Irracjonalizm (łac. irrationalis – nierozumowy) – pogląd filozoficzny głoszący, że rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób, przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym[1].
Irracjonalizm był postawą typową dla romantyzmu i modernizmu. Henri Bergson uważał, że człowiek ma do dyspozycji dwie władze poznawcze: intelekt i intuicję, stawiając wyżej intuicję.
Irracjonalizm jest również ujmowany w opozycji do racjonalizmu i antyirracjonalizmu. Irracjonalizm uznaje za wartościowe nie tylko zjawiska intersubiektywne i dające się potwierdzić doświadczalnie.
W języku potocznym irracjonalizm to przekonania i działania niepoparte logiką ani rozsądkiem, oparte np. na emocjach[2].
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]Lista szkół i filozofów irracjonalnych[potrzebny przypis]
- orfizm
- Pitagoras i Pitagorejczycy
- Plotyn i Neoplatonizm
- Blaise Pascal
- Adam Smith
- Jean-Jacques Rousseau
- Arthur Schopenhauer
- Søren Kierkegaard
- Martin Heidegger
- Friedrich Nietzsche
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ irracjonalizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-28] .
- ↑ irracjonalizm [w:] Wielki słownik języka polskiego [online], Instytut Języka Polskiego PAN [dostęp 2024-10-28].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jan Woleński, Racjonalizm i irracjonalizm, Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego (IF UJ), YouTube, 7 maja 2016 [dostęp 2024-10-28].