Joanna Tofilska-Dzióbek (ur. 29 czerwca 1979 w Katowicach^[1]) – polski historyk i muzealnik, od 2003 pracownik Działu Historii Muzeum Historii Katowic (od 2011 kierownik tego działu). Specjalizuje się głównie w historii Górnego Śląska, a w szczególności Katowic; autorka i współautorka publikacji o tym mieście^[2].

Absolwentka III Liceum Ogólnokształcącego im. A. Mickiewicza w Katowicach (1998). Ukończyła studia wyższe na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, na kierunku historia.

Od 2003 pracownik Działu Historii Muzeum Historii Katowic, od 2011 kierownik tego działu. Autorka publikacji naukowych i popularnonaukowych, dotyczących historii Górnego Śląska^[3]. Zajmuje się m.in. historią górniczego osiedla Nikiszowca oraz jego architektów – Emila i Georga Zillmannów. Odnalazła Jörna Zillmanna – wnuka Emila Zillmanna. Za publikację Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia (2007) otrzymała wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne 2007 w kategorii „Publikacje”^[4][5].

Autorka i współautorka wystaw muzealnych. Publikuje artykuły naukowe i popularnonaukowe, m.in. w „Kronice Katowic”, półroczniku „CzasyPismo” (wydawany przez katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej)^[6] oraz prowadzi spotkania i wykłady podczas konferencji naukowych^[7][8][9].

Współautorka i kurator wystawy stałej „Z dziejów Katowic” w Muzeum Historii Katowic, otwartej 11 września 2015, w 150. rocznicę nadania praw miejskich Katowicom^[10]. Drugą część wystawy, prezentującą dzieje od 1865 do czasów współczesnych, otwarto 11 września 2018 (w 153. rocznicę nadania praw miejskich)^[11].

Członek Stowarzyszenia „Razem dla Nikiszowca”^[12]. We wrześniu 2023 została uhonorowana odznaczeniem „100-lecia Policji Województwa Śląskiego” przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939 r.”^[13].

• Akta gruntowe Kuźnicy Boguckiej jako źródło do dziejów Katowic (ze szczególnym uwzględnieniem stosunków własnościowych na tym terenie) (w:) Katowice w minionej rzeczywistości, red. A. Barciak, Katowice 2006
• Emil i Georg Zillmannowie, architekci z Charlottenburga (w:) Przemiany protoindustrialne i industrialne jako czynnik miastotwórczy Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2007
• Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice 2016^[14]
• Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia, Katowice 2007^[4]
• Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1 i 2, Katowice 2012, red. Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (autorka części rozdziałów)
• Katowicki „Heimatfront” w okresie I wojny światowej (w:) I wojna światowa na Śląsku: historia, literatura, kultura, red. G. Szewczyk, R. Kaczmarek, Oświęcim 2016
• Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek: historie, opowieści, ciekawostki, Katowice 2011
• Nikiszowiec 1908–2008. Z dziejów osiedla i parafii, Katowice 2008
• Nikiszowiec, Giszowiec i inne osiedla Katowic, Katowice 2008 (wspólnie z Piotrem Matuszkiem i Andrzejem Złotym)
• Osiedle Nikiszowiec: sto lat historii i architektury (w:) „Zawód: Architekt”, nr 57 (2017)
• Parafia Mariacka w Katowicach: Historia jak witraż, Katowice 2010
• Proces tworzenia się władz miejskich Katowic po nadaniu ordynacji miejskiej w 1865 roku: pierwsza Rada Miasta i magistrat (w:) Założyciele miasta oraz mecenasi nauki, kultury i sztuki w dziejach Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2017
• Pocztówki z Wielkiej Wojny. Korespondencja wysyłana pocztą polową (1915–1918) ze zbiorów Antoniego Przybyły z Janowa, Katowice 2013 (wspólnie z Sebastianem Rosenbaumem)^[15]
• Pod patronatem spółki Giesche: Gmina Janów na Górnym Śląsku, Katowice 2013
• Rozbark – Nikiszowiec. Na wspólnym szlaku, Katowice 2016 (wspólnie z Markiem Wójcikiem, Magdaleną Mikrut-Majeranek, Małgorzatą Krakowiak)
• Wielka Wojna, mały region: pierwsza wojna światowa w perspektywie górnośląskiej. Szkice i studia, Katowice 2014 (redakcja, wspólnie z Bernardem Linkiem i Sebastianem Rosenbaumem)