Jan Kanty Maria Wojciech Skrochowski

Ostroga, Kotwica

rotmistrz
Data i miejsce urodzenia	28 grudnia 1914 Kraków
Data i miejsce śmierci	21 sierpnia 1944 Surkonty
Przebieg służby
Lata służby	1936–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego, 1 Dywizja Grenadierów, 1 Oddział Rozpoznawczy im. Księcia Józefa Poniatowskiego, 26 Pułk Piechoty AK
Stanowiska	dowódca plutonu, dowódca szwadronu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa kampania francuska 1940 bitwa o Surkonty
Odznaczenia

Jan Kanty Maria Wojciech Skrochowski pseud.: „Ostroga”, „Kotwica” (ur. 28 grudnia 1914 w Krakowie, zm. 21 sierpnia 1944 w Surkontach) – oficer Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, rotmistrz kawalerii służby stałej, cichociemny.

Po ukończeniu IV Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie i zdaniu matury w 1933 roku kontynuował naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu i w Szkole Podchorążych Kawalerii, po ukończeniu której został skierowany do 8 pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego, gdzie dowodził plutonem ckm.

We wrześniu 1939 roku służył w macierzystej jednostce jako dowódca plutonu przeciwpancernego. Brał udział w wielu walkach. 29 września 1939 roku przekroczył granicę polsko-węgierską. Został internowany na Węgrzech. W październiku dotarł do Francji, gdzie został skierowany do 1 dywizjonu kawalerii 1 Dywizji Grenadierów na stanowisko dowódcy plutonu (od 29 lutego 1940 roku – dowódcą plutonu przeciwpancernego w 1 Oddziale Rozpoznawczym im. Księcia Józefa Poniatowskiego tej dywizji). Brał udział w kampanii francuskiej, uczestnicząc w bitwach w rejonie Linii Maginota.

Po rozwiązaniu dywizji przedostał się do Camp de Carpiagne w nieokupowanej Francji, gdzie był adiutantem polskiego komendanta obozu i dowódcą grupy żołnierzy. 15 lipca 1940 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie dostał przydział do 1 Oddziału Rozpoznawczego 1 Brygady Strzelców, w którym służył jako dowódca plutonu.

Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 23 września 1943 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza i przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 30 kwietnia na 1 maja 1944 roku w ramach operacji dowodzonej przez kpt. naw. Kazimierza Wünschego (zrzut na placówkę odbiorczą „Klosz” w pobliżu wsi Przybyszew). Po aklimatyzacji w Warszawie dostał przydział do Okręgu Nowogródek AK na stanowisko dowódcy szwadronu 26 pułku piechoty AK w Zgrupowaniu Nadniemeńskim Macieja Kalenkiewicza, będąc jednocześnie jego adiutantem. Brał udział w wielu akcjach, m.in.:

• wyprawa wołożyńska w składzie oddziału „Bagatelka” (jego szwadron był oddziałem rozpoznawczym) – szereg potyczek z oddziałami niemieckimi i partyzantką radziecką
• bitwa pod Iwiem (24 czerwca) z oddziałami radzieckimi i niemieckimi (w bitwie tej był ranny Maciej Kalenkiewicz)

W lipcu 1944 roku jego oddział liczył ok. 50 jezdnych. 19 sierpnia został zaatakowany przez oddziały radzieckie. Zginął 21 sierpnia pod Surkontami. Został pochowany w zbiorowej mogile na polu walki.

• podporucznik – 15 października 1936 roku
• porucznik – ze starszeństwem z dniem 3 maja 1940 roku
• rotmistrz – 1 marca 1944 roku.

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – pośmiertnie, za szczególną odwagę i zdolności dowódcze w bitwie pod Poddubiczami i Surokontami
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie: dwukrotnie za udział w kampanii francuskiej^[1][2] i dwukrotnie za męstwo w walkach w rejonie Okręgu Wilno^[3][4].
• Krzyż Wojenny (Francja)^[2].

Był synem Kazimierza, inspektora przemysłowego, i Marii Eleonory z domu Łubieńskiej. Miał siedmioro rodzeństwa: Kazimierza (1911–1940), Stanisławę (1912–1976), Marię (1912–1976), Różę (1917–1982, późniejszą żonę Zbigniewa Gertycha), Franiszka (1920–1947), Feliksa (1923–1992), i Celinę (ur. w 1925 roku, późniejszą Meres).

Nie założył rodziny.

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Jan Kanty Skrochowski.

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo Abres, 1996, s. 165–167. ISBN 83-902499-5-2.
• Krzysztof A. Tochman: Skrochowski Jan Kanty. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 38. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 1998, s. 394–396. ISBN 83-86301-55-4.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 408. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 213.
• Profil Jana Kantego Skrochowskiego na stronie Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 2014-02-01].