| |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
4 Dywizjon Artylerii Konnej, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Jan Kazimierz Mickunas (ur. 20 kwietnia 1907 w Kazimierzy Wielkiej, zm. 2 listopada 1973 w Poznaniu) – major Wojska Polskiego, jeden z najlepszych jeźdźców w Polsce międzywojennej, trener i sędzia jeździecki, uczestnik kampanii wrześniowej, jeniec Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew), więzień Obozu NKWD w Diagilewie pod Riazaniem, oficer wywiadu i dowódca oddziału Armii Krajowej, pedagog i autor książek.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Okres międzywojenny
[edytuj | edytuj kod]W 1924 r. Jan Mickunas ukończył I Państwowe Gimnazjum Męskie im. Bolesława Prusa w Sosnowcu.
We wrześniu 1924 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, którą ukończył z pierwszą lokatą w czerwcu 1925 roku. Od 1 listopada 1925 roku uczył się w Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu. Po ukończeniu z pierwszą lokatą[1][2] 15 sierpnia 1927 r. został promowany na podporucznika z 1 lokatą starszeństwa[3]. Jako prymus, mając możliwość wyboru jednostki, wybrał 4 dywizjon artylerii konnej w Suwałkach[4], w którym zaczął służbę 15 września 1927 roku.
W archiwalnej prasie zachowały się informacje o udanych startach ppor. Jana Mickunasa w zawodach hippicznych.
W zawodach 27 maja 1928 roku na święcie 10-lecia 2 pułku ułanów w Suwałkach zdobył II nagrodę na „Molochu” i III nagrodę na „Malachicie”[5][6].
W dniach 23–26 maja 1929 roku na obchodach dziesięciolecia 4 dywizjonu artylerii konnej w Suwałkach podczas konkursu hippicznego dla oficerów dywizjonu ppor. Mickunas zajął I, II i III miejsce na trzech koniach[7].
15 sierpnia 1929 roku został awansowany na porucznika[8].
W dniach 18–24 maja 1930 roku w Suwałkach w konkursie oficerskim zorganizowanym z okazji święta dywizjonowego 4 dak zajął pierwsze miejsce[9].
1 listopada 1931 roku skierowany został na kurs instruktorów jazdy konnej w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu. Po ukończeniu kursu (lok. 1) wrócił 15 lipca 1932 r. do 4 dak w Suwałkach[10].
Od 1 października 1932 roku do 31 lipca 1933 roku szkolił się na Kursie Instruktorów Jazdy Konnej w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu (lok. 1).
Na początku czerwca 1933 porucznik J. Mickunas wystartował w międzynarodowych konkursach hipicznych w Warszawie na stadionie w Łazienkach z udziałem reprezentacji Czechosłowacji, Francji, Polski i Rumunii. W ramach tych zawodów, w dniu 2 czerwca 1933 r. odbył się krajowy Konkurs Ujeżdżenia im. Towarzystwa Zachęty do Hodowli Koni w Polsce o nagrody ofiarowane przez to Towarzystwo. W próbach wystąpiło 56 koni. Jan Mickunas, na koniu Walczyk, wziął udział w serii dla koni 7-letnich i młodszych zajmując trzecie miejsce[11].
18 czerwca 1933 roku na placu Papiernia w Suwałkach w dorocznych wielkich zawodach hippicznych o Mistrzostwo Suwalskiej Brygady Kawalerii i zawodach eliminacyjnych o Mistrzostwo Armii por. Mickunas, spokojną i opanowaną jazdą z czystym przebyciem całego toru, zdobył pierwsze miejsce[12].
1 października 1933 roku został instruktorem jazdy konnej na Kursie Instruktorów Jazdy Konnej CWArt w Toruniu. Startował w zawodach hippicznych, uzyskując w 1934 roku tytuł wicemistrza Polski we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego (WKKW).
1 sierpnia 1935 roku został przeniesiony do 1 dywizjonu artylerii konnej w Warszawie.
20 października 1935 roku na stadionie w Łazienkach w Warszawie na konkursie konnym „Militari", zorganizowanym przez Związek Jeździecki „Sport Konny" o mistrzostwo artylerii konnej, w klasyfikacji indywidualnej mistrzostwo w konkursie „Militari” i nagrodę ministra gen. Tadeusza Kasprzyckiego zdobył por. Mickunas (1 dak) na „Walczyku"[13][14].
2 czerwca 1936 roku krajowy pokaz konia wierzchowego podczas międzynarodowych zawodów konnych w Łazienkach w Warszawie wygrywa por. Mickunas na klaczy „Anitra”. W pokazie wzięło udział 30 koni. O klasyfikacji pokazu decydował wygląd zewnętrzny konia, jego stan zdrowotny, toaleta konia, kucie, rząd, ubiór jeźdźca, postawa konia w stępie, kłusie, galopie i styl w skokach przez żywopłot i rów[15].
Przygotowywał do startu w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku m.in. klacz „Tośkę”, na której major Seweryn Kulesza wywalczył dla polskiej ekipy srebrny medal w kategorii drużynowej WKKW.
W 1937 roku w zawodach hipicznych artylerzystów, które odbyły się w Wygodzie na terenie poligonu Czerwony Bór w konkursie oficerskim lekkim o nagrodę przechodnią dowódcy 1 Grupy Artylerii indywidualnie pierwsze trzy miejsca podzielili kpt. Mickunas i por. Piątkowski. W konkursie oficerskim ciężkim o nagrodę szefa departamentu artylerii zajął II miejsce na„ Bej-Dezerterze”[16].
Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 85. lokatą w korpusie oficerów artylerii[17]. W latach 1937–1939 pełnił służbę w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu na stanowisku instruktora jazdy maneżowej Grupy Sportu Konnego (tzw. Grupa Olimpijska)[18]. W zawodach konnych Pomorskiego Towarzystwa Zachęty do Hodowli Koni, zorganizowanych 9 maja 1939 przez Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu zwyciężył kapitan Mickunas na „Dianie” w pierwszej serii konkursu ujeżdżenia konia[19].
29 maja 1939 roku w trakcie Międzynarodowych Zawodów Hippicznych na hipodromie w Łazienkach Królewskich w Warszawie w konkurencji krajowej pokazu konia wierzchowego pierwszą nagrodę przyznano siwej klaczy „Diana” pod kpt. Janem Mickunasem[20], zdobył tamże II nagrodę w konkursie ujeżdżania konia na „Dianie" i I nagrodę Wilhelma Schöna w próbie dodatkowej do konkursu ujeżdżania konia[21].
W czerwcu 1939 roku, jako kapitan i instruktor polskiej ekipy, startował w międzynarodowych zawodach WKKW w Turynie. Przygotowywał także polską reprezentację do Letnich Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach, które miały się odbyć w 1940 roku.
Okres II wojny światowej
[edytuj | edytuj kod]25 sierpnia 1939 roku otrzymał przydział do 7 pułku artylerii ciężkiej w Poznaniu. Walczył podczas kampanii wrześniowej 1939 w Armii „Poznań”, brał udział w bitwie nad Bzurą. 20 września, w ostatniej fazie bitwy, trafił do niewoli we wsi Pieczyska k. Wyszogrodu. Kolejno przebywał w niemieckich obozach jenieckich: Stablack (Stabławki), Riesenburg (Prabuty), w Lienzu nad Drawą w Austrii a w końcu w Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew).
28 czerwca 1940 roku kpt. Jan Mickunas z por. Jerzym Fularskim zdołali zbiec z obozu. Była to pierwsza udana ucieczka z Oflagu w Woldenbergu[22][23][24][25].
Po miesiącu Jan Mickunas dotarł do Warszawy, zdobył fałszywe papiery i nawiązał kontakty konspiracyjne z Armią Krajową, przybierając pseudonim „Zaporożec”. Przebywał w rejonie Puław, w majątku Osiny, gdzie pod fałszywym nazwiskiem: Henryk Roźniewski pracował jako robotnik rolny i znając język niemiecki, został tłumaczem w gminie Żyrzyn. Pełnił funkcję komendanta Rejonu AK w Żyrzynie Obwodu Puławy[26]. Następnie administrował majątkami Jawidz (pow. Lubartów) i Snopków (pow. Lublin), działając w konspiracji pod zmienionym pseudonimem „Sterling" dowodził oddziałem AK w okolicach Lubartowa[25] i pełnił funkcję oficera wywiadu Obwodu Puławy AK[27].
Po wejściu Armii Czerwonej z Wojskiem Polskim zawierzył wezwaniom PKWN do ujawnienia się i 3 sierpnia 1944 roku zgłosił się do komendantury w Lublinie. 6 sierpnia przydzielony został do 3 pułku zapasowego w Lublinie, 6 dni później został aresztowany, osadzony na Zamku Lubelskim potem w obozie NKWD na Majdanku[27], a 23 sierpnia wywieziony na wschód do łagru NKWD nr 178 w Diagilewie pod Riazaniem[26][28]. Przetrzymywany przez półtora roku w nieludzkich warunkach niewoli sowieckiej, poddawany był brutalnym przesłuchaniom. Bardzo trudne warunki obozowe i surowy klimat sprzyjały chorobom, a pomoc medyczna, mimo wysiłków więzionych lekarzy, praktycznie nie istniała.
22 marca 1946 roku[28] uciekł z obozu[27] w towarzystwie kpt. Gracjana Fróga ps. „Szczerbiec” i[a] ppor. Leonarda Stacewicza ps. „Sęk”[26][29]. Wiedząc, że będą poszukiwani w drodze na zachód, przez jakiś czas przemieszczali się w kierunku przeciwnym, na ogół pociągami towarowymi. Ostatecznie po dziesięciu dniach dotarł do Wilna, skąd przedostał się 19 kwietnia do Poznania pociągiem repatriacyjnym.
Okres powojenny
[edytuj | edytuj kod]
Z Poznania przemieścił się do Sompolna, gdzie pracował w nadleśnictwie. Po ujawnieniu się w ramach amnestii w 1947 roku mógł powrócić do swojego nazwiska i od 1 czerwca 1947 roku został nauczycielem języka angielskiego i rosyjskiego w gimnazjum (od 1949 roku – liceum) w Sompolnie. Jego postać utrwalił we wspomnieniach jeden z uczniów Ewaryst Jaśkowski. Eksternistycznie uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim dyplom uprawniający do nauczania języka angielskiego. Jako samouk opanował kilka języków. Oprócz angielskiego i rosyjskiego znał języki: niemiecki i francuski. We wrześniu 1955 roku przeniósł się do Technikum Rachunkowości Rolnej w Zieleńcu koło Gorzowa Wielkopolskiego, gdzie został dyrektorem. W tym czasie napisał trzy podręczniki do nauki języka angielskiego My English Book, które wznawiane były 17 razy. W 1962 roku wydana została jego książka Ich drugi dom oparta na doświadczeniach z pracy wychowawczej z młodzieżą. Zajmował się również tłumaczeniami, rysował i pisał wiersze.[potrzebny przypis]
Po 1956 roku otrzymał stopień majora. W 1962 roku został zatrudniony jako kierownik wyszkolenia Polskiego Związku Jeździeckiego, a następnie jako trener w Zakładzie Koni Eksportowych w Stadninie Koni w Chyszowie, dzielnicy Tarnowa, gdzie pod jego okiem edukację jeździecką rozpoczął syn Wojciech Mickunas, późniejszy olimpijczyk, trener jeździectwa i ekspert hipologii.
Pracował także w ośrodku jeździeckim w Poznaniu Woli. Był również sędzią międzynarodowym w jeździectwie, autorem opracowań i tłumaczeń. Polski Związek Jeździecki odznaczył go Złotą Honorową Odznaką.
Autor książek i podręczników
[edytuj | edytuj kod]- My English Book 1 – Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1961 ISBN 83-02-00347-6[30]
- My English Book 2 – Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne
- My English Book 3 – Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne
- Poradnik metodyczny do podręcznika My English book dla klasy V – Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1961
- Poradnik do podręcznika My English book dla klasy VI – Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1963
- Ich drugi dom – Biblioteka Postępowego Wychowania. Towarzystwo Szkoły Świeckiej. Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1962
- Praca z młodym koniem – Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu, 1987
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Ojcem Jana Mickunasa był Kazimierz Mickunas, nauczyciel w Krakowie. Gdy zmarł, 10-letnim Janem zajął się wuj z Sosnowca.
Matka Jana – Maria z Rayskich (1879–1963)[b] pochodziła z ziemiańskiej rodziny. Jej rodzicami byli Joanna z Łatów i Adam Rayski herbu Kietlicz, który w swoim majątku w powiecie Pińczów zajmował się hodowlą koni dla wojska.
W 1938 roku Jan Mickunas ożenił się z Janiną Budzińską i gdy walczył w kampanii wrześniowej 1939 urodziła się ich córka Katarzyna.
Jan Mickunas zmarł 2 listopada 1973 roku w Poznaniu. Pochowany został na Starych Powązkach w Warszawie (kwatera e, rząd 5, grób 5)[31].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[32] (13 kwietnia 1967 to samo odznaczenie zatwierdziło Ministerstwo Obrony Narodowej PRL dla uczestników ucieczek z obozu II C[33])
- Złota Odznaka Polskiego Związku Jeździeckiego
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ ppor. Leonard Stacewicz „Sęk” - komendant placówki AK Obwód Radzymin, dowódca kompanii w 8 DP AK akcja „Burza”
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: FRANCISZEK KIETLICZ RAYSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „Szkoła Podchorążych Artylerji: ku uczczeniu dziesięciolecia 1923-1933”, Pomorska Drukarnia Rolnicza, Toruń 1933
- ↑ „W dzień promocji wychowanków Oficerskiej Szkoły Artylerji 1925/27”, Pomorska Drukarnia Rolnicza 1927 str. 82
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, str. 497
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, str. 421.
- ↑ „ABC Ziemi Suwalskiej” – nr 152 z 3 czerwca 1928 r.
- ↑ „Żołnierz Polski” – nr 25 z 1928 r., str. 521
- ↑ „Żołnierz Polski” – nr 25 z 1929 r., str. 624
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1932, str. 214.
- ↑ „Żołnierz Polski” – nr 30 z 1930 r., str. 738
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 – Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1932, str. 717
- ↑ Odradzanie się sportu konnego po kryzysie 1932 r. : Rok 1933, [w:] Witold Pruski, Dzieje konkursów hipicznych w Polsce, Stanisław Rozwadowski, Warszawa: Sport i Turystyka, 1982, s. 165, ISBN 83-217-2379-9, OCLC 830304624.
- ↑ „Dzień Dobry Ziemi Suwalskiej” – nr 169 z 20 czerwca 1933 r.
- ↑ „Ilustrowany Kuryer Codzienny” „Kuryer Sportowy” dodatek do Nr 293 z 22 października 1935 r.
- ↑ „Nowy Kuryer” Wiadomości Sportowe nr 1 z 1936 r. str. 13
- ↑ „Ilustrowany Kuryer Codzienny” Nr 154 z 4 czerwca 1936 r.
- ↑ „Nowy Kuryer” nr 177 – Sport, Poznań 5 sierpnia 1937
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 177.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 464.
- ↑ „Ilustrowany Kuryer Codzienny” „Kuryer Sportowy” dodatek do nr 129 z 11 maja 1939 r.
- ↑ „Ilustrowany Kuryer Codzienny” „Kuryer Sportowy” dodatek do nr 148 z 31 maja 1939 r.
- ↑ „Przegląd Kawaleryjski” Nr 8 sierpień 1939 str. 247, 248, 251
- ↑ „Trudne decyzje” – „Nowa Szkoła” 1959, nr 7-8
- ↑ Henryk Tomiczek, Miron S. Zarudzki, Jeniecka konspiracja wojskowa w oflagu II C Woldenberg, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, ISBN 83-210-0827-5.
- ↑ „Uciekali by walczyć” – „Stolica” nr 33 z 19 sierpnia 1962 r. str. 15
- ↑ a b Jerzy Fularski „Według gwiazd na wschód”. Wydawnictwo: Międzychód 2009
- ↑ a b c Dariusz Rogut, Ucieczki żołnierzy Armii Krajowej z obozu NKWD-MWD nr 178-454 w Riazaniu (1945-1946), „Dzieje najnowsze”, Rocznik XL, Instytut Historii PAN, 2008, s. 86, 87, ISSN 0419-8824.
- ↑ a b c Janina Kiełboń – Dokumenty dotyczące obozu NKWD na Majdanku (1944), „Zeszyty Majdanka”, 1998, t. XIX, s. 97-124
- ↑ a b „Indeks Represjonowanych Przez Organa Władzy Sowieckiej w latach 1939-56” - Instytut Pamięci Narodowej
- ↑ Mirosław Kuźnicki, Wspomnienia obozowe - Nie graj, Wojtek..., „Biuletyn Śląskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej”, nr 45, marzec 2005, s. 14.
- ↑ Jan Mickunas, My English Book, wyd. 18, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1980, s. 2, ISBN 83-02-00347-6 (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN HICKUNAS, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-01].
- ↑ Józef Kuropieska – „Obozowe refleksje. Oflag IIC” Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1974, str. 325
- ↑ Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 169-170. ISBN 83-05-11162-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
