Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

James Alan Robinson

Państwo działania	Wielka Brytania
Data urodzenia	1960
Specjalność: ekonomia, politologia
Alma Mater	London School of Economics
Uniwersytet Chicagowski
Nagrody
Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii
Multimedia w Wikimedia Commons

James Alan Robinson (ur. 1960) – brytyjski ekonomista i politolog. Profesor studiów nad konfliktami globalnymi im. dr. Richarda L. Pearsona oraz profesor uniwersytecki w Harris School of Public Policy na Uniwersytecie w Chicago^[1]. Pełni również funkcję dyrektora Instytutu Pearsona ds. Badań i Rozwiązywania Konfliktów Globalnych w Harris School^[2]. W latach 2004–2015 wykładał na Uniwersytecie Harvarda, a także na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, Uniwersytecie Południowej Kalifornii i Uniwersytecie w Melbourne.

Bada różnice między krajami, skupiając się na podstawowych instytucjach gospodarczych i politycznych, które prowadzą niektóre kraje do dobrobytu, a inne do konfliktów. Jest współautorem książek takich jak: The Narrow Corridor, Why Nations Fail i Economic Origins of Dictatorship and Democracy (wspólnie z Daronem Acemoğlu)^[3].

14 października 2024 roku wraz z Daronem Acemoğlu i Simon Johnson otrzymał Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii za „badania nad tym, jak powstają instytucje i jak wpływają na dobrobyt”^[4][5].

Studiował ekonomię w London School of Economics (licencjat), University of Warwick (magisterium) i Yale University (doktorat). Jego główne zainteresowania badawcze obejmują porównawczy rozwój gospodarczy i polityczny, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy długoterminowej, zwłaszcza Ameryki Łacińskiej i Afryki Subsaharyjskiej.

W 2004 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym nauk politycznych (associate professor) na Uniwersytecie Harvarda, najpierw jako profesor nauk rządowych im. Davida Florence’a (2009–2014), a później jako profesor nauk rządowych im. Wilbura A. Cowetta (2014–2015)^[6]. 1 lipca 2015 r. został mianowany jednym z dziewięciu profesorów uniwersyteckich w Harris School of Public Policy Studies na Uniwersytecie w Chicago. Posiada również tytuł profesora studiów nad konfliktami globalnymi imienia pastora dr. Richarda L. Pearsona. 9 maja 2016 r. profesor Robinson otrzymał tytuł doktora honoris causa Narodowego Uniwersytetu Mongolii podczas swojej pierwszej wizyty w tym kraju^[7].

Prowadził badania w krajach na całym świecie, m.in. w Botswanie, Chile, Demokratycznej Republice Konga, na Haiti, Filipinach, w Sierra Leone, Republice Południowej Afryki oraz w Kolumbii, gdzie każdego lata wykłada na Uniwersytecie Andów w Bogocie^[8].

17 marca 2023 r. James Robinson spotkał się ze studentami, naukowcami, liderami opinii społecznej, przedstawicielami świata finansów, gospodarki i biznesu w Taszkiencie w Uzbekistanie. W wywiadzie James Robinson opowiedział o budowie instytucji inkluzywnych w krajach autorytarnych, trudnym rozwoju krajów po kolonializmie, świadomie popełnionych „błędach” oraz odpowiedział na pytania dotyczące tzw. regionu „króla bawełny” – Uzbekistanu w swojej książce.

W 1993 roku rozpoczął współprace z Daronem Acemoglu po spotkaniu z nim w London School of Economics^[9].

W książce Ekonomiczne początki dyktatury i demokracji Economic Origins of Dictatorship and Democracy (2006), współautorzy Robinson i Daron Acemoğlu, analizują proces powstawania i konsolidacji społeczeństw demokratycznych. Twierdzą, że „demokracja się konsoliduje, gdy elity nie mają silnej motywacji do jej obalenia. Procesy te zależą od (1) siły społeczeństwa obywatelskiego, (2) struktury instytucji politycznych, (3) charakteru kryzysów politycznych i gospodarczych, (4) poziomu nierówności ekonomicznych, (5) struktury gospodarki i (6) formy i zakresu globalizacji”^[10].

W książce Dlaczego narody przegrywają (wyd. polskie 2014)^[11], oryg. Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty (2012) Acemoğlu i Robinson twierdzą, że wzrost gospodarczy na czele technologii wymaga stabilności politycznej, której m.in cywilizacja Majów nie miała^[12], a także twórczej destrukcji. Ta ostatnia nie może zachodzić bez instytucjonalnych ograniczeń w przyznawaniu praw monopolistycznych i oligopolowych. Autorzy twierdzą, że rewolucja przemysłowa zaczęła się w Wielkiej Brytanii, ponieważ angielska Karta Praw z 1689 r. wprowadziła takie ograniczenia. Przykładowo, statek parowy zbudowany w 1705 roku przez Denisa Papina w niemieckim Münden został zniszczony przez cech flisaków. Papin udał się do Londynu gdzie Royal Society opublikowało kilka jego prac. W 1712 roku Thomas Newcomen rozwinął dzieło Papina, budując maszynę parową, która odniosła sukces komercyjny. Papin zmarł w 1713 roku i został pochowany w nieoznaczonym grobie dla ubogich^[13].

Acemoğlu i Robinson twierdzą, że „różnice w rozwoju między krajami wynikają wyłącznie z różnic w instytucjach politycznych i ekonomicznych, i odrzucają inne teorie, które przypisują część różnic kulturze, pogodzie, geografii lub brakowi wiedzy na temat najlepszych polityk i praktyk”^[14]. Na przykład „sowiecka Rosja wygenerowała szybki wzrost, ponieważ szybko nadrobiła zaległości w stosunku do niektórych zaawansowanych technologii na świecie, [ale] w latach 70. traciła impet” z powodu braku kreatywnej destrukcji^[15].

W trzeciej wspólnej książce Wąski korytarz. Państwa, społeczeństwa i losy wolności (wyd. polskie 2022)^[16], oryg. The Narrow Corridor. States, Societies, and the Fate of Liberty (2019) Acemoğlu i Robinson twierdzą, że wolne społeczeństwo powstaje, gdy władza państwa i społeczeństwa rozwijają się w przybliżonej równowadze^[17].

Daron Acemoğlu i James Alan Robinson w swoim artykule „Income and democracy” (2008) pokazują, że chociaż istnieje silna korelacja między dochodami a demokracją w różnych krajach, to po uwzględnieniu stałych efektów kraju i usunięciu związku między dochodem na mieszkańca a różnymi miarami demokracji, „nie ma związku przyczynowo-skutkowego dochodu z demokracją”^[18]. W artykule „Non-Modernization” (2022) twierdzą ponadto, że teoria modernizacji nie może uwzględniać różnych ścieżek rozwoju politycznego, „ponieważ zakłada związek między ekonomią a polityką, który nie jest uwarunkowany instytucjami i kulturą i zakłada określony punkt końcowy – na przykład „koniec historii”.

• James A. Robinson, Daron Acemoglu: The Narrow Corridor: States, Societies, and the Fate of Liberty. New York: Penguin Press, 2019. ISBN 978-0735224384. LCCN Daron Acemoglu. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Africa’s Development in Historical Perspective. New York: Cambridge University Press, 2014. ISBN 978-1107691209. (ang.). Brak numerów stron w książce
• The Role of Elites in Economic Development. New York: Oxford University Press, 2012. ISBN 978-0-19-965903-6. (ang.). Brak numerów stron w książce
• James A. Robinson, Daron Acemoglu: Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and Poverty. New York: Crown Business, 2012. ISBN 978-0307719218. LCCN Daron Acemoglu. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Natural Experiments of History. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010. ISBN 978-0-674-03557-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Die Ursprünge der modernen Welt: Geschichte im wissenschaftlichen Vergleich. Frankfurt: Fischer Taschenbuch Verlag, 2008. ISBN 978-3596179343. (niem.). Brak numerów stron w książce
• Economía Colombiana del Siglo XX: Un Análisis Cuantitativo. Bogotá and México D.F.: Fondo de Cultura Económica, 2007. ISBN 978-9583801396. (hiszp.). Brak numerów stron w książce
• James A. Robinson, Daron Acemoglu: Economic Origins of Dictatorship and Democracy. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2006. ISBN 0-521-67142-6. LCCN Daron Acemoglu. (ang.). Brak numerów stron w książce

• Acemoglu, Daron, Simon Johnson i James Robinson. Rok 2001. „Kolonialne początki rozwoju porównawczego: badanie empiryczne”. American Economic Review Vol. 91, nr 5: 1369–401.
• Robinson, James A. 2006. „Rozwój gospodarczy i demokracja”. Roczne przeglądy nauk politycznych 9, 503-527.
• Acemoglu, Daron, Simon Johnson, James A. Robinson i Pierre Yared. 2008. „Dochód i demokracja”. American Economic Review 98(3): 808-42.
• Acemoglu, Daron, Simon Johnson, James A. Robinson i Pierre Yared. 2009 „Ponowna ocena hipotezy modernizacji.” Journal of Monetary Economics 56(8): 1043-58.
• Acemoglu, Daron i James Robinson. 2022. „Niemodernizacja: trajektorie władzy i kultury oraz dynamika instytucji politycznych”. Roczny przegląd nauk politycznych 25(1): 323-339

• Historia gospodarcza
• Ekonomia instytucjonalna
• Nowa ekonomia instytucjonalna