 nr rej. A/598/2020 z 25 listopada 1993[1]
| |
 Widok od południa (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Krawiecka 3 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Josef Cohn |
| Kondygnacje |
4 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Bytomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°20′46,5″N 18°55′23,0″E/50,346250 18,923056
| |
Kamienica przy ul. Krawieckiej 3 w Bytomiu – kamienica z 1904 roku w Bytomiu, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Narożna kamienica w Śródmieściu Bytomia w stylu secesji geometrycznej[2], dzieło wrocławskiego architekta Wilhelma Hellera, oparte częściowo na projekcie Alvin Wedemanna, była wykorzystywana jako budynek biurowo-produkcyjny[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kamienica przy ówczesnej Schneiderstrasse 1[3] została zaprojektowana dla kupca i bankiera Josefa Cohna[3] (1857–1922)[4] przez wrocławskiego architekta Wilhelma Hellera[3] (ur. 1872 w Bielsku[5], zm. po 1918; data śmierci nieznana[6]) w kwietniu 1904 roku[3]. Pierwotny projekt tego budynku powstał jednak w marcu 1903 roku, jego autorem był Alvin Wedemann, wrocławski architekt[3]. Nie został on zrealizowany[7]. Heller sporządził dwa projekty, pierwszy niewiele różnił się od idei Wedemanna, natomiast drugi projekt, który powstał w maju 1904 roku[8], był bogatszy i zakładał budowę drewnianej loggii inspirowanej śląską architekturą ludową oraz wieżyczki wieńczących narożny wykusz[8]. Projekt różnił się także formami otworów okiennych parteru[8], dodatkowym oknem od obecnej ul. Antoniego Józefczaka[8] oraz dodaniem otynkowanych płaszczyzn rozbijających monotonię ceglanej ściany[8]. Kamienica została wzniesiona w 1904 roku[9][10]. Przyłącza kanalizacyjne oraz wyposażenie łazienek zaprojektowano we wrześniu 1904 roku[8], realizatorem tychże była firma Alfreda Katza[8]. W 1910 roku podwyższono lewe skrzydło według projektu Richarda i Paula Ehrlichów z Wrocławia[10]. Pierwotnie budynek należał do Josefa Cohna, następnie od 1923 do 1938 do Spadkobierców J. Cohna (niem. Cohnsche Erben)[10] – od 1937 roku budynkiem zarządzał mieszkaniec Berlina, dr Guttmann[10]. Budynek został sprzedany Ernstowi Wylezolowi[10] w 1939 roku przez miasto po przymusowej aryzacji majątku Cohnów, która nastąpiła po nocy kryształowej[4]. W 1939 roku na pierwszym piętrze utworzono biura, wykonawcą tych prac był Josef Swienty[10]. 25 listopada 1993 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego, numer rejestru: A/598/2020[1]. Obiekt był siedzibą Zakładów Chemiczno-Farmaceutycznych Vis[11]. Budynek ulega stopniowemu zniszczeniu (stan na 2016 rok)[12].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Narożna kamienica czterokondygnacyjna, z elementami secesji[10] geometrycznej[2]. Parter obejmował lokale handlowe[10]. Ściany elewacji wykonano z cegły[8], częściowo była to biała cegła glazurowana[8]. Na elewacji zachodniej umieszczono płycinę z napisem Erbaut 1904 (pol. Wybudowano w 1904 roku), która została zatynkowana[8]. Na narożniku znajdowała się drewniana wieżyczka[10]. Wybrane okna z balkonami, jeden z nich nie zachował się[10]. Gzyms od ul. Antoniego Józefczaka został uproszczony[10].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok z południowego zachodu (2011) -
Narożnik z wykuszem (2020) -
Elewacja zachodnia (2020) -
Portal drzwiowy od ul. Krawieckiej (2020)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 23 [dostęp 2020-08-11].
- ↑ a b c Obiekty zabytkowe w Bytomiu. [dostęp 2020-08-12].
- ↑ a b c d e Wojcik 2017 ↓, s. 22.
- ↑ a b Wojcik 2017 ↓, s. 24.
- ↑ Wojcik 2017 ↓, s. 6.
- ↑ Wojcik 2017 ↓, s. 10–11.
- ↑ Wojcik 2017 ↓, s. 22–23.
- ↑ a b c d e f g h i j Wojcik 2017 ↓, s. 23.
- ↑ Heller Wilhelm. [w:] Secesja w architekturze Polski. Motywy. Tematy. Inspiracje [on-line]. ICIMSS. [dostęp 2020-08-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k Krawiecka 3. [w:] Cyfrowa Biblioteka Bytomskiej Architektury [on-line]. Fundacja Brama Cukermana. [dostęp 2020-08-12].
- ↑ Vis. Sp. Z O.o. Zakłady Chemiczno - Farmaceutyczne, Bytom. Cylex. [dostęp 2020-08-12].
- ↑ Kamila Kotusz: Perełki architektury zmieniły się w ruiny. Gzymsy spadają na głowy. Krawiecka 3. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2016-11-24. [dostęp 2020-08-12].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marek Wojcik: Wilhelm Heller i jego secesyjne projekty dla Bytomia. Tarnowskie Góry: Fundacja Popularyzacji Dziedzictwa „Kruszce Śląska”, 2017. ISBN 978-83-942306-5-4.
