kapitan | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1944–1945 |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Odznaczenia | |
Jerzy Widejko (ur. 12 czerwca 1933 w Warszawie, zm. 7 grudnia 2022 w Nowym Targu) – kapitan Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, nazywany najmłodszym partyzantem Armii Krajowej na Wileńszczyźnie, propagator historii.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 12 czerwca 1933 roku[1][2] w Warszawie[3]. Jego ojciec prawdopodobnie zginął podczas wojny obronnej Polski 1939 roku, natomiast matka zmarła w 1942 roku na Wileńszczyźnie, gdzie następnie jako sierota przebywał u rodziny. W roku 1944 jedenastoletniego chłopca przygarnęła 3 Wileńska Brygada Armii Krajowej, pod dowództwem Gracjana Fróga, ps. „Szczerbiec”. W oddziale tym nadano mu pseudonim „Jureczek”. W III brygadzie służył przez siedem miesięcy, do stycznia 1945 roku, jako łącznik oraz przy różnych pracach pomocniczych, następnie trafił do przejściowego obozu dla internowanych w Miednikach Królewskich. Za kontakty z partyzantami i walkę z władzą sowiecką został osadzony w siedzibie NKWD w Turgielach, skąd po kilku miesiącach trafił do domu dziecka[3][4][5]. W okresie PRL-u był członkiem PZPR-u[6]. Dorosłe życie związał z Nowym Targiem, gdzie zamieszkał[7]. W 2012 roku został awansowany na kapitana[4]. Do końca swojego życia zajmował się propagowaniem historii szczególnie pośród młodzieży szkolnej[4].
Jerzy Widejko jest bohaterem filmu dokumentalnego „Ballada o Jureczku” w reżyserii Dariusza Walusiaka (2008)[8].
Zmarł 7 grudnia 2022 w Nowym Targu[7]. Pochowany na Cmentarzu Batowickim w Krakowie w kwaterze Żołnierzy AK[9].
Nagrody i Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Polonia Mater Nostra Est (2003)[10]
- Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości (2013)[11]
- Nagroda „Sygnet Niepodległości” (2017)[12]
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Widejko , Najmłodszy partyzant wileńskiej AK, 2003, ISBN 83-88659-15-4 .
Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]Większość informacji o Jerzym Widejce pochodzi od niego samego[3][4][5]. W 2011 roku Rada Miejska Nowego Targu odmówiła mu przyznania medalu „Za szczególne zasługi dla Nowego Targu”[13]. Adam Rąpalski, dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, podnosił kwestię, że jedenastoletni chłopak nie mógł zostać zaprzysiężony, zatem nie może mieć statusu kombatanta[14]. Historyk Łukasz Połomski z Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie uważa, że mogło być to możliwe[4]. W 2016 roku Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w prawomocnym wyroku uznał, że Jerzy Widejko ma prawo do tytułu kombatanta[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ankieta wypełniona przez Jerzy Widejko, ur. 12-06-1933 r., wykorzystana do pracy doktorskiej Alicji Paczoskiej pt. ''Przesiedlenia ludności polskiej z kresów północno - wschodnich po II wojnie światowej", przygotowywanej pod kierunkiem prof. Barbary Okoniewskiej, na seminarium z historii najnowszej Uniwersytetu Gdańskiego, Instytut Pamięci Narodowej .
- ↑ Akta paszportowe o sygnaturze EANS: Widejko Jerzy, imię ojca: Ludwik, data urodzenia: 12-06-1933 r., Instytut Pamięci Narodowej .
- ↑ a b c Spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” – Szczecin, 5 czerwca 2017, Instytut Pamięci Narodowej .
- ↑ a b c d e f Edyta Zając , Naprawdę był żołnierzem, „Dziennik Polski”, 8 sierpnia 2016 .
- ↑ a b Mateusz Koncewicz , Jureczek, najmłodszy partyzant z wileńskiej AK, „Gazeta Wyborcza”, 19 września 2011 [zarchiwizowane z adresu 2011-09-23] .
- ↑ Sabina Palka , Gorszące sceny podczas nowotarskiej sesji. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej chce by odebrano „Jureczkowi” odznaczenia [online], 2 grudnia 2013 [dostęp 2019-02-10] .
- ↑ a b Zmarł kpt. Jerzy Widejko "Jureczek", najmłodszy partyzant 3. Brygady Wileńskiej AK [online], goral.info.pl, 8 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Ballada o Jureczku w bazie filmpolski.pl
- ↑ Kraków. Pogrzeb kpt. Jerzego Widejki, żołnierza AK [online], krakow.ipn.gov.pl [dostęp 2023-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-04] .
- ↑ Anna Szopińska , Z wojenną historią - na Ukrainę, Litwę, Łotwę, Urząd Miasta Nowy Targ, 2 listopada 2010 [dostęp 2019-02-10] .
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 września 2013 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2014 r. poz. 350)
- ↑ Nadia Senkowska , Na Festiwalu Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni przyznano nagrody świadkom historii, Dzieje.pl, 28 września 2017 [dostęp 2019-02-10] .
- ↑ Tomasz Mateusiak , Nowy Targ: skandal w radzie miasta. Społecznicy bez medali, Gazeta Krakowka, 7 listopada 2011 .
- ↑ Tomasz Mateusiak , Nowotarscy politycy biorą się za prostowanie historii. Kim naprawdę jest Widejko?, „Gazeta Krakowska”, 5 grudnia 2013 .