Janusz Tazbir

Profesor Janusz Tazbir w 2009 r.
Data i miejsce urodzenia	5 sierpnia 1927 Kałuszyn
Data i miejsce śmierci	3 maja 2016[1] Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Uczelnia	Polska Akademia Nauk
Stanowisko	dyrektor Instytutu Historii PAN (1983–1990)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Janusz Tazbir (ur. 5 sierpnia 1927 w Kałuszynie, zm. 3 maja 2016 w Warszawie) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych, badacz dziejów kultury staropolskiej oraz reformacji i kontrreformacji w Polsce, członek Polskiej Akademii Nauk.

Ukończył VII Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, następnie studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. Magisterium uzyskał w Instytucie Historii UW w 1950^[2]. Tam też uzyskał w 1954 stopień doktorski (kandydat nauk historycznych) na podstawie rozprawy napisanej pod kierunkiem Władysława Tomkiewicza. Habilitował się w 1960 w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Profesorem nadzwyczajnym został w 1966^[2], a profesorem zwyczajnym w 1973. Pracownik IH PAN w latach 1953–1997 (zastępca dyrektora 1968–1983, dyrektor 1983–1990). Wiceprezes PAN w latach 1999–2003. Był członkiem PAN: korespondentem od 1983, rzeczywistym od 1989. Był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności^[2] i członkiem Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk^[2][3]. Jako członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN od 1996 r., czyli od początku jej istnienia, był współodpowiedzialny m.in. za wszystkie uchwały ortograficzne Rady.

W 1965 został redaktorem naczelnym rocznika „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. Był przewodniczącym rady naukowej Polskiego Słownika Biograficznego. Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów^[2]. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz prestiżowych gremiów naukowych m.in. Nagrody Naukowej KLIO (członek jury od 1996). Przewodniczył kapitule Konkursu o Nagrodę i Medal Zygmunta Glogera, od 1984 prowadzonego przez Społeczne Stowarzyszenie Prasoznawcze „Stopka” z Łomży. W latach 1990–1997 pełnił funkcję przewodniczącego Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej^[4]. Jego żoną była historyk Julia Tazbir.

Janusz Tazbir został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera W-VII-8-4-9)^[5].

• Święci grzesznicy i kacerze, Wiedza Powszechna (1959)
• Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji (1962)
• Historia Kościoła katolickiego w Polsce (1460–1795) (1966)
• Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce w XVI i XVII w., Wydawnictwo Iskry (1967)
• Arianie i katolicy (1971)
• Rzeczpospolita szlachecka wobec wielkich odkryć, tom 249 serii wydawniczej Omega (1973)
• Kultura szlachecka w Polsce (1978)
• Spotkania z historią (1979)
• Tradycje tolerancji religijnej w Polsce (1980)
• Świat panów Pasków (1986)
• Kultura polskiego baroku (1986)
• Od Haura do Isaury – szkice o literaturze (1989)
• Protokoły mędrców Syjonu. Autentyk czy falsyfikat (1992, 1996 (czes.), 2003, 2004)
• Okrucieństwo w nowożytnej Europie (1993)
• Reformacja, kontrreformacja, tolerancja (1997)
• Polska na zakrętach dziejów (1997)
• W pogoni za Europą (1998)
• Pożegnanie z XX wiekiem, Wydawnictwo Iskry (1999)
• Silva Rerum Historicarum (2002)
• Polska. Losy państwa i narodu do 1939 roku (współautor), Wydawnictwo Iskry (2003)
• Łyżka dziegciu w ekumenicznym miodzie (2004)
• Polacy na Kremlu i inne historyje, Wydawnictwo Iskry (2005)
• Długi romans z muzą Klio, Wydawnictwo Iskry (2007)
• W co wierzymy? (2007, jeden ze współautorów)
• Czego się boimy? (2008, jeden ze współautorów)
• Co kochamy? (2009, jeden ze współautorów)
• Prawda i fałsz. O polskiej chwale i wstydzie (2010, jeden ze współautorów)
• Pokuszenie historyczne. Ze świata szabel i kontuszy (2011)
• Od sasa do lasa, Wydawnictwo Iskry (2011)^[6][7][8]

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (12 stycznia 1999)^[9],
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1992)^[10],
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978)^[10],
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2 września 2008)^[11][12],
• Medal „Zasłużony dla Tolerancji” (1998),
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego (2000)^[13],
• Tytuł doktora honoris causa Rosyjskiej Akademii Nauk (2000)^[10],
• Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (1988, USA)^[10].
• Nagroda im. Profesora Hugona Steinhausa (2001)^[14].
• Medal Puszkina (2001, Rosja)^[15]

• A. Karpiński, E. Opaliński, Bibliografia publikacji Janusza Tazbira za lata 1949–1986 [w:] Kultura polska a kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Bogucka, J. Kowecki, Warszawa 1987, s. 5–52.
• A. Karpiński, E. Opaliński, Bibliografia publikacji Janusza Tazbira 1987–czerwiec 1997 [w:] Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. W. Kriegseisen, Warszawa 1997, s. 8–18.
• Bibliografia de Janusz Tazbir, „Estudios Latinoamericanos” 13 (1990), s. 51–58
• Janusz Tazbir, Długi romans z muzą Klio, Warszawa 2007.

• RenataR. Wróbel RenataR., Prof. Tazbir – romans literatury i historii [online], rp.pl, 5 sierpnia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2016-06-02] .