Kancjonał (łac. canticum – monolog, pieśń; średniowieczne cantionale) – w XIV w., zbiór popularnych pieśni religijnych lub śpiewów liturgicznych – kantyk i kantyczek (z nutami lub bez). Nazwa z czasem zastąpiona przez bardziej spopularyzowaną: „kantyczki”.

Określenie używane głównie w Niemczech i Czechach od połowy XV wieku. Początkowo kancjonałem był zbiór śpiewów liturgicznych Kościoła katolickiego, jednak później zamieszczano w nim również inne śpiewy religijne, przede wszystkim chorały luterańskie.

Kancjonał kórnicki

Kancjonał puławski

Kancjonał Biblioteki Czartoryskich

Kancyjonał albo księgi chwał boskich Walentego z Brzozowa sporządzony ok. 1554/1569

Kancyjonał albo pieśni duchowne z Pisma Św. ku czci a chwale samemu Panu Bogu Piotra Artomiusza sporządzony ok. 1587

Kancyjonał piosnek rozmaitych a nabożnych napisany Roku Pańskiego 1586

Kancyjonał z nutami z 1586 oraz kolejne pod taką nazwą

Do najbardziej znanych kancjonałów należą

Kancjonał istebnicki (ok. 1420)

Kancjonał gotajski (1646–1649)

Kancjonał brzeski (1673) polskojęzyczny kancjonał wydany w śląskim Brzegu.

Dysydenckie

Kancjonał puławski

Kancjonał Zamoyskich

Kancjonał wschowski

• Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangielickich zebrany i ułożony za staraniem ewangielickiego duchowieństwa w Śląsku austryackim, wydanie drugie, Nakładca ks. Jerzy Heczko, drukarz Karol Prochaska, Cieszyn 1866, ss. 111
• Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangielickich, Wydawnictwo Karol Prochaska, Cieszyn 1897, ss. 691
• Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcijan ewangelickich. Zatwierdzony przez synod wolny ewangelicki augsb. wyzn., wydanie jedenaste, nakładem c. i k. nadwornej księgarni Karola Prochaski, Cieszyn 1899
• Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcijan ewangelickich. Zatwierdzony przez synod wolny ewangelicki augsb. wyzn., wydanie szesnaste, Meyer & Raszka, Cieszyn 1914, ss. 692.
• Kancjonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangelickich, wydanie siedemnaste, Towarzystwo Ewangelickie w Cieszynie (b.d.w.)

• Harfa syjońska
• Śpiewnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL (1956)
• Śpiewnik Pielgrzyma
• Śpiewnik Ewangelicki (2002)

• Aleksander Augezdecky
• Robert Fiedler
• M. Hey-Stawicki
• Jan Seklucjan
• Walenty z Brzozowa
• Bartłomiej Groicki
• P. Artomiusz
• K. Kraiński
• Fryderyk Mortzfeld
• Jan Jakub Gräber
• Jonathan Paul

• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 424. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 87. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).