| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 marca 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
pedagog, polityk, publicysta |
| Stanowisko |
członek Rady Państwa (1957–1972); poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji (1945–1972) |
| Partia |
PSL „Wyzwolenie” (1922–1931) |
| Odznaczenia | |
         
| |
Kazimierz Banach, ps. „Kamil”, „Jan Rosnowicz” (ur. 4 marca 1904 w Korytkowie, zm. 29 sierpnia 1985 w Warszawie) – polski działacz ludowy, pedagog i publicysta. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji, w latach 1957–1972 członek Rady Państwa.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie robotniczej jako syn Adama i Marii. Zdobywanie wykształcenia rozpoczął od szkoły powszechnej w Dębnie. W 1920 w czasie wojny polsko-radzieckiej zgłosił się na ochotnika do wojska, służąc kilka miesięcy na froncie. Następnie kontynuował naukę w gimnazjum w Sandomierzu, które ukończył w 1923[1]. W 1932 ukończył Wolną Wszechnicę Polską.
Od 1922 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, z którym w 1931 przystąpił do Stronnictwa Ludowego. Przed II wojną światową działał w ruchu młodzieży wiejskiej oraz w oświacie i kulturze wiejskiej. W latach 1929–1930 prezes Akademickiego Związku Młodzieży Wiejskiej, w latach 1931–1932 prezes Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, redaktor naczelny „Młodej Myśli Ludowej”; w latach 1935–1939 prezes wołyńskiego ZMW i kierownik Uniwersytetu Ludowego w Różynie na Wołyniu. W latach 1938–1939 sekretarz Zarządu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych. Podczas okupacji działał w konspiracji. W 1939 współorganizował Stronnictwo Ludowe „Roch”, w którym później działał. W latach 1940–1944 był szefem sztabu Komendy Głównej Batalionów Chłopskich oraz szefem wydziału informacji i propagandy Komendy Głównej BCh. Redaktor konspiracyjnego pisma „Ku Zwycięstwu” i uczestnik powstania warszawskiego[1]. Od 1942 do lutego 1944 był delegatem Okręgowej Delegatury Rządu Wołyń[2].
W latach 1945–1949 działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego (został wykluczony na krótko w kwietniu 1947, gdyż według prezesa partii Stanisława Mikołajczyka, pełniąc funkcję redaktora naczelnego organu PSL „Gazety Ludowej”, był jednocześnie agentem komunistycznym i prowadził działania na szkodę ugrupowania[3]). Od 1949 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był członkiem władz partyjnych – w latach 1945–1946 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, w latach 1946–1947 i 1947–1949 (w międzyczasie półroczna przerwa) członek Rady Naczelnej PSL, w latach 1947–1949 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, w latach 1949–1973 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego ZSL (w 1956 zrezygnowano z członu „Wykonawczy”), w latach 1949–1971 (z przerwą od marca do października 1956) członek prezydium NKW (NK) ZSL. Poza członkostwem w naczelnych organach partyjnych sprawował funkcje – w latach 1945–1946 kierownika Wydziału Prasy i Propagandy NKW PSL, w 1947 sekretarza Centralnego Komitetu Lewicy PSL, w latach 1947–1949 sekretarza naczelnego NKW PSL, w latach 1949–1950 i 1957–1969 sekretarza NKW (NK) ZSL, a w latach 1969–1971 wiceprezesa NK ZSL.
W latach 1945–1947 prezes Spółdzielni Wydawniczej „Chłopski Świat”, w latach 1946–1948 współredaktor pisma „Chłopi i Państwo”. W latach 1954–1957 redaktor naczelny Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, w latach 1957–1971 przewodniczący Rady LSW. Autor licznych artykułów oraz książek: Konkurs dobrego czytania książki i Z dziejów Batalionów Chłopskich[4]. W latach 1951–1954 wiceprezes Zarządu Centralnej Rady Spółdzielczej „Samopomoc Chłopska”. W 1956 objął funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1958 został członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu[5].
W latach 1945–1972 posłem kolejno do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji. W latach 1957–1972 jednocześnie był członkiem Rady Państwa.
Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39-5-8)[6].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Syn Adama i Marii, mąż Janiny z domu Wójcickiej. Jego bratem był Teofil Banach (1906–1941), także nauczyciel, zamordowany w Auschwitz, od 1964 patron szkoły podstawowej w Siennie[7].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)[8]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1955)[9][10]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu odrodzenia Polski (1964)[11]
- Order Krzyża Grunwaldu II klasy (28 sierpnia 1959)[12][10]
- Krzyż Partyzancki[10]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami[4]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[13]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)[14]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)[15]
- Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1965)[16]
- Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983)[17]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989, s. 27.
- ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 474–475.
- ↑ Stanisław Mikołajczyk, Zniewolenie Polski, Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, 1984, s. 176, Cytat: [...] Redaktorowi naczelnemu złożyła wizytę Bezpieka. Ostrzeżono go, że [...] spotka go taki sam los, jaki stał się udziałem jego kuzyna [...]. Redaktor, Kazimierz Banach, przystał na tę propozycję. Gdy stwierdziliśmy, że jego działalność godzi w interes Stronnictwa, wyrzuciliśmy go za drzwi. Nazajutrz wrócił z obstawą agenta Bezpieki i przez dwa następne miesiące świadomie prowadził on [...] swą zdradziecką działalność.
- ↑ a b Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989, s. 28.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350), 7 stycznia 1958, s. 2.
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
- ↑ Informacje na stronie ZSOiP w Siennie.
- ↑ „Dziennik Polski”, rok XV, nr 172 (4793), s. 9.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 52, poz. 561.
- ↑ a b c Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu. Monografia historyczna, 2005, s. 164.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 42, poz. 411.
- ↑ Za zasługi dla obronności Kraju, „Trybuna Robotnicza”, nr 110, 10 maja 1967, s. 2.
- ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 110 (6619), 11 maja 1965, s. 1.
- ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami, „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod].svg)
