Hubert Jura

Tom

kapitan
Data i miejsce urodzenia	2 lipca 1916 Lipinki Łużyckie
Data śmierci	po 1971
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa Narodowe Siły Zbrojne Związek Jaszczurczy
Jednostki	Organizacja Toma Brygada Świętokrzyska[1][2][3]
Stanowiska	dowódca oddziału partyzanckiego dowódca organizacji kolaboracyjnej oficer do zadań specjalnych brygady partyzanckiej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Cytaty w Wikicytatach

Hubert Jura, ps. Tom, Jerzy, Augustyniak, Kalinowski, Herbert Jung, Tomasz Zan, Tomasz Kamiński (ur. 2 lipca 1916 w Lipinkach Łużyckich^[4], zm. po 1971) – oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych. Agent Gestapo i organizator kolaborującej z Niemcami Organizacji Toma^[5], zbrodniarz wojenny^[6]. Oficer do zadań specjalnych Brygady Świętokrzyskiej NSZ-ZJ/NSZ-ONR. Za współpracę z okupantem został skazany zaocznie przez AK i część NSZ, która w 1944 r. scaliła się z AK (tzw. NSZ-AK) na karę śmierci^[7][8], lecz udało mu się, po zmianie pseudonimu na „Jerzy”, dołączyć do odłamu NSZ, który odmówił współpracy z Armią Krajową, znanego w historiografii jako NSZ-ZJ (Związek Jaszczurczy) lub NSZ-ONR (Obóz Narodowo-Radykalny)^[2].

Jura pochodził z pomorskiej, mieszanej rodziny o korzeniach polskich i niemieckich. Według jednej z wersji przed wojną był oficerem w stopniu porucznika rezerwy Wojska Polskiego w Grudziądzu^[9]. Do 1943 dowodził oddziałem Armii Krajowej, jednak odszedł z niej po ujawnieniu bliżej nieznanych przestępstw, w które był zamieszany^[2].

W 1943, po usunięciu go z AK, nie został przyjęty od razu do Narodowych Sił Zbrojnych^[1], lecz dopiero po pewnym czasie^[1][3]. Założył wówczas własną organizację wywiadowczą, nazwaną od jego pseudonimu organizacją Toma^[2][1]. W lipcu 1943 „Tom” (w stopniu kapitana) dowodził oddziałem Akcji Specjalnej NSZ „Sosna”^[10][11]. 22 lipca przechwycili oni część grupy „Lew” Gwardii Ludowej, odpowiedzialnej za mord na członkach NSZ w Drzewicy koło Radomia. Siedmiu z nich rozstrzelano w lesie niedaleko Przysuchy^[12]. Z czasem oddział „Sosna” przekształcił się w jego prywatną bojówkę^[13].

Pod koniec lata rozpoczął współpracę z oficerem SS (i zarazem Gestapo) hauptsturmführerem Paulem Fuchsem, kierownikiem wydziału zajmującego się zwalczaniem ruchu oporu w dystrykcie radomskim. Prawdopodobnie zaoferował mu współpracę polegającą na wspólnym zwalczaniu komunistów, w zamian za dostawy broni od Gestapo dla „Organizacji Toma” i opiekę podczas jego podróży między Warszawą i Radomiem^[3][14]. Na terenie Kielecczyzny prowadził liczne akcje zbrojne w porozumieniu z Gestapo^[15]. W meldunkach do tejże służby, Jura podawał dane osobowe ludzi przeciwko którym jego oddział występował^[16].

Jesienią 1943 znów nawiązał kontakt z dowództwem NSZ. Po zamordowaniu w Łysowodach 17 osób podejrzanych o poglądy lewicowe dowodzony przez Jurę oddział zbuntował się^[7]. Po ekshumacji mającej miejsce 26 kwietnia 1944 okazało się, że zamordowano 22 osoby^[17]. Według raportu dowództwa okręgu Radom Armii Ludowej dowodzony przez Huberta Jurę oddział w powiecie opatowskim zamordował 52 osoby^[18]. W wyniku rozłamu wewnątrz Narodowych Sił Zbrojnych, w kwietniu 1944 część jego dotychczasowych podkomendnych odmówiła dalszego wykonywania jego rozkazów i połączywszy się z Armią Krajową (NSZ-AK), doniosła nowym dowódcom o kolaboracji „Toma” z Niemcami. Komenda organizacji, dowodzona przez Władysława Pacholczyka, wydała na niego wyrok śmierci za współpracę z okupantem^[1]. Zorganizowano dwa zamachy na jego życie, jednak oba były nieudane^[19]. Postrzelony „Tom” trafił na leczenie do niemieckiego szpitala wojskowego w Radomiu, a jego bezpieczeństwa strzegli funkcjonariusze Gestapo^[13].

Oficjalne kontakty z rozłamową grupą NSZ-ZJ/NSZ-ONR „Organizacja Toma” nawiązała w czerwcu 1944^[3]. Latem 1944 „Tom” został oficerem do zadań specjalnych Brygady Świętokrzyskiej i wraz ze swoimi ludźmi pośredniczył w kontaktach jej dowództwa z Gestapo i SD. Jesienią 1944, po upadku powstania warszawskiego, pojawił się wraz ze swoją grupą w Częstochowie, wykonując wyroki śmierci na dawnych dowódcach NSZ, którzy dołączyli do AK^[1] oraz komunistach^[6]. Dzięki kontaktom z oficerem SS i Gestapo Paulem Fuchsem^[20] zorganizował tajny ośrodek tortur w udostępnionej „Tomowi” przez Gestapo willi przy ulicy Jasnogórskiej 25 w Częstochowie, która stała się odtąd siedzibą „Organizacji Toma”. Mordowano tam nie tylko członków PPR, GL i AL, ale również politycznych oponetów Brygady Świętokrzyskiej z organizacji niekomunistycznych^[3] (zarówno lewicowych, takich jak PAL i OW PPS-AK, jak i prawicowych, np. NOW-AK, NSZ-AK oraz BCh). Ich likwidacja miała na celu przejęcie przez wywodzące się z ONR ABC polityczne zaplecze Brygady pełni władzy w Polsce w drodze zamachu stanu i wprowadzenie w niej faszystowskiej dyktatury^[13][21]. Z nieznanych przyczyn ówczesną funkcję i rolę „Toma” pomijają we wspomnieniach dowódcy Brygady^[22][2].

W 1944, grupa żołnierzy NSZ-ZJ/NSZ-ONR prowadzona przez Jurę dokonała ataku na wieś Petrykozy. Według meldunku z 9 marca zamordowano tam ukrywających się Żydów – Mejera Rabinowicza, syna Lejby i Szangli urodzonego 28 czerwca 1920 ukrywającego się u Jana Julkowskiego w Opocznie oraz Slama Lekowicza urodzonego 3 września 1924 syna Isaaca^[23].

W chwili rozpoczęcia ofensywy styczniowej przebywał w Radomiu. Od 20 lutego 1945 ponownie nawiązał kontakt z Brygadą Świętokrzyską, przedstawił jej propozycję sojuszu z Niemcami w ramach jednolitego europejskiego frontu antykomunistycznego na obszarach mających się znaleźć pod kontrolą zachodnich aliantów. Brygada Świętokrzyska dostała pozwolenie na wycofanie się u boku Wehrmachtu i otrzymywała regularne racje żywnościowe oraz niemieckich oficerów łącznikowych^[6]. W czasie jej przemarszu przez tereny Czechosłowacji „Tom” dostarczył członkom Brygady fałszywe dokumenty^[2].

Tuż po wojnie Jura i gestapowiec Paul Fuchs mieli działać w tworzonej przez Amerykanów siatce wywiadowczej przeznaczonej do działania pod radziecką okupacją. Później Jura wyjechał do Ameryki Południowej, w której to ponoć związał się ze środowiskiem Jana Kobylańskiego. Informacja ta jest negowana przez weteranów NSZ^[4]. Udokumentowany życiorys Huberta Jury urywa się w 1971^[4]. Jego dalsze losy i data śmierci pozostają nieznane^[6][24].

W czerwcu 1945 MBP wszczęło śledztwo przeciwko Hubertowi Jurze ps. „Tom”. Zakończono je dopiero w 1972^[4].

• Antoni Heda: Wspomnienia Szarego. Warszawa: 1991.
• Bogdan Hillebrandt: Partyzantka na Kielecczyźnie 1939-1945. Warszawa: 1967.