Jaskinia Borsucza

Wylot jaskini nad potokiem
Plan jaskini
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Położenie	Tomaszowice, Wąwóz Podskalański
Właściciel	Lasy Państwowe
Długość	31 m
Deniwelacja	5,8
Wysokość otworów	ok. 291 m n.p.m.
Ekspozycja otworów	ku południu
Kod	J.Olk.I-03.05
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś Jaskinia Borsucza
Położenie na mapie Polski Jaskinia Borsucza
Położenie na mapie województwa małopolskiego Jaskinia Borsucza
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Jaskinia Borsucza
50°08′27″N 19°50′57″E/50,140806 19,849056
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Jaskinia Borsucza, Jaskinia Borsucza w Podskalanach – jaskinia w Borsuczej Skale w Wąwozie Podskalańskim na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej^[1]. Znajduje się w północno-wschodniej części wsi Tomaszowice w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś^[2].

Główny otwór (wylot jaskini) znajduje się w odległości około 100 m od asfaltowej drogi, tuż po lewej stronie koryta potoku Wędonka. Jest widoczny z gruntowej drogi prowadzącej przez Wąwóz Podskalański^[1].

Wylot jaskini ma postać rury i jest wyższy od człowieka. Często jego dnem spływa strumyk wody. Po 5 m jednak korytarz staje się tak ciasny, że tylko z trudem można się nim przecisnąć do rozwidlenia. Od rozwidlenia ku górze odchodzi pionowy komin. Za rozwidleniem prawy korytarz znów staje się wyższy, nieco podnosi się w górę i po 10 m wychodzi na zewnątrz skały niewielkim oknem. Lewy, poziomy korytarz prowadzący w głąb skały ma gładkie ściany i jest dość wysoki. Po 6 m znajduje się w nim zwężenie, za nim korytarz skręca w prawo, po 4 m stromo opada w dół, natomiast jego strop podnosi się. Dalszy ciąg tworzą dwie poziome i wąskie jamy; prawa o skalistym dnie jest nieco szersza, lewa jest zatkana gliną i kamieniami. Zazwyczaj miejsce to jest wilgotne lub zalane wodą. Występuje w nim silny przewiew^[3].

Jaskinia powstała w wapieniach jury późnej i ma podwójne pochodzenie; część od rozwidlenia do otworu wylotowego jest pochodzenia krasowego (tą częścią dawniej przepływał potok Wędonka), pozostała część powstała na szczelinie. Pojawiająca się w jaskini woda wskazuje, że nadal przez jaskinie przepływają wody podziemne. Namulisko jest kamieniste tylko w końcowym odcinku, poza tym przeważnie dno pokrywa przyniesiona przez zwierzęta trawa^[1].

Jaskinia jest oświetlona tylko na krótkich odcinkach przy otworze wylotowym i oknie skalnym. Nacieków brak, jedynie przy otworze wylotowym występują grzybki skalne. Jaskinia ma własny, dość stały mikroklimat, zwłaszcza w najdalszych od otworu wylotowego odcinkach. Brak w niej roślin, nawet przy otworze wylotowym. Ze zwierząt obserwowano kosarze, motyle, pająki Porrchomma i muchówki^[1].

Jaskinia jest znana od dawna, rzadko jednak jest zwiedzana ze względu na mokre dno i ciasny odcinek wymagający czołgania się. W ostatnich latach ciasne przewężenie jaskini zostało nieco rozszerzone, świadczą o tym świeże wykopy, oraz wiadra i łopaty^[1]. W latach 1879–1882 prowadził w niej badania archeologiczne Gotfryd Ossowski, najprawdopodobniej jednak tylko w korytarzu przy otworze wylotowym^[1]. W 1981 r. Sanocka-Wołoszynowa badała florę pajęczaków^[4].

M. Bąk podaje, że w 1997 r. w otworze jaskini miejscowa ludność spaliła dużo opon samochodowych, aby wytępić kryjące się w jaskini lisy. Z punktu widzenia ludności akcja udała się, M. Bąk pisze, że znalazł w jaskini 17 sztuk rozkładających się lisów i 6 nietoperzy (podkowców). Spowodowało to jednak nieodwracalną dewastację nalotów jaskiniowych, ściany pokryły się bowiem dużą ilością sadzy i wnętrze jaskini jest całkowicie czarne^[5]. Obecnie na dnie jaskini za przewężeniem występuje świeża warstwa trawy, w niektórych miejscach osiągająca grubość kilkunastu cm. Świadczy to o tym, że do jaskini znów wprowadziły się lisy lub borsuki^[1].

Po raz pierwszy dokładnie opisał jaskinię i sporządził jej plan Kazimierz Kowalski w 1951 r^[3]. We wrześniu 2015 r. jaskinię pomierzył Adam Polonius i sporządził jej aktualny plan^[1].

• Jaskinia Borsucza,
• Lisia Jama,
• Okap z Rurą,
• Schronisko Drugie,
• Schronisko pod Kamieniami w Szczelinie,
• Schronisko Wilczy Skok^[6].