Kaizen − japońskie słowo o podwójnym znaczeniu:

• kaizen (jap. 改善; pisane znakami kanji); oznaczające po polsku: poprawę, polepszenie, zmianę na lepsze^[1];
• kaizen (jap. カイゼン; pisane pismem sylabicznym katakaną), oznaczające japońską filozofię biznesową (sposób postępowania) ustawicznego polepszania, poprawiania procesu zarządzania i produkcji na wszystkich jego szczeblach, z uwzględnieniem m.in. technik biznesu „just-in-time”^[2].

Kaizen, poprzez stopniowe doskonalenie wszelkich aspektów działalności firmy, dąży do osiągnięcia następujących celów:

• skrócenia czasu realizacji procesu pracy oraz poprawy jakości;
• dostosowywania technicznego elementów systemu;
• tworzenia kryteriów oceny i nagradzania;
• redukcji kosztów;
• poprawieniu ergonomii stanowisk roboczych.

Zastosowanie kaizen nie sprowadza się tylko do tego, aby produkt, czy usługa odpowiadały określonym wymaganiom jakości. W myśl tej filozofii jakość sprowadza się do zmiany stylu życia - niekończącego się procesu ulepszania. Jej podstawową regułą jest ciągłe zaangażowanie pracowników na wszystkich szczeblach oraz chęć do ustawicznego podnoszenia jakości firmy i produktu. Polega to na włączeniu procesu myślowego na każdym etapie produkcji. Jest odpowiedzią na zautomatyzowane, tradycyjne podejście do produkcji masowej, które eliminuje potrzebę świadomej oceny wykonywanego zadania.

Zastosowanie filozofii kaizen z perspektywy organizacji pracy i kształtowania optymalnych metod pracy często uzupełniane jest takimi zasadami, jak:

• kaikaku;
• ergonomia;
• ergonometria;
• ekonomika ruchów elementarnych

Zbudowanie w organizacji kultury opartej na kaizen jest długoterminowym procesem^[3][4].

Według jednego z podziałów, rozróżnia się dwa rodzaje kaizen^[6]:

• kaizen przepływu;
• kaizen procesu.

Kaizen przepływu polega na doskonaleniu przepływu materiału i informacji. Wiąże się on z reorganizacją całego obszaru pracy, a nawet przedsiębiorstwa. Kaizen procesu to natomiast usprawnianie pojedynczych stanowisk pracy. Kaizen procesu cechuje się dużą liczbą drobnych usprawnień, które wymagają małego wysiłku wdrożeniowego. Dzięki temu takich usprawnień mogą być tysiące. W modelu kaizen najistotniejszym jest skracanie czasu pomiędzy wypracowaniem koncepcji, czy też zdefiniowaniem problemu, a samym wdrożeniem usprawnienia.

W modelu tradycyjnym proces doskonalenia składa się z długiej fazy przygotowawczej. Po wprowadzonym doskonaleniu pracuje się na opracowanym standardzie przez dłuższy czas nie usprawniając go.

• Mikiharu Aoki, Jak działa fabryka Toyoty, Shinsei Consulting Sp. z o.o. Sp.k., Poznań 2013, ISBN 978-83-936049-0-6
• Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary, Kenkyusha Limited, Tokyo 1991, ISBN 4-7674-2015-6

• Integracja Kaizen z metodą Six Sigma