Izydor Kopernicki

Izydor Kopernicki
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1825 ; Czyżówka w powiecie zwinogródzkim
Data i miejsce śmierci	24 września 1891 ; Kraków
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Izydor Kopernicki (ur. 17 kwietnia 1825 w Czyżówce w powiecie zwinogródzkim, zm. 24 września 1891 w Krakowie) – antropolog, członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890^[1].

Życiorys

Był synem Stanisława Kopernickiego, rządcy lub dzierżawcy wsi Czyżówka na Ukrainie, i Marianny z Pieńkowskich, bratem Walerego (filologa klasycznego i polonisty) oraz Franciszka (powstańca styczniowego)^[2]. Studiował medycynę w Kijowie; w latach 1847-1859 był lekarzem wojskowym i podczas wojny wschodniej przebywał na Krymie. W 1859 został prosektorem przy katedrze anatomii w Kijowie, a dla przyrodników wykładał anatomię porównawczą. Podczas powstania styczniowego w 1863 pielęgnował rannych w Kaliskiem, komisarz powstańczy w Galicji^[3]. Po upadku powstania wyjechał do Paryża (1864), a następnie do Bukaresztu (1865), gdzie - przebywając tam do 1871 – m.in. założył muzeum anatomiczne i zootomiczne^[4].

W 1871 osiadł w Krakowie, gdzie w 1878 został docentem, a 1886 profesorem antropologii. Przeprowadził nader liczne badania kraniologiczne zarówno przez pomiary czaszek ludzi żyjących, jak i czaszek z czasów przedhistorycznych, zwłaszcza ludności Galicji i innych plemion słowiańskich, oraz Cyganów, Ajnów i innych plemion. Rozprawa o Cyganach (1872) zjednała mu nagrodę towarzystwa antropologicznego w Krakowie. Prace te ogłaszał w Pamiętniku Akademii Umiejętności w Krakowie, w "Zbiorze wiadomości do antropologii kraiowej", wydawanym przez tę akademię, w "Révue d'anthropologie" i in. Inne jego prace dotyczyły archeologii przedhistorycznej oraz etnografii, jak rozprawy "O góralach z okolic Rabki", "O wyobrażeniach lekarskich i przyrodniczych ludu" (1876) i in. Nadto zbudował nowy kraniograf oraz ulepszył metody pomiaru czaszek. Bogate swe zbiory antropologiczne pozostawił Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Po śmierci Oskara Kolberga w 1890 r. dokończył prace nad jego monografiami: drugą częścią Chełmskiego^[5] oraz monografią Przemyskiego^[6].

Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[7].

Upamiętnienie

W 1892 Towarzystwo Lekarskie krakowskie, aby upamiętnić Izydora Kopernickiego ufundowało i umieściło w lewej nawie kościoła św. Anny tablicę z czarnego belgijskiego marmuru na której umieszczono wykonany na miedzi przez prof. Cynka portret zmarłego. Napis wyrzeźbiono w pracowni Szczerbuły. Rysunek tablicy zaprojektował Tadeusz Stryjeński^[8].

Przypisy

↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 9.
↑ Ewa Fryś-Pietraszkowa: Izydor Kopernicki (1825–1891). W: Ewa Bednarska-Gryniewicz, Anna Kowalska-Lewicka, Anna Spiss (red.): Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 2. Wrocław – Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Wydawnictwo Naukowe DWN, 2002, s. 160. ISBN 978-83-87266-96-7.
↑ Stefan Kieniewicz, Adam Sapieha 1828-1903, Warszawa 1993, s. 118.
↑ Iłowiecki 1981 ↓, s. 193.
↑ ElżbietaE. Millerowa ElżbietaE., ''Chełmskie'' Oskara Kolberga, [w:] OskarO. Kolberg, Chełmskie. Suplement do tomu 33 i 34., Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, 2004, ISBN 83-910110-7-0, ISBN 83-86621-19-3 .
↑ ElżbietaE. Millerowa ElżbietaE., ''Przemyskie'' Oskara Kolberga, [w:] OskarO. Kolberg, Przemyskie. Suplement do tomu 35., Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, 2011, ISBN 978-83-921727-8-9, ISBN 978-83-62298-25-9 .
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 136, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ Od komitetu pamiątkowej tablicy Czas 1892 nr 277 z 2 grudnia s. 2

Bibliografia

Katarzyna Ceklarz, Medyczne i etnograficzne związki Izydora Kopernickiego z Rabką, [w:] Z dziejów medycyny w Rabce, Kraków 2022 red. K. Ceklarz, J. Ceklarz, R. W. Gryglewski, s. 21-61.
Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
Pagel. Biographisches Lexikon hervorragender Ärzte des neunzehnten Jahrhunderts. Berlin-Wiedeń 1901, Sp. 898.

Linki zewnętrzne

Publikacje Izydora Kopernickiego w bibliotece Polona

[1] Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 9.

[2] Ewa Fryś-Pietraszkowa: Izydor Kopernicki (1825–1891). W: Ewa Bednarska-Gryniewicz, Anna Kowalska-Lewicka, Anna Spiss (red.): Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 2. Wrocław – Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Wydawnictwo Naukowe DWN, 2002, s. 160. ISBN 978-83-87266-96-7.

[3] Stefan Kieniewicz, Adam Sapieha 1828-1903, Warszawa 1993, s. 118.

[CITEREFIłowiecki1981193-4] Iłowiecki 1981 ↓, s. 193.

[DWOK82/I_wpr1-5] ElżbietaE. Millerowa ElżbietaE., ''Chełmskie'' Oskara Kolberga, [w:] OskarO. Kolberg, Chełmskie. Suplement do tomu 33 i 34., Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, 2004, ISBN 83-910110-7-0, ISBN 83-86621-19-3 .

[DWOK83/I_wpr1-6] ElżbietaE. Millerowa ElżbietaE., ''Przemyskie'' Oskara Kolberga, [w:] OskarO. Kolberg, Przemyskie. Suplement do tomu 35., Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, 2011, ISBN 978-83-921727-8-9, ISBN 978-83-62298-25-9 .

[7] Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 136, ISBN 978-83-233-4527-5 .

[8] Od komitetu pamiątkowej tablicy Czas 1892 nr 277 z 2 grudnia s. 2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]