Kanon ku czci św. Dymitra – starosłowiańska kompozycja poetycka ku czci św. Dymitra (Demetriusza) z Salonik, przypisywana św. Metodemu[1][2][3] lub św. Cyrylowi[4][5].
Przypuszcza się, że powstał na krótko przed śmiercią Metodego[2] w 2. poł. IX w. Zachowało się wiele kopii dzieła z XI-XIV oraz wyjątkowo z XV w.[6]
Składa się z 9 utworów[7] poświęconych czci świętego i miasta jego pochodzenia. Ostatnia oda jest pełna przejmującej tęsknoty za miastem świętego, będącym również rodzinnym miastem Cyryla i Metodego. Autor wspomina w niej o trudach znoszonych w dalekim kraju i o trójjęzycznych i heretykach[8]:
Why, o wise one, are we, your poor servants, deprived of your radiant splendor as, driven by the love of our Creator,we wander through alien lands and cities as warriors fighting, o blessed one, for humiliation of trilinguals and fierce heretics?
Dlaczego, o mądry, my, Twoi ubodzy słudzy, jesteśmy pozbawieni Twego promiennego blasku, gdy kierowani miłością naszego Stwórcy wędrujemy przez obce ziemie i miasta jako wojownicy walczący, o błogosławiony, o poskromienie trójjęzycznych i zaciekłych heretyków?
Autor miał najprawdopodobniej na myśli zachodnich misjonarzy, którzy lekceważyli tłumaczenie liturgii na języki słowiańskie i twierdzili, że nabożeństwa powinny być odprawiane tylko w jednym z trzech języków: hebrajskim, greckim lub łacińskim[9].
Być może jest tłumaczeniem na starocerkiewnosłowiański z zagubionego greckiego oryginału. Dowodem za tym przemawiającym są akrostychy pojawiające się przy tłumaczeniu wstecznym: Δ[Η]Μ[Η]ΤΡΙΩ ΤΟΝ ΥΜΝΟΝ ΑΔΩ – Demetriuszowi ten hymn śpiewam[10][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sprutta ↓, s. 164.
- ↑ a b Minczew ↓, s. 138.
- ↑ Demetrios von Saloniki - Ökumenisches Heiligenlexikon [online], www.heiligenlexikon.de [dostęp 2022-05-26] (niem.).
- ↑ kánon [online], Encyclopaedia Beliana [dostęp 2022-05-26] (słow.).
- ↑ Šimon Marinčák, Slovanská liturgia – liturgické dedičstvo byzantskej misie z 9. storočia?, „Slavica Slovaca”, 40 (1), 2005, s. 36, ISSN 0037-6787 [dostęp 2022-05-26].
- ↑ Braxatoris ↓, s. 20.
- ↑ Jakobson ↓, s. 117.
- ↑ Jakobson ↓, s. 115.
- ↑ Elizabeth Lapina, Demetrius of Thessaloniki: Patron Saint of Crusaders, t. 40 (2), Viator: Medieval and Renaissance Studies, 2009, s. 104, DOI: 10.1484/J.VIATOR.1.100423, ISSN 0083-5897 [dostęp 2022-05-26] (ang.).
- ↑ Braxatoris ↓, s. 21.
- ↑ Sergey Yurievich Temchin, О греческом происхождении славянского канона св. Димитрию Солунскому, „Старобългарска литература”, Институт за литература - BAN, 41-42, 2009, s. 46-52 [dostęp 2022-05-26] (ros.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Georgi Minczew: Święta księga - ikona - obrzęd. Teksty kanoniczne i pseudokanoniczne a ich funkcjonowanie w sztuce sakralnej i folklorze prawosławnych Słowian na Bałkanach. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2003, s. 138-148, seria: Rozprawy habilitacyjne Uniwersytetu Łódzkiego. ISBN 83-7171-616-8.
- Justyna Sprutta. Św. Demetriusz jako pogromca zła w tradycji bizantyńskiej i słowiańskiej (do XV w.). „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”. 38, s. 159-17, 2018. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego. DOI: 10.25167/RTSO/38. ISSN 2391-937X.
- Aleksander Naumow: Pasterze wiernych Słowian. Znak, 1985. ISBN 83-7006-185-0.
- Roman Jakobson: Methodius' Canon to Demetrius of Thessalonica and the Old Church Slavonic Hirmoi. W: Sborník prací Filozofické fakulty brněnské univerzity F9. T. 14. 1965, s. 115-121. [dostęp 2022-05-26]. (ang.).
- Martin Braxatoris: Сьребро a злато афазъ. K interpretácii druhého tropára siedmej piesne tzv. Metodovho Kánonu na počesť Dimitra Solúnskeho. W: Pavlovič Jozef: Dielo sv. Klimenta Ochridského v slovenskej literárnej tradícii. Zborník príspevkov z vedeckej konferencie konanej 20. decembra 2021. Pavlovičová Kristína. Trnava: 2021, s. 20-39. ISBN 978-80-568-0455-1.
