Jerzy Cybichowski

Jerzy Zygmunt Cybichowski ps: „Jan ze Smoleńska”, „Smoleński”, „Jerzy Smoleński” (ur. 30 marca 1920 w Warszawie, zm. 13 maja 1943 tamże) – działacz Ruchu Narodowo-Radykalnego „Falanga”, redaktor pisma „Do Broni”.

Urodził się 30 marca 1920 w rodzinie Zygmunta, profesora i dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, późniejszego przewodniczącego International Law Association i sędziego Trybunału Rozjemczego w Hadze oraz Łucji z domu Pyrowicz, absolwentki Wydziału Prawa UW. Do czwartej klasy uczył się w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, później w domu, a następnie muzykologii i pianistyki w Państwowym Konserwatorium Muzycznym^[1]. Kontynuował naukę od 1936 w Gimnazjum Ludwika Lorentza, gdzie w maju 1937 otrzymał świadectwo dojrzałości. Studiował od października 1937 do października 1938 historię sztuki na Wydziale Humanistycznym UW. Działał w Ruchu Narodowo-Radykalnego ONR-Falanga i pisywał również do jego pisma tygodnika „Falanga” oraz do pisma „Ruch Kulturalny”. W ostatnim okresie przed wybuchem wojny był redaktorem „Falangi”^[1].

Około 13 grudnia 1939 na skutek denuncjacji Stanisława Brochwicza-Kozłowskiego, który był agentem Abwehry, został aresztowany, a w lutym 1940 zwolniony z Pawiaka m.in. na skutek interwencji rodziny Bronisława Onufrego Kopczyńskiego, którego aresztowano z tego samego powodu^[1]. W konspiracji od 1941 był w składzie kierownictwa Konfederacji Narodu: kierował tu Terenem Młodzieży, a także był założycielem i pierwszym redaktorem naczelnym pisma „Młodzież Imperium”, który wydawano od lutego 1943. Pseudonimem „Jan ze Smoleńska” podpisywał publikowane w nim swoje artykuły, począwszy od pierwszego pt. „O piśmie młodzieży” (1942, nr 1) aż do ostatniego, wydrukowanego już po jego śmierci, pt. „Uderzenie” (1943, nr 2)^[1].

Następnie był przeniesiony do Wydziału Propagandy, gdzie został redaktorem pisma KN „Do Broni”. W październiku 1942 uczestniczył w pierwszej wyprawie Uderzeniowych Batalionów Kadrowych. Po utworzeniu na przełomie 1942/1943 Uderzeniowego Batalionu Szturmowego (UBS) został w stopniu podporucznika Uderzenia przydzielony do jego dowództwa. Poległ 13 maja 1943 podczas najścia Gestapo na lokal konspiracyjny przy ul. Wspólnej 52^[1].

• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.3. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 57-58. ISBN 83-211-0739-7.