Jan Wantuła

Jan Gojański

Data i miejsce urodzenia	20 września 1877 Ustroń, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	29 lipca 1953 Ustroń, Polska
Miejsce spoczynku	Ustroń
Zawód, zajęcie	ślusarz hutniczy
Odznaczenia

Jan Wantuła, ps. Jan Gojański (ur. 20 września 1877 w Ustroniu, zm. 29 lipca 1953 tamże) – polski ślusarz hutniczy, sadownik, pisarz ludowy i bibliofil.

Pochodził z rodziny osiadłej na Śląsku Cieszyńskim co najmniej od XVII wieku^[1]. Przez całe życie był związany ze Śląskiem Cieszyńskim. Urodził się w Ustroniu 20 września 1877 roku. Ukończył jedynie trzyklasową szkołę ewangelicką w Ustroniu i w wieku 14 lat rozpoczął pracę w arcyksiążęcej hucie ustrońskiej. Przepracował później jako hutnik i ślusarz hutniczy 34 lata, później gospodarując równocześnie na 4-hektarowym gospodarstwie, odziedziczonym po ojcu. Z huty w Ustroniu został usunięty w 1907 za działalność patriotyczną. Wówczas podjął pracę w hucie w Trzyńcu. Był działaczem organizacji społeczno-kulturalnych i propagatorem czytelnictwa (od 1897 członek Czytelni Ludowej w Cieszynie). Od 1898 zamieścił na łamach czasopism około 350 artykułów. Publikował na łamach: „Głosu Ludu Śląskiego”, „Zorzy”, „Kuriera Lwowskiego”, „Przyszłości Ludu” oraz „Myśli Niepodległej”. Odkrył i opisał Jurę Gajdzicę z Cisownicy, chłopa z VXIII w. posiadającego własną bibliotekę. Spisał kroniki Goleszowa i Ustronia^[2].

Korespondował m.in. z Władysławem Orkanem i Marią Wysłouchową^[3].

Zmarł w Ustroniu 29 lipca 1953 roku^[2].

Ojciec Andrzeja Wantuły. Był wyznania ewangelickiego^[2].

W 1976 roku imieniem Jana Wantuły została nazwana ulica w katowickiej dzielnicy Kostuchna^[2].

• Złoty Krzyż Zasługi (po raz II, 22 lipca 1952)^[4]
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[5]

• Pamiętnik Jury Gaydzicy z Cisownicy, [w:] „Zaranie Śląskie” nr 3/1930.
• Dr Paweł Oszelda, bojownik o wolność ludu 1848, [w:] „Zaranie Śląskie” nr 1/1935.
• Najdawniejszy polski ekslibris chłopski, Warszawa 1935.
• Śląsk ewangelicki w walce z alkoholizmem, Cieszyn 1937.
• Obrazki z huty trzynieckiej, [w:] „Głos Ludu Śląskiego”, 1947.
• Rok 1848 na Śląsku Cieszyńskim (1954).

• Karty z dziejów ludu Śląska Cieszyńskiego (wybór pism) (1954);
• Książki i ludzie (1956).

• Brożek Ludwik: Jan Wantuła, [w:] „Śląsk Literacki” nr 6/7 z 1953.
• Szewczyk Wilhelm: Z Janem Wantułą, [w:] „Trybuna Robotnicza” – dodatek „Trybuna Tygodnia” z 08–09.08.1953.
• Hierowski Zdzisław: O Janie Wantule, [w:] „Dziennik Zachodni” z 05.08.1953.
• Morcinek Gustaw: Jan Wantuła (w wyborze pism J. Wantuły pt. „Karty z dziejów ludu Śląska Cieszyńskiego”), Warszawa 1954.
• Golec Józef, Bojda Stefania: Wantuła Jan, [w:] Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, tom 1, Cieszyn 1993.
• Urszula Rzewiczok (red.): Patronowie katowickich ulic i placów. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2013, s. 361–362. ISBN 978-83-87727-38-3.

• Katarzyna Szkaradnik. „Przyświecały mi pewne ideały...”: autokreacyjne strategie i pułapki we wspomnieniach i korespondencji Jana Wantuły. „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media n”. 2 (7), s. 137–156, 2016.