Humerał (od łac. humerus – ramię), rzadziej amictus – w Kościołach tradycji zachodniej (rzymskokatolickim, anglikańskim, luterańskim, itp.) biała, prostokątna chusta z tkaniny lnianej będąca elementem stroju liturgicznego, okrywająca szyję i ramiona noszącego albę, zawiązywana na piersiach^[1].

Humerał pochodzi od chusty okrywającej szyję i ramiona, używanej w starożytności przez członków ówczesnych elit^[2]. Sama nazwa wiąże się z łacińskim słowem humerale, które oznacza wojskowy płaszcz zarzucany na ramiona^[3]. Od VIII w. pełnił lokalnie funkcję szaty liturgicznej, ale w całym Kościele zaczął być stosowany dopiero od X w^[3].

Humerały przeważnie nie są zdobione lub są zdobione bardzo skromnie – niewielkim haftowanym lub naszywanym krzyżem. Na potrzeby wyjątkowo podniosłych ceremonii religijnych stosuje się bogatszą wersję humerału, zdobioną tzw. parurą, czyli dopasowanym wzorem do ornatu; haftowanym, usztywnionym pasem materiału, w przypadku humerału mocowanym doń tak, by wznosił się nad szyję przypominając kołnierz^[3].

Humerał nazywany jest „przyłbicą zbawienia”, gdyż taki zwrot padał w krótkiej modlitwie odmawianej przez kapłana w czasie zakładania tego elementu stroju. Symbolizuje ochronę przed zakusami szatana^[4]. Humerał nakładano najpierw na głowę, po czym przesuwano na ramiona i szyję^[3].

Czysto praktycznym powodem noszenia humerału jest ochrona ornatu przed potem^[3]. Niektórzy zakonnicy zakładają nieco większy humerał na swój kaptur, tak aby nie był on widoczny^{[potrzebny przypis]}.

Według współcześnie obowiązującego Ogólnego wprowadzenia do mszału rzymskiego humerał nie jest niezbędny w stroju liturgicznym, należy go jednak zakładać, gdy alba jest tak uszyta, że nie zasłania w pełni stroju świeckiego w rejonie szyi^[5][6].

• Andrzejewska Ewa, 2018: Skarby z dawnej zakrystii. Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej, strona 11, 12. ISBN 978-83-88042-44-7.

Zobacz multimedia związane z tematem: Humerał

Zobacz hasło humerał w Wikisłowniku

• p
• d
• e

Liturgia rzymska Kościoła katolickiego

Obrzędy liturgiczne	chrzest bierzmowanie msza Novus Ordo Missae klasyczny ryt rzymski sakrament pokuty i pojednania namaszczenie chorych sakrament święceń sakrament małżeństwa liturgia godzin sakramentalia
Paramenty liturgiczne	kielich patena puszka (cyborium) kustodia melchizedek monstrancja konopeum naczynie na krzyżmo waskulum ampułki trybularz (kadzielnica) łódka aspersorium kropidło dzwonki mszalne tintinnabulum baldachim umbraculum sztandar procesyjny feretron relikwiarz krzyż procesyjny
Księgi liturgiczne	mszał rytuał pontyfikał brewiarz ewangeliarz lekcjonarz kolektarz graduał antyfonarz martyrologium psałterz sakramentarz agenda liturgiczna rubrycela
Bielizna kielichowa	korporał palka puryfikaterz ręczniczek welon kielichowy bursa
Szaty liturgiczne	humerał alba cingulum manipularz (sudarium) tunika (tunicella) stuła dalmatyka ornat kapa (pluwiał) pierścień pektorał pastorał mitra paliusz welon naramienny (tuwalnia)
Strój chórowy	sutanna koloratka biret komża rokieta mucet piuska habit coculla
Szaty papieskie	Pierścień Rybaka camauro subcinctorium falda fanon mantum tiara
Zobacz też	ogólne wprowadzenie do mszału rzymskiego rok liturgiczny kolory liturgiczne nabożeństwa