| Obszar |
Kirgistan, Federacja Rosyjska, Afganistan, Kazachstan, Tadżykistan i inne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
5 mln[1] | ||||||
| Pismo/alfabet |
zmodyfikowana cyrylica, zmodyfikowane pismo arabskie | ||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Kirgistan | ||||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | ky | ||||||
| ISO 639-2 | kir | ||||||
| ISO 639-3 | kir | ||||||
| IETF | ky | ||||||
| Glottolog | kirg1245 | ||||||
| Ethnologue | kir | ||||||
| WALS | kgz | ||||||
| SIL | KIR | ||||||
| Występowanie | |||||||
| |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język kirgiski (kirg. кыргыз тили[2], قىرعىزچا, قىرعىز تىلى) – język należący do rodziny języków turkijskich. Jest językiem urzędowym Kirgistanu, obok rosyjskiego. Porozumiewa się nim ok. 5 mln[1] ludzi, głównie Kirgizów w swoim kraju, ale też w Afganistanie, Chinach, Kazachstanie, Tadżykistanie, Turcji i Uzbekistanie.
Jest blisko spokrewniony z językiem kazachskim.
Alfabet
[edytuj | edytuj kod]Język kirgiski jest obecnie zapisywany cyrylicą, a alfabet zawiera 36 znaków, w tym wszystkie znaki alfabetu rosyjskiego oraz Ңң, Үү, Өө. Wygląda następująco[3]:
| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё |
| Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Л л | М м |
| Н н | Ң ң | О о | Ө ө | П п | Р р | С с |
| Т т | У у | Ү ү | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч |
| Ш ш | Щ щ | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Historycznie również używano alfabetu łacińskiego – janalifu w latach 1928—1940, a przedtem alfabetu arabskiego[3]. Kirgizi w Sinciangu nadal stosują pismo arabskie[4].
Społeczeństwo ma różne zdania, co do ponowanego przyjęcia alfabetu łacińskiego. Przewodniczący Narodowej Komisji ds. Języka Państwowego i Polityki Językowej Kirgistanu, Kanybek Osmonaliew, ogłosił we wrześniu 2022 roku, że rozważane jest przejście na alfabet łaciński[5]. Kilka miesięcy potem, jak ponownie zaproponował zmianę oficjalnego pisma, aby zbliżyć kraj do innych narodów turkijskojęzycznych, Rosja zawiesiła eksport produktów mlecznych do Kirgistanu. Osmonaliew został upomniany przez prezydenta Sadyra Dżaparowa, który następnie wyjaśnił, że Kirgistan nie ma planów rezygnacji z alfabetu cyrylickiego[6].
Przykładowe teksty
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy artykuł Deklaracji Praw Człowieka w języku kirgiskim[7]:
| Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң-сезими менен абийири бар жана бири-бирине бир туугандык мамиле кылууга тийиш. |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kyrgyz, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ К. К. Юдахин (red.): Орусча-кыргызча сөздүк/Русско-киргизский словарь. Москва: Академия Наук Киргизской ССР, 1957, s. 280. (ros.).
- ↑ a b Киргизский алфавит | это... Что такое Киргизский алфавит? [online], Словари и энциклопедии на Академике [dostęp 2024-10-08] (ros.).
- ↑ Тынчтыкбек Чоротегин, Арабай уулу и наша арабографическая письменность, „Азаттык Υналгысы”, 15 lutego 2011 [dostęp 2024-10-08] (ros.).
- ↑ Kyrgyzstan to adopt Latin alphabet, in blow to ‘Russian order’: report - English Section [online], Polskie Radio, 29 września 2022 (ang.).
- ↑ Russia Suspends Dairy Products From Kyrgyzstan After Calls In Bishkek To Drop Cyrillic Script, „Radio Free Europe” [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ Адам Укуктарынын Жалпы Декларациясы. ohchr.org. [dostęp 2015-07-18]. (kirg.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wiadomości BBC w języku kirgiskim
- Gulzat Kokoeva. Nauka języka kirgiskiego w Polsce (oferuje UAM)
