 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 maja 1949 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1912–1921 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
1 Pułk Artylerii Polowej Litewsko-Białoruski, |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna bałkańska, |
| Późniejsza praca |
członek zarządu Zakładów Mechanicznych Ursus |
| Odznaczenia | |
    
| |
Józef Lipkowski ps. Jastroń (ur. 24 listopada 1863 w Rososzu[1] na Podolu, zm. 3 maja 1949 w Przedborzu) – polski inżynier, wynalazca, konstruktor, działacz emigracyjny, pisarz i poeta, generał brygady[2] Wojska Polskiego.
Działalność polityczna, społeczna i gospodarcza
[edytuj | edytuj kod]Studiował różne dziedziny przemysłu w Paryżu i Petersburgu. W 1885 ukończył politechnikę École Centrale w Paryżu. W 1912 pełnił funkcję doradcy sztabu armii bułgarskiej podczas wojny bałkańskiej. W czasie I wojny światowej przebywał we Francji, będąc ekspertem rządu francuskiego do spraw uzbrojenia i prowadząc kampanię propagandową na rzecz niepodległości Polski.
W 1910 był współzałożycielem Stowarzyszenia Artystów i Pisarzy Polskich oraz, w 1917, wraz ze Stanisławem Ziembińskim, Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Polskich we Francji (fr. Association des Ingénieurs et Techniciens Polonais en France) – był jego pierwszym przewodniczącym.
Zaprojektował m.in. hamulce pneumatyczne dla kolejnictwa, automatyczną zwrotnicę tramwajową i aparat podsłuchowy. W 1902 opatentował schematy śmigłowców wielowirnikowych – w tym śmigłowca z 12 wirnikami.
Był działaczem społecznym i politycznym, ale głównie przemysłowcem i działaczem gospodarczym. Posiadał zakłady przemysłowe na terenie Rosji, Polski i Francji. Był poetą, autorem pamiętników i rozpraw z różnych dziedzin, głównie ekonomiki i polityki. Publikował pod pseudonimem Jastroń.
Służba w Wojsku Polskim
[edytuj | edytuj kod]W 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego w charakterze urzędnika wojskowego VI rangi i mianowany szefem wydziału w Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu. W 1920 powrócił do Polski i przydzielony został do Sekcji Przemysłu Wojennego w Oddziale IV Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w stopniu kanoniera-ochotnika w 1 pułku artylerii polowej Litewsko-Białoruskim w składzie 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W 1921 powołany na stanowisko dyrektora Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii.
W październiku 1921 dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego przemianowany został z urzędnika wojskowego VI rangi na oficera w stopniu generała podporucznika w korpusie oficerów kolejnictwa z użyciem do służby administracyjnej i równoczesnym przeniesieniem w stały stan spoczynku[3].
Zajmował w rezerwie kluczowe stanowiska w organizacjach gospodarczych i przemyśle: m.in. członka zarządu Zakładów Mechanicznych Ursus, prezesa Elektrobanku[4] i prezesa Polskiego Zgromadzenia Gospodarczego. Pełnił też funkcje kierownicze w syndykacie eksportu broni.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (1922)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1922)[6]
- Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii[7]
- Krzyż Oficerski z Mieczami Orderu Gwiazdy Rumunii[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rososze, 1.) wś, powiat hajsyński, własność Lipkowskich, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 767.
- ↑ Zdzisław Nicman w recenzji pracy Tadeusza Kryski-Karskiego i Stanisława Żurakowskiego opublikowanej w „Polsce Zbrojnej” stwierdził, że autorzy, podobnie jak redaktorzy Polskiego Słownika Biograficznego, błędnie zaliczyli Józefa Lipkowskiego do grupy generałów dywizji. Natomiast Piotr Stawecki w swoim „Słowniku biograficznym generałów Wojska Polskiego 1918-1939" w ogóle nie wymienił Józefa Lipkowskiego.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 38 z 08.10.1921 r.
- ↑ Ryszard Kowalczuk, Papiery wartościowe banków na ziemiach polskich w latach 1871-2000, Rheinhyp-BRE Bank Hipoteczny SA, Warszawa 2000, s. 38
- ↑ Rozporządzenie Kierownika M.S.Wojsk. L. 1633.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 251)
- ↑ Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)
- ↑ Dziennik Personalny MSWoj. Nr 12/1930, s. 249
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 12 z 28.06.1930 r.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ryszard Witkowski: Wiropłaty w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986. ISBN 978-83-206-0569-3.
- Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Pruszków: Ajaks, 2001. ISBN 978-83-87103-81-1.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991, s. 48.
- Marek Ruszczyc: Polacy czasów niewoli. Warszawa: MAW, 1987. ISBN 83-203-1349-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Polskich we Francji – sylwetki prezesów
- "Dokonania Polaków w początkach awiacji" – ilustrowany artykuł z czasopisma Wiraże. czasopismasp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
- Publikacje Józefa Lipkowskiego w serwisie Polona.pl
