Jelcz 120M

Jelcz 120M z 1996 roku w Kielcach
Dane ogólne
Producent	Jelczańskie Zakłady Samochodowe
Premiera	1992
Lata produkcji	1992–2007
Miejsce produkcji	Jelcz-Laskowice
Dane techniczne
Typy nadwozia	Średniopodłogowy autobus miejski klasy maxi
Układ drzwi	2-2-2
Liczba drzwi	3
Wysokość podłogi	642 mm (I drzwi) 712 mm (II drzwi) 955 mm (III drzwi)
Szerokość drzwi	1225 mm
Silniki	WSK Mielec SWT 11/300/1
Moc silników	162 kW (220 KM)
Skrzynia biegów	FPS Tczew S4-95 ZF 4HP500 ZF 5HP500
Liczba przełożeń	4 5
Długość	12000 mm
Szerokość	2500 mm
Wysokość	3040 mm
Masa własna	9900 kg
Masa całkowita	17500 kg
Rozstaw osi	6100 mm
Wnętrze
Liczba miejsc ogółem	110
Liczba miejsc siedzących	34
Informacje dodatkowe
EBS	Nie
ESP	Nie
Klimatyzacja	Nie
Multimedia w Wikimedia Commons

Jelcz 120M – seria 12-metrowych, średniopodłogowych autobusów miejskich o trzech dwuskrzydłowych drzwiach o układzie 2-2-2 produkowanych przez zakłady Jelcz w Jelczu-Laskowicach w latach 1992–2007.

W 1992 roku zaprezentowano i wdrożono do produkcji autobus Jelcz 120M, który jest modernizacją szeroko rozpowszechnionego w Polsce Jelcza PR110M. Najbardziej rzucającymi się w oczy zmianami stylistycznymi pojazdu było zastosowanie w górnej części ściany czołowej nowej wykonanej z tworzywa sztucznego obudowy zewnętrznej miejsca przeznaczonego na tablicę informacyjną oraz zastosowanie szyby tylnej o zmniejszonych wymiarach. Nieznacznie zmienione zostało również wnętrze pojazdu. Zlikwidowano 2 miejsca siedzące naprzeciw trzecich drzwi na rzecz przestrzeni dla osób stojących, oraz zmniejszono o 20 mm wysokość pierwszego stopnia w trzecich drzwiach. Jednak najważniejszą zmianą w stosunku do modelu PR110M było zastosowanie zmodernizowanego turbodoładowanego silnika WS Mielec SWT 11/300/1 o mocy maksymalnej 162 kW (220 KM) zblokowanego z 4-biegową skrzynią S4-95 produkcji polskiej. W porównaniu z Jelczem PR110 zastosowano zmienione (szybsze) przełożenie mostu napędowego (5,86, a od roku 1994 5,125), dzięki czemu wzrosła prędkość maksymalna oraz uległo znaczącej redukcji zużycie paliwa (o kilkanaście l/100 km. w porównaniu z PR 110U). Jeszcze w tym samym roku do oferty dołączyła wersja o oznaczeniu 120MM wyposażona w silnik MAN D2866UH o mocy maksymalnej 184 kW (250 KM) oraz 4-biegową automatyczną skrzynię biegów 4HP-500. Stworzono również prototyp autobusu wyposażonego w silnik Volvo THD102KB o mocy maksymalnej 180 kW (245 KM), jednak wersja ta o oznaczeniu 120MV nie została wprowadzona do produkcji seryjnej.

W 1993 roku model 120MM został zastąpiony przez 120MM/1 z silnikiem MAN D0826LUH05 o mocy maksymalnej 169 kW (230 KM), który spełniał normę czystości spalin Euro-1. Wprowadzono również możliwość wyposażenia standardowej wersji 120M w 4-biegową automatyczną skrzynię ZF 4HP-500. W modelu tym (wersja standardowa) występowała też 5 biegowa skrzynia automatyczna ZF 5HP-500.

W następnym roku zaprezentowano prototyp modelu 120M ze zmodernizowanym nadwoziem. Pojazd ten otrzymał wklejane szyby boczne, nową ścianę tylną wykonaną z tworzywa sztucznego z wklejaną prostokątną szybą oraz wydzielonym miejscem na tablice informacyjną, zaprojektowaną specjalnie dla tego prototypu ścianę przednią z tworzywa sztucznego z szybą z modelu T120. Autobus ten był eksploatowany do lipca 2008 roku w PKS Lubin. Również w 1994 roku do wyposażenia opcjonalnego serii 120M wprowadzono zderzaki wykonane z tworzywa sztucznego.

W 1995 roku zbudowano serię 3 prototypów z nadwoziem poddanym unifikacji ze wprowadzonym w tym samym roku modelem M121M. Pojazdy te otrzymały wklejane szyby boczne, przedni zderzak z prostokątnymi reflektorami ze zintegrowanymi kierunkowskazami (jak w pierwszych M121M) oraz plastikowy zderzak tylny. We wnętrzu zastosowano twarde plastikowe siedzenia firmy Astromal w miejsce miękkich obitych skajem lub tkaniną. Wszystkie 3 egzemplarze trafiły do MPK Rzeszów, gdzie były eksploatowane do 2013 roku.

Rok 1996 przyniósł prezentację kolejnego prototypu ze zmodernizowanym nadwoziem. Zastosowano w nim tą samą ścianę tylną oraz przednią jak w koncepcie z 1994 roku. Różnicą było zastosowanie w ścianie czołowej wydzielonego miejsca na tablicę lub świetlik informacyjny. Obniżona została górna linia okien oraz zastosowano nowe drzwi aluminiowe z wklejanymi szybami. We wnętrzu pojazdu zlikwidowano większość podestów, zwiększając tym samym funkcjonalność tego autobusu. Prototyp ten do 2006 roku był użytkowany przez MPK Legnica.

W tym samym roku wprowadzono do produkcji seryjnej serię 120M ze zmodernizowanym nadwoziem. W przedniej części pojazd ten otrzymał nowy plastikowy zderzak przejęty z rodziny M121x i M181x. Zastosowano również nową tylną ścianę z tworzywa sztucznego (podobną do tej z prototypów z 1994 i 1996), drzwi aluminiowe z wklejanymi szybami (prototyp 1996) oraz wklejane szyby boczne. We wnętrzu pojawiły się twarde siedzenia marki Astromal.

W 1997 roku cała seria przeszła kolejną modernizację, w wyniku której wprowadzono ścianę przednią z tworzywa sztucznego z dużą panoramiczną szybą i wyraźnie wydzielonym miejscem na tablicę informacyjną.

W 1998 roku wprowadzono do produkcji wersję 120MM/2, która zastąpiła model 120MM/1. W 1999 roku zaprezentowano prototyp modelu 120MD oraz 120M/2 LPG. W 2000 roku modele 120M/1 CNG oraz 120M/3.

W 2003 roku wycofano z produkcji wersję 120M wyposażoną w standardowy silnik Mielec SWT 11/300/1. Pod koniec tego samego roku zaprezentowano model M120MM/3 wyposażony w silnik MAN D0836DUH03. Oprócz zastosowanej jednostki napędowej model ten charakteryzował się zmodernizowanym nadwoziem ze ścianą czołową oraz tylną przejętą z modelu M101I. W następnym roku do produkcji skierowane zostały identycznie od strony stylistycznej modele 120M/3 oraz nowy M120I. Ostatnią wersją serii 120M był wprowadzony do produkcji w 2006 roku Jelcz M120M/4 CNG.

Od 1993 roku istniała możliwość zamówienia tego modelu z nadwoziem o układzie drzwi 2-0-2, a od 1999 roku również z układem 2-2-0.

• Istnieją następujące odmiany Jelczy 120M (xxxx-xxxx – lata produkcji, obok marka i moc maksymalna silnika):
  • Jelcz 120M 1992-2003 – Mielec, 220 KM
  • Jelcz M120I 2004-2007 – Iveco, 239 KM
  • Jelcz 120M.98
  • Jelcz 120M/1 CNG 1998-2003 – Mielec, 207 KM
  • Jelcz 120M/2 LPG 1998-2003 – Mielec, 204 KM
  • Jelcz 120M/3 1999-2004 – Mielec, 220 KM
  • Jelcz M120M/4 CNG 2006 – 2008
  • Jelcz 120MB 1996 – Mercedes-Benz 250 KM (wyprodukowano 1 szt.)
  • Jelcz 120MD 1999-2000 – DAF, 230 KM (wyprodukowano 1 szt.)
  • Jelcz 120MM 1992-1993 – MAN, 250 KM
  • Jelcz 120MM/1 1993-1998 – MAN, 230 KM
  • Jelcz 120MM/2 1998-2004 – MAN, 220 KM
  • Jelcz M120NM 1996 – Mielec, 220 KM (prototyp Jelcz M121M)
  • Jelcz 120MT 1997-2000 – Elmor, 149 KM trolejbus
  • Jelcz 120MTE 1996-1997 – Elmor, 149 KM trolejbus
  • Jelcz 120MV 1992 – Volvo, 245 KM
  • Jelcz M120M 2003-2007 – MAN, 220 KM (W 2003 r. powstał jeden egzemplarz o oznaczeniu M120MM/3 i był eksploatowany do roku 2016 przez MZK Toruń. Autobus został odkupiony od MZK Toruń przez firmę Pixel na testy wyświetlacza^{[potrzebny przypis]}).
  • Jelcz L120 1993-2004 – Mielec, 220 KM (autobus lokalny)
  • Jelcz T120 1992-1998 – Mielec, 262 KM (autobus turystyczny)
  • Jelcz T120M 1992-2001 – MAN, 320 KM (autobus turystyczny)
  • Jelcz T120MB 1996-2001 – Mercedes-Benz, 300 KM (autobus turystyczny)
  • Jelcz T122 późniejsze T120/2 1998-2004 – Mercedes-Benz, 300 KM (autobus turystyczny)
  • Jelcz T123 późniejsze T120/3 1998-2004 – Mielec, 262 KM (autobus turystyczny)
  • Jelcz T120V 1992 – Volvo, 286 KM (autobus turystyczny)
  • Jelcz L120 Absolwent 1999-2003 – Mielec, 262 KM (autobus szkolny)
  • Jelcz T120 Prymus 1999-2003 – Mielec, 262 KM (autobus szkolny)
  • Jelcz 150M jest to prototypowa, 15-metrowa wersja, która nie weszła do produkcji z powodu przewidywanego małego popytu na model

• Dane techniczne modelu Jelcz 120M w serwisie Infobus
• Czasopismo KMKZ Wrocław „Kasownik”, nr 4, 2007
• Zdjęcia i dane eksploatowanych egzemplarzy modelu Jelcz 120M w serwisie Transport Wroc.Biz
• Pojazdy Komunikacji – Autobus Jelcz 120M
• Marka „Berliet” w Polsce w latach 1914-1973. mbc.cyfrowemazowsze.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-12)].