Jan Bolechowski

Jan Bolechowski

Jan Bolechowski w mundurze Związku Strzeleckiego
kapitan rezerwy artylerii
Data i miejsce urodzenia	13 lipca 1891 Dolina
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	Pułk Artylerii Fortecznej Nr 1 1 Pułk Artylerii Górskiej 20 Pułk Artylerii Polowej 3 Pułk Artylerii Polowej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	nauczyciel
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Bolechowski^[1] (ur. 13 lipca 1891 w Dolinie, zm. wiosna 1940 w Katyniu) – polski nauczyciel, kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się 13 lipca 1891 w Dolinie jako syn Jana i Wiktorii z domu Romanczukiewicz^[2]. Ukończył studia filozoficzne i prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie^[2].

Należał do Związku Strzeleckiego^[2]. Podczas I wojny światowej został powołany do C. K. Armii i w rezerwie artylerii fortecznej został mianowany chorążym (kadetem) artylerii fortecznej z dniem 1 maja 1915^[3], a następnie awansowany na stopień podporucznika z dniem 1 stycznia 1916^[4]. Był przydzielony do pułku artylerii fortecznej Nr 1^[5][6][7].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 walczył w wojnie polsko-ukraińskiej w szeregach 1 pułku artylerii górskiej, w tym uczestniczył w odsieczy Lwowa^[2]. Brał także udział w walkach na Śląsku^[2]. Został mianowany do stopnia kapitana rezerwy artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[8][9]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 20 pułku artylerii polowej garnizonie Prużana^[10][11]. W latach 1929–1939 był przydzielony do 3 pułku artylerii lekkiej Legionów^[2]. W 1934 jako kapitan rezerwy był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr IV jako oficer po ukończeniu 40 roku życia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Łódź Miasto II^[12].

W okresie II Rzeczypospolitej pracował jako nauczyciel gimnazjalny. W 1924 był profesorem w Inowrocławiu, ucząc języka polskiego w Państwowym Gimnazjum Męskim oraz w Gimnazjum Żeńskim im. Marii Konopnickiej^[13]. W 1926 był polonistą w Gimnazjum Humanistycznym im. Macieja Stryjkowskiego w Brzezinach^[14]. W tej szkole był opiekunem kołka literackiego, Bratniej Pomocy uczniowskiej oraz był członkiem zarządu Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Brzezinach (1925/1926)^[15]. Pracował też jako nauczyciel gimnazjalny w Łodzi^[2]. W 1935 został wybrany członkiem komisji rewizyjnej Towarzystwa Przyjaciół Akademika w Pabianicach (prezesem był dr Henryk Broniatowski)^[16]. We wrześniu 1936 został wicemistrzem Towarzystwa Sportowego Krusche Ender w Pabianichach (w finale uległ Henrykowi Broniatowskiemu)^[17]. W 1939 był profesorem Liceum im. A. Zimowskiego^[18].

Jego żoną była Maria, z domu Orłowska, z którą miał dwie córki: Barbarę i Ewę^[2].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września, został aresztowany przez Sowietów, po czym był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W ocalałych pamiętnikach, które w obozie pisał inny jeniec, Zbigniew Przystasz, znalazły się wpisy wspominające Jana Bolechowskiego: m.in. autor zanotował dane adresowe Bolechowskiego (Łódź, Ulica Wólczańska 222 m. 20, lub Gimnazjum Zimowskiego)^[19], a ponadto zanotował pod datą 31 stycznia 1940, że tego dnia Bolechowski miał wygłosić dla współosadzonych oficerów wykład pt. „Idea Polski – Żeromskiego”^[20][21][22]. Na wiosnę został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane pod numerem 2723 w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców (przy zwłokach zostały znalezione legitymacja oficerska kapitana WP, wizytówki, oraz list)^[23][24], gdzie został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Jan Bolechowski został wymieniony na Pomniku Katyńskim w Łodzi^[25].

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie na stopień majora^[26]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[27].

16 maja 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” w Falejówce został zasadzony Dąb Pamięci upamiętniający Jana Bolechowskiego^[28].

• Krzyż Walecznych – dwukrotnie
• Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego II kl. (2 października 1919)^[29]
• Medale pamiątkowe^[2].

austro-węgierskie

• Brązowy Medal Waleczności (przed 1918)^[7]
• Krzyż Wojskowy Karola (przed 1918)^[7]

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
• kampania wrześniowa

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.