Jan Zdanowicz

Jan Zdanowicz w mundurze kapitana 58 pp
nadkomisarz
Data i miejsce urodzenia	18 marca 1897 Szczuczyn
Przebieg służby
Formacja	Policja Państwowa
Jednostki	Grupa Rezerwy Policyjnej w Warszawie
Stanowiska	dowódca grupy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jan Zdanowicz^[a] (ur. 18 marca 1897 w Szczuczynie, zm. ?) – major piechoty Wojska Polskiego i nadkomisarz Policji Państwowej oraz kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 18 marca 1897 w Szczuczynie, w ówczesnym powiecie lidzkim guberni wileńskiej, w rodzinie Adama i Katarzyny z Beniszów^[3][4][5]. W 1914 ukończył Wileńską Szkołę Leśną^[6], rok później jako ochotnik wstąpił do armii rosyjskiej^[7]. W styczniu 1916, po ukończeniu szkoły oficerskiej w Kijowie, został przeniesiony do batalionu zapasowego, a później wysłany na front^[7]. Do 30 października 1917 walczył w szeregach 7 pułku grenadierów^[8], w stopniu chorążego^[9]. Został dowódcą kompanii zwiadowców^[7]. Później wstąpił do III Korpusu Polskiego w Rosji, a po jego rozwiązaniu udał się przez Syberię i Daleki Wschód do Armii Polskiej we Francji, do której dołączył w październiku 1918^[7]. Służył w 3 pułku instrukcyjnym należącym do Dywizji Instrukcyjnej^[6].

W szeregach 49 pułku piechoty walczył na wojnie z bolszewikami^[7]. Był trzykrotnie ranny: 24 marca, 27 kwietnia i 12 września 1920^[6]. Wyróżnił się w walkach pod wsią Iwankowce Chreptyjowskie. „8 kwietnia dowodząc II batalionem w sile 128 ludzi odparł kilka ataków bolszewików w sile 500 ludzi. Następnie, gdy bolszewicy zagrozili prawemu skrzydłu na czele 12 ludzi zaatakował bolszewików i zmusił ich do odwrotu. Przez całą noc z 8 na 9 kwietnia, nie mając łączności, odpierał ataki i sam kontratakował bolszewików. Następnie będąc w nocy na prawym skrzydle tylko z jednym łącznikiem wpadł do niewoli, skąd po kilku godzinach zbiegł. 10 kwietnia przed Kuczą mając w baonie 100 ludzi, gdy bolszewicy w sile 400 zbliżyli się do linii obronnej, swym przykładem porwał baon do kontrataku i zmusił nieprzyjaciela do panicznego odwrotu. 11 kwietnia otrzymawszy rozkaz zaatakowania wsi Borsukowce, mając w baonie 90 ludzi, zaatakował bolszewików broniących wsi w sile 600 pieszych, 50 konnych, przy 15 km, wybił ze wsi bolszewików biorąc 8 kar. maszyn., tabor i inny materiał wojenny. Przy wszystkich akcjach odznaczał się wielkim męstwem i przeprowadzał je z narażeniem własnego życia”^[10][11]. W listopadzie 1920 dowodził I batalionem 49 pp^[10].

W 1921 został formalnie przeniesiony do rezerwy i jako oficer rezerwy zatrzymany w służbie czynnej, w macierzystym pułku^{[1][12][13][14]}. W 1926 przeniesiono go do Korpusu Ochrony Pogranicza^[15]. Pełnił służbę w 23 batalionie granicznym na stanowisku dowódcy 2. kompanii granicznej. 12 kwietnia 1927 został mianowany na stopień kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 13. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[16]. W marcu 1930 przeniesiony z KOP do 37 pułku piechoty w Kutnie^[17]. Następnie, w tym samym roku został przeniesiony do 71 pułku piechoty w Zambrowie na stanowisko komendanta powiatowego Przysposobienia Wojskowego Ostrów Mazowiecka^[18][19], a trzy lata później do 58 pułku piechoty w Poznaniu^[20][21] na stanowisko dowódcy 8. kompanii^[6]. Po 5 czerwca 1935 przydzielono go na praktykę w Policji Państwowej. 22 kwietnia 1936 został mianowany z dniem 1 maja 1936 nadkomisarzem i dowódcą Grupy Rezerwy Policyjnej w Warszawie^[22]. Na tym stanowisku wziął udział w kampanii wrześniowej, a następnie ewakuował się przez Węgry do Rumunii. W międzyczasie został mianowany majorem rezerwy ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 80. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[23].

Był żonaty z Euzebią, z którą miał dwóch synów – powstańców warszawskich: Adama Jana, ps. „Adam” (ur. 4 sierpnia 1923, zm. 15 sierpnia 1944), strzelca Batalionu AK „Wigry”, i Antoniego Euzebiusza, ps. „Gigant” (ur. 22 sierpnia 1924, zm. 31 sierpnia 1944), kaprala podchorążego Batalionu AK „Chrobry I”^[6][24][25]. Euzebia Zdanowicz (1898–1959) została pochowana na cmentarzu North Sheen w Londynie^[26].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1459^[27] – 17 maja 1921^[28][29][30]
• Krzyż Walecznych dwukrotnie^[31][32]
• Złoty Krzyż Zasługi – 22 marca 1939^[33]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[34]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[34]
• Odznaka za Rany i Kontuzje z trzema gwiazdkami^[35]
• Odznaka pamiątkowa 18 Dywizji Piechoty^[35]
• Odznaka pamiątkowa Ochotniczej Armii Józefa Hallera^[35]
• Państwowa Odznaka Sportowa^[35]
• Krzyż Oficerski Orderu Węgierskiego Zasługi – 1938 z okazji pobytu regenta Miklósa Horthyego w Polsce^[36]
• Medal Zwycięstwa^[37][34]

2 kwietnia 1936 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”^[38].

• Zdanowicz Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. sygn. I.482.11-687 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-05-18].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
• Jan Fuglewicz: Zarys historji wojennej 49-go Pułku Piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.