Lesotho jest małym, śródlądowym państwem, będącym enklawą RPA, w którym występuje kilka języków. Są to angielski, phuthi, sotho, xhosa oraz zulu, z których wszystkie oprócz angielskiego należą do nigero-kongijskiej rodziny językowej[1].
Język narodowy i języki oficjalne
[edytuj | edytuj kod]Język sotho (także sesotho lub sotho południowe) z południowej grupy języków bantu stanowi język narodowy Lesotho[2][3][a] i jest używany przez większość Basutosów[b]. Został on uznany za język narodowy przez National and Official Languages Bill i zatwierdzony przez Zgromadzenie Narodowe Lesotho 12 września 1966, która ustanowiła sotho oraz angielski dwoma językami oficjalnymi kraju[1][4]. Polityka językowa kraju promuje dwujęzyczność[5], a rozdział 1 Konstytucji Lesotho głosi:[6]
Oficjalnymi językami Lesotho powinny być sotho oraz angielski, a zatem, żaden instrument czy transakcja nie powinna być nieważna z powodu, tylko takiego, że jest wymawiana lub toczona w jednym z tych języków
Soto jest pierwszym językiem z ponad 90% mówiącej w nim populacji[7] i jest „szeroko rozpowszechniony jako medium w codziennej komunikacji”[8]. Angielski jest zarezerwowany do komunikacji oficjalnej[8] takiej jak w rządzie czy administracji[9], chociaż stopień użycia soto w polityce, sferze religijnej i mediach publicznych wzrasta[10].
Edukacja podstawowa dzieci ma miejsce w soto przez pierwsze 4 lata, jednakże angielski jest używany do wydawania poleceń podczas pięciu lat szkoły podstawowej[9][11]. Władanie angielskim jest „szczególnie ważne… dla edukacyjnych, politycznych, społecznych i ekonomicznych operacji na subkontynencie”[12] oraz możliwości uzyskania zatrudnienia w Lesotho i za granicą[13]. Chociaż „wysiłki są przykładane do zagwarantowania, że basutoskie dzieci” nauczą się czytać, mówić i pisać po angielsku[13], wielu Lesotyjczyków pozostaje osobami jednojęzycznymi[9].
Języki mniejszości i imigrantów
[edytuj | edytuj kod]Mniejszość mieszkańców szacowana na 248 tys.[c] mówi w zulu, jednym z 11 oficjalnych języków Południowej Afryki[14]. Język phuthi, z grupy nguni blisko spokrewniony z suazi, oficjalnym w Południowej Afryce i Suazi, jest używany przez 43 tys. Lesotyjczyków (dane z 2002)[14]. Xhosy, również z grupy języków nguni, używa 18 tys. osób[14].
Afrikaans, używany głównie w RPA i Namibii, jest językiem imigrantów[14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazwa „Lesotho” oznacza dosłownie „kraj ludzi mówiących w sesotho”; zobacz Itano 2007 ↓, s. 314.
- ↑ Mieszkańcy Lesotho są nazywani Basotho (l. oj. Mosotho), gdzie „ba-” oznacza „ludzie z”; zobacz Rosenberg, Weisfelder i Frisbie-Fulton 2005 ↓, s. 12 i Van Wyk 1998 ↓, s. 54.
- ↑ dane z 1993
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Lesotho, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-10-10] (ang.).
- ↑ Dalby 2004 ↓, s. 576.
- ↑ Deprez, Du Plessis i Teck 2001 ↓, s. 175.
- ↑ Rosenberg, Weisfelder i Frisbie-Fulton 2005 ↓, s. 319.
- ↑ Legère, Fitchat i Akindele 2002 ↓, s. 109.
- ↑ The Constitution of Lesotho. [w:] ACE Electoral Knowledge Network [on-line]. 1993. [dostęp 2010-10-06].
- ↑ Baker i Prys Jones 1998 ↓, s. 270.
- ↑ a b Baker i Prys Jones 1998 ↓, s. 315.
- ↑ a b c Baker i Prys Jones 1998 ↓, s. 361.
- ↑ Baker i Prys Jones 1998 ↓, s. 270, 361.
- ↑ Basic Facts. [w:] The Embassy of the Kingdom of Lesotho – Tokyo, Japan [on-line]. [dostęp 2010-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-27)].
- ↑ Legère, Fitchat i Akindele 2002 ↓, s. 114.
- ↑ a b Webb 1995 ↓, s. 96.
- ↑ a b c d Lewis 2009 ↓, Lesotho w Ethnologue. Dostęp: 2010-10-10.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Colin Baker, Sylvia Prys Jones: Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education. Multilingual Matters, 1998. ISBN 978-1-85359-362-8.
- Andrew Dalby: Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More Than 400 Languages. New York: Columbia University Press, 2004. ISBN 978-0-231-11569-8.
- Kas Deprez, Theo Du Plessis, Lut Teck: Multilingualism, the Judiciary and Security Services: Belgium, Europe, South Africa, Southern Africa. Van Schaik, 2001. ISBN 978-0-627-02508-2.
- Nicole Itano: No Place Left to Bury the Dead. Simon & Schuster, 2007.
- Karsten Legère, Sandra Fitchat, Femi Dele Akindele: Talking freedom: Language and democratisation in the SADC Region. Windhoek: Gamsberg Macmillan, 2002.
- Scott Rosenberg, Richard F. Weisfelder, Michelle Frisbie-Fulton: Historical dictionary of Lesotho. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 2005.
- Gary Van Wyk: African Painted Houses: Basotho Dwellings of Southern Africa. Harry N. Abrams, 1998. ISBN 978-0-8109-1990-7.
- Victor N. Webb: Empowerment through language: a survey of the language situation in Lesotho and selected papers presented at the Second International LiCCA Conference, the LiCCA (Lesotho) report. LiCCA Research and Development Programme, 1995.
