Józef Teliga

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	9 września 1914 Sarnia Zwola
Data i miejsce śmierci	26 grudnia 2007 Włoszczowa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Józef Teliga (ur. 9 września 1914 w Sarniej Zwoli, zm. 26 grudnia 2007^[1] we Włoszczowie) – polski działacz społeczny i polityczny, pułkownik Armii Krajowej, działacz NSZZ „Solidarność”.

Urodził się w Sarniej Zwoli, rodzinnej miejscowości swojej matki, od trzeciego roku życia mieszkał w Bielinach.

Był nauczycielem. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Kielcach, a potem przed II wojną światową historię na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej (kapitan), szefem wywiadu AK w Okręgu Radomsko-Kieleckim w latach 1943–1945 (pseudonim „Habdank”), a po rozwiązaniu AK żołnierzem i szefem wywiadu WiN na Kielecczyźnie.

W 1945 nie dojechał na słynne spotkanie przywódców Polski Podziemnej z sowieckim generałem Pimenowem w Pruszkowie i tym samym uniknął losu pozostałych, skazanych w słynnym procesie szesnastu.

Był komendantem pierwszego powojennego Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej na trasie Kraków–Kielce, zorganizowanego w sierpniu 1981, a także jednym z członków założycieli Klubów Służby Niepodległości – organizacji opozycji niepodległościowej w PRL zawiązanej jesienią 1981.

Był działaczem opozycji w latach 80. We wrześniu 1980 był jednym z organizatorów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników „Solidarność Wiejska” na Kielecczyźnie, współzałożycielem i członkiem władz krajowych „Solidarności Wiejskiej”, a potem jednym z twórców Ogólnopolskiego Komitetu Oporu Rolników. Był współpracownikiem Kornela Morawieckiego.

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął aresztowania, jednak 2 grudnia 1983 został aresztowany pod zarzutem kierowania nielegalnym związkiem i był przetrzymywany w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie, skąd zwolniono go po dwóch latach na mocy amnestii (8 maja 1985). Był najstarszym więźniem politycznym PRL, w więzieniu obchodził swoje 70 urodziny.

W 1988 został zaproszony przez Lecha Wałęsę do Komitetu Obywatelskiego. W tym samym roku na zaproszenie rządu emigracyjnego wyjechał do Londynu. Wystąpił w BBC i Radiu Wolna Europa. Był gościem zjazdu Partii Konserwatywnej Margaret Thatcher, gdzie wygłosił referat dotyczący sytuacji w Polsce. Od 1989 działał w Stowarzyszeniu Kombatantów Polskich.

W 1989 podejmował próby reaktywowania Polskiego Stronnictwa Ludowego w formie zgodnej z ideą Mikołajczyka, następnie działał w Porozumieniu na rzecz Demokratycznych Wyborów w NSZZ „Solidarność” (tzw. Porozumienie Szczecińskie), m.in. jeżdżąc po Polsce z referatami. Był działaczem Ruchu Obywatelskiego na rzecz Jednomandatowych Okręgów Wyborczych i członkiem założycielem Stowarzyszenia na rzecz Zmiany Systemu Wyborczego „JOW”.

Pod koniec życia mieszkał w Warszawie. Był honorowym członkiem Kapituły Stypendialnej Funduszu Stypendialnego im. rektora UJ ks. Karola Teligi. Sam przekazywał każdego roku pieniądze na stypendia dla uzdolnionych uczniów gminy, z której pochodził. Jeszcze w listopadzie tego roku uczestniczył w uroczystości wręczenia stypendiów uczniom w Bielinach.

Pochowany został 29 grudnia 2007 na cmentarzu Nowym w Kielcach. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli licznie m.in. działacze „Solidarności Walczącej” z Kornelem Morawieckim.

Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 9 stycznia 2009 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej^[2]. 6 września 2010 order ten został przekazany przez prezydenta Bronisława Komorowskiego córce płk. Teligi^[3].

• Pułkownik Józef Teliga we wspomnieniu prof. Jerzego Przystawy
• JerzyJ. Przystawa JerzyJ., Poczty sztandarowe: Salut! [online], Prawica.net, 4 stycznia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2008-01-07] .
• Zmarł płk Józef Teliga [online], Ruch Obywatelski na rzecz JOW, 27 grudnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2008-01-07] .
• Nekrolog Józefa Teligi
• Zmarł pułkownik Józef Teliga [online], 26 grudnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-02] .