John B. Goodenough (2010) | |
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
25 lipca 1922 |
Data i miejsce śmierci |
25 czerwca 2023 |
Specjalność: fizyka | |
Odznaczenia | |
Nagrody | |
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii |
John Bannister Goodenough (ur. 25 lipca 1922 w Jenie, zm. 25 czerwca 2023 w Austin[1]) – amerykański fizyk i specjalista w dziedzinie inżynierii materiałowej. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za 2019 rok.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 25 lipca 1922 r. w Jenie, w Republice Weimarskiej, jego ojcem był historyk religii Erwin Ramsdell Goodenough, a bratem antropolog Ward Goodenough[2]. W dzieciństwie cierpiał na dysleksję, co utrudniało mu edukację w Groton School w Massachusetts, jednak przezwyciężył trudności i wypracował sobie stypendium na studia na Uniwersytecie Yale[3]. Początkowo studiował matematykę na tym uniwersytecie i należał tam do tajnego stowarzyszenia „Czaszka i Kości” (zwanego również Zakonem 322 lub Braterstwem Śmierci)[2]. Po ukończeniu studiów z wyróżnieniem[3] w 1944 r. wstąpił do wojska i służył jako meteorolog[2].
Fizyką zainteresował się po zakończeniu II wojny światowej, i w 1952 r. uzyskał w tej dziedzinie doktorat na Uniwersytecie Chicago[2] u Clarence’a Zenera. Po uzyskaniu doktoratu przeniósł się do Massachusetts Institute of Technology (MIT) i zajął się pracą nad pamięciami komputerowymi, a jego zespół stworzył m.in. przełomową pamięć magnetyczną RAM. Ta praca przyczyniła się do sformułowania reguł Goodenougha–Kanamoriego dotyczących interakcji między jonami[3]. W 1976 r. został profesorem chemii[4] i kierownikiem laboratorium chemii nieorganicznej na Uniwersytecie Oksfordzkim[3]. W latach 70. i 80. prowadził badania nad bateriami litowo-jonowymi[2], m.in. w 1980 r. jego laboratorium opracowało katodę z tlenku litowo-kobaltowego(III); opracowana przez niego technologia została później upowszechniona przez koncern Sony[2], a uczelnia nie opatentowała rozwiązania[3].
Od 1986 r. związany był z Uniwersytetem Teksańskim w Austin[2], opracowując m.in. jeszcze wydajniejszą żelazowo-fosforanową katodę w strukturze oliwinu[3]. W 2016 r. brał udział w opracowaniu baterii, która wykorzystuje szklany elektrolit zamiast płynnego[2].
Od 1963 r. był członkiem American Physical Society, a od 1976 r. National Academy of Engineering. W 1967 r. został doctorem honoris causa Uniwersytetu w Bordeaux[4]. Miał znaczący wkład w wynalezienie akumulatorów litowo-jonowych[5], za co przyznano mu Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w 2019 r. (wspólnie z M. Stanleyem Whittinghamem i Akirą Yoshino)[6][7]. Jest najstarszym laureatem Nagrody Nobla w historii[8]. Wcześniej otrzymał m.in. Nagrodę Japońską (2001), Nagrodę Enrica Fermiego (2009)[9], National Medal of Science (2012)[10] i Charles Stark Draper Prize (2014)[9].
25 lipca 2022 roku ukończył 100 lat[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Goodenough, Nobel laureate who gave the world Li-ion batteries, passes away [online], thehindubusinessline.com, 26 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-26] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Wojciech Moskal , Tomasz Ulanowski , Nobel z chemii. Whittingham, Goodenough i Yoshino zrewolucjonizowali nasze życie [online], wyborcza.pl, 9 października 2019 [dostęp 2019-10-22] (pol.).
- ↑ a b c d e f John Bannister Goodenough: A Brief History of the Inventor of the Lithium Cobalt Oxide Cathode – News [online], allaboutcircuits.com [dostęp 2019-10-22] (ang.).
- ↑ a b Longtime MIT Lincoln Laboratory researcher John Goodenough wins Nobel Prize in Chemistry [online], MIT News [dostęp 2019-10-22] .
- ↑ Nagroda Nobla 2019 z chemii za rozwój baterii litowo-jonowych. dzienniknaukowy.pl, 2019-10-09. [dostęp 2019-10-11]. (pol.).
- ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2019 [online], Nobel Media AB, 9 października 2019 [dostęp 2019-10-09] (ang.).
- ↑ Nobel z chemii przyznany. Naukowcy nagrodzeni za baterie litowo-jonowe. wiadomosci.dziennik.pl, 2019-10-09. [dostęp 2019-10-11]. (pol.).
- ↑ Knvul Sheikh , Brian X. Chen , Ivan Penn , Lithium-Ion Batteries Work Earns Nobel Prize in Chemistry for 3 Scientists, „The New York Times”, 9 października 2019, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-10-11] (ang.).
- ↑ a b John Goodenough [online], me.utexas.edu [dostęp 2016-10-05] (ang.).
- ↑ John Goodenough [online], ECS [dostęp 2019-10-22] (ang.).
- ↑ M. Ramesh & Siddharth Mathew Cherian , Quantum Podcast | John Goodenough: The man who powered the lithium battery revolution [online], thehindubusinessline.com, 25 lipca 2022 [dostęp 2022-07-25] (ang.).