 Grób Józefa Cukiera na Nowym Cmentarzu w Zakopanem | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 kwietnia 1960 |
| Z-ca Goralenführer | |
| Okres |
od 1942 |
| Poprzednik |
urząd utworzony |
| Następca |
urząd zniesiony |
Józef Cukier-Kozianiak[1] lub Kozieniak (ur. 14 listopada 1889 w Zakopanem, zm. 22 kwietnia 1960 tamże) – jeden z przywódców Goralenvolk podczas II wojny światowej, niemiecki kolaborant.
Od 1919 r. zasiadał w Radzie Gminnej, a następnie Miejskiej, działając również we władzach Związku Górali, gdzie od roku 1925 pełnił funkcję wiceprezesa, a potem prezesa[2]. Próbował razem z Wacławem Krzeptowskim utworzyć niezależne państwo etniczne, kolaborując z okupantem[3].
W utworzonym Goralisches Komitee – Komitecie Góralskim był – od 1942 r. – zastępcą Wacława Krzeptowskiego. Po wojnie aresztowany i w procesie przywódców „Goralenvolku” w 1946 r. skazany na 15 lat więzienia. Po tych wydarzeniach Józef Cukier i jego najbliższa rodzina zmienili nazwisko na Kozieniak, utracili także znaczną część swojego majątku. Pochowany na Nowym Cmentarzu w Zakopanem[4] (kwatera K1-1-4).
Cukier mimo swojej działalności w strukturach Goralenvolk pomagał miejscowej ludności. Podczas procesu część świadków poświadczała o wsparciu udzielonym przez Cukra[5]. W świetle relacji żydowskich mieszkańców Podhala Cukier osobiście starał się o wystawienie im kart ,,G" i polecał kryć się po wsiach[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Teresa Kuczyńska: Goralenvolk. www.insomnia.pl, 2006-05-14. [dostęp 2010-06-23].
- ↑ Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 113, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-14].
- ↑ Artur Więcek „Baron”: Goralenvolk – film dokumentalny. www.tvp.pl. [dostęp 2010-06-23].
- ↑ Maciej Pinkwart, Janusz Zdebski: Nowy cmentarz w Zakopanem – Przewodnik biograficzny. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1988.
- ↑ Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wydanie I, Wołowiec: Wydawnictwo "Czarne", 2017, s. 113-115, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-14].
- ↑ Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 112-113, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-14].
