 nr rej. 103 z 5.12.1949, 104 z 5.12.1949, A/1602/142 z 15.02.1962[1]
| |
 Kamienica pod Gryfami na wrocławskim Rynku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 2 |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392
| |
Kamienica Pod Gryfami (niem.: Haus Unter den Greifen) − kamienica na wrocławskim Rynku wybudowana około roku 1300[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Na krawędziach frontonu (szczytu) umieszczone są cztery pary zwierząt heraldycznych jako spływy wolutowe odnoszące się do herbów fundatorów przebudowy, od góry:
- pelikany
- orły, które trzymają w łapach tarcze herbowe przedstawiające: lemiesz, który trzyma gryf w klejnocie herbu von Keltscha (na zewnątrz) oraz gwiazdę i półksiężyc z herbu Apolonii von Tarnau (do wewnątrz)
- gryfy pochodzą z herbu rodu von Költsch
- lwy pochodzące z herbu Wrocławia (który wywodzi się z herbu Królestwa Czech) lub z herbu Brugii, z której prawdopodobnie pochodził fundator przebudowy[3].
Nad portalem kartusze z herbami Konrada von Keltscha i jego żony, Apolonii von Tarnau[4].
-
Herby K. Keltscha i jego żony A. Tarnau -
Portal z herbami -
Wiatrowskaz i atrybuty
Historia
[edytuj | edytuj kod]- 1587–1589 najwcześniejsza wzmianka o kamienicy, kiedy to została poddana przebudowie w stylu manieryzmu pod kierunkiem architekta Friedricha Grossa. Wtedy też powstał obecny portal dłuta Gerharda Hendrika.
- XVII w. kolejna przebudowa, podczas której wydzielono sień ze sklepieniem o koszowym przekroju, a w dziedzińcu powstała arkada z toskańską kolumną wspierającą galerię pierwszego piętra. Zaadaptowano poddasze domu na pomieszczenia mieszkalne. Zmodernizowano również fasadę, ozdobiono ją malowidłami olejnymi. Pojawiły się lustra podokienne.
- 1756 r. w wyniku renowacji odnowiono sztukatorską dekorację fasady i na nowo ją pomalowano.
- 1762–1764 galeria na pierwszym i drugim piętrze otrzymała kutą żelazną balustradę.
- 1825 r. w wyniku przebudowy oszklona została galeria pierwszego piętra, a kuta, ażurowa balustrada została omurowana. Fasada została częściowo zmieniona o detal empirowy.
- 1935 r. w wyniku konserwacji został przywrócony manierystyczny wygląd fasady.
- 1960 r. podczas remontu rozebrano oficyny oraz galerię drugiego piętra. Galerie z pierwszego piętra przekształcono w otwarty taras i przywrócono ażurową, barokową balustradę.
Od ok. 1681 r. budynek należał do spadkobierców Conrada Költscha, od 1761 właścicielem był Ernst Gottfried Stöckel, który w kamienicy prowadził instytucję dobroczynną o nazwie Költzische Fundation założoną w 1681 roku[5][6]. W XIX wieku właścicielem kamienicy była Issak Guffmann.
Do dziś zachowała się jedynie balustrada z pierwszego piętra z umieszczonym nazwiskiem właściciela (Stöckel), a w polach bocznych liczbami 17 i 64 odnoszącymi się do daty powstania balustrady. W pierwszej dekadzie XX wieku w budynku znajdowała się drukarnia książek Ferdinanda Goldsteina[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025.
- ↑ Czerner 1976 ↓, s. 133.
- ↑ Zabytkowa kamienica w Rynku idzie do remontu. TuWrocław, 2012-08-27. [dostęp 2012-08-28]. (pol.).
- ↑ Kamienica Pod Gryfami. [dostęp 2023-11-09].
- ↑ Wielowiejski 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 102.
- ↑ Łagiewski 2010 ↓, s. 212.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Brzezowski, Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- Maciej Łagiewski: Wrocławscy Żydzi 1850−1944. Wrocław: Muzeum Miejskie Wrocławia, 2010.
- Zygmunt Wielowiejski: Hermann Krone i inni. Wrocław na fotografii 1840−1900. Wrocław: Via Nowa, 2014.
