Klubowy Puchar Europy w szachach (ang. European Chess Club Cup) – rozgrywki szachowe, mające na celu wyłonienie najlepszej klubowej drużyny w Europie

Po raz pierwszy pomysł zorganizowania turnieju, którego zwycięzca otrzymywał tytuł mistrza Europy drużyn klubowych, pojawił się w połowie lat 50. XX wieku w Jugosławii. Tam też, w 1956 r., rozegrano pierwsze, nieoficjalne zawody, w których uczestniczyło 9 zespołów (w tym DWP Warszawa), a I m. zajął "Partizan" Belgrad^[1]. Na kolejny, tym razem już oficjalny Klubowy Puchar Europy, trzeba było czekać aż 20 lat. Zawody rozegrano systemem pucharowym z udziałem 20 drużyn. Obowiązywał system dojazdowy, w każdej rundzie odbywał się mecz i rewanż, od pierwszej edycji drużyny wystawiały składy 6-osobowe. Pierwsze puchary odbywały się w cyklach trzyletnich, następnie skróconych do okresu dwuletniego. Od 1993 r. zawody zaczęto rozgrywać w jednym miejscu i czasie, systemem składającym się z eliminacji i finału (systemem pucharowym). Od 2000 r. w rozgrywkach obowiązuje system szwajcarski (na dystansie 7 rund).

Rozgrywki w kategorii kobiet po raz pierwszy odbyły się w 1996 r. Początkowo odbywały się one oddzielnie, od 2003 r. oba Puchary rozgrywane są w tym samym miejscu i czasie. Mecze w Pucharze kobiet rozgrywane są na 4 szachownicach.

Każda z edycji Klubowego Pucharu Europy skupia na starcie kilkadziesiąt drużyn z całego kontynentu oraz wielu czołowych arcymistrzów świata (np. w 2008 r. w zawodach uczestniczyło 22 szachistów z rankingiem powyżej 2700 punktów^[2] spośród 32 posiadających w tym okresie taką punktację^[3]). Tak liczny udział czołowych szachistów możliwy jest dzięki regulaminowi, który zezwala na start dowolnej liczby obcokrajowców w poszczególnych zespołach. Każda federacja zrzeszona w Europejskiej Unii Szachowej (ang. European Chess Union) ma prawo zgłosić do udziału jednego przedstawiciela, a w przypadku rozgrywania w danym kraju drużynowych mistrzostw – również drugiego (przepisy ECU zezwalają również na start trzeciej drużyny z jednego kraju, po spełnieniu określonych warunków).

Klubowy Puchar Europy jest przechodni, na własność można go zdobyć po trzykrotnym zwycięstwie w zawodach (do 2008 r. sztuka ta udała się zespołom "Bosna" Sarajewo i "CSKA" Moskwa). Spośród polskich drużyn, największe sukcesy odniosła "Polonia" Warszawa, która pięciokrotnie zdobywała tytuły wicemistrzowskie (w latach 1997, 1999, 2001, 2003 i 2005), a w 2002 r. zajęła III miejsce^[4].

Lp	Rok	Miasta	Zwycięzcy	System	Drużyn
1	1976	–	Buriewiestnik Moskwa Solingen SG	pucharowy (dojazowy)	20
2	1979	–	Buriewiestnik Moskwa	pucharowy (dojazdowy)	23
3	1982	–	Spartacus Budapeszt	pucharowy (dojazdowy)	24
4	1984	–	Trud Moskwa	pucharowy (dojazdowy)	28
5	1986	–	CSKA Moskwa	pucharowy (dojazdowy)	28
6	1988	–	CSKA Moskwa	pucharowy (dojazdowy) + finał w Rotterdamie z udziałem 4 drużyn	27
7	1990	–	CSKA Moskwa Solingen SG	pucharowy (dojazdowy)	29
8	1992	–	Bayern Monachium	pucharowy (dojazdowy)	31
9	1993	Hilversum	Lyon Oyonnax	eliminacje (7 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	50
10	1994[5]	Lyon	Bosna Sarajewo	eliminacje (7 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	46
11	1995	Lublana	Erywań Bosna Sarajewo	eliminacje (7 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	52
12	1996	Budapeszt	Sberbank Tatarstan Kazań Bosna Sarajewo	eliminacje (7 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 16 drużyn	36
13	1997	Kazań	Ładia Azow	eliminacje (7 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	54
14	1998	Belgrad	Panfox Breda	eliminacje (7 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	50
15	1999	Bugojno	Bosna Sarajewo	eliminacje (6 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	47
16	2000	Neum	Bosna Sarajewo	szwajcarski (7 rund)	34
17	2001	Panormo	Nikiel Norylsk	szwajcarski (7 rund)	39
18	2002	Kallithea	Bosna Sarajewo	szwajcarski (7 rund)	43
19	2003	Retimno	NAO Paryż	szwajcarski (7 rund)	45
20	2004[6]	Izmir	NAO Paryż	szwajcarski (7 rund)	36
21	2005[7]	Saint-Vincent	Tomsk-400	szwajcarski (7 rund)	48
22	2006[8]	Fügen	Tomsk-400	szwajcarski (7 rund)	56
23	2007[9]	Kemer	Linex Magic-Merida	szwajcarski (7 rund)	56
24	2008[10]	Kallithea	URAL Swierdłowskaja	szwajcarski (7 rund)	64
25	2009[11]	Ochryda	Economist-SGSEU-1 Saratów	szwajcarski (7 rund)	54
26	2010[12]	Płowdiw	Economist-SGSEU-1 Saratów	szwajcarski (7 rund)	49
27	2011[13]	Rogaška Slatina	Saint-Petersburg Chess Federation	szwajcarski (7 rund)	62
28	2012[14]	Ejlat	SOCAR Azerbaijan	szwajcarski (7 rund)	34
29	2013[15]	Rodos	G-Team Novy Bor	szwajcarski (7 rund)	53
30	2014[16]	Bilbao	SOCAR Azerbaijan	szwajcarski (7 rund)	52

Lp	Rok	Miasta	Zwycięzcy	System	Drużyn
1	1996	Smederevska Palanka	Agrouniverzal Belgrad Merani Tbilisi	eliminacje (8 grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	?
2	1997	Rijeka	Goša Smederevska Palanka	eliminacje (? grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	?
3	1998	Wuppertal	AEM-Luxten Timișoara	eliminacje (? grup) + finał systemem pucharowym z udziałem 8 drużyn	?
4	1999	Nova Gorica	Szkoła Rudenko Chersoń	szwajcarski (7 rund)	12
5	2000	Halle	Agrouniverzal Belgrad	szwajcarski (7 rund)	10
6	2001	Belgrad	Agrouniverzal Belgrad	szwajcarski (7 rund)	10
7	2002	Antalya	BAS Belgrad	szwajcarski (7 rund)	11
8	2003	Retimno	Internet CG Podgorica	szwajcarski (7 rund)	13
9	2004[17]	Izmir	NTN Tbilisi	szwajcarski (7 rund)	10
10	2005[7]	Saint-Vincent	NTN Tbilisi	szwajcarski (7 rund)	11
11	2006[8]	Fügen	Mika Erywań	szwajcarski (7 rund)	11
12	2007[9]	Kemer	CE Monte Carlo	szwajcarski (7 rund)	18
13	2008[10]	Kallithea	CE Monte Carlo	szwajcarski (7 rund)	18
14	2009[11]	Ochryda	Spartak Widnoje	szwajcarski (7 rund)	11
15	2010[12]	Płowdiw	CE Monte Carlo	szwajcarski (7 rund)	14
16	2011[18]	Rogaška Slatina	AVS	szwajcarski (7 rund)	11
17	2012[19]	Ejlat	CE Monte Carlo	kołowy (7 rund)	8
18	2013[15]	Rodos	CE Monte Carlo	szwajcarski (7 rund)	11
19	2014[16]	Bilbao	Batumi Chess Club "Nona"	kołowy (7 rund)	8

• olimpbase.org: European Club Cup history (ang.)
• olimpbase.org: Women's European Club Cup history (ang.)