Kmin rzymski

Kmin rzymski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	kmin
Gatunek	kmin rzymski
	Nazwa systematyczna
	Cuminum cyminum L.; Sp. pl. 1:254. 1753
Synonimy
	Cuminum odorum Salisb.;
	Cuminum odorum Salisb.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kmin rzymski, kmin, kumin, kmin egipski, kmin pluskwi (Cuminum cyminum L.) – gatunek rośliny jednorocznej, należący do rodziny selerowatych. Za jego ojczyznę uznawane są tereny w południowo-zachodniej Azji – Iran i Afganistan, czasem też kraje przyległe^[5]^[6] lub także Azja Środkowa albo Egipt^[4]. Współcześnie rośnie szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek uprawiany, a także zdziczały w krajach basenu Morza Śródziemnego, w Azji Środkowej, w Ameryce Północnej (północny Meksyk i Teksas)^[5]^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina o wysokości do 0,5 metra^[7].
Liście: Pierzaste, złożone z nitkowatych odcinków^[7].
Kwiaty: Zebrane w baldach złożony z pokrywami i pokrywkami. Kwiaty promieniste, 5-krotne, o płatkach białych, czerwonych lub różowych, 1 słupek, 5 pręcików^[7].
Owoc: Podwójna rozłupnia z trudem rozdzielająca się na 2 rozłupki^[7].

Roślina uprawna, uprawiana od dawna. Kosz z jej nasionami znajdował się w grobowcu faraona Tutenchamona (zm. 1323 p.n.e.). W krajach starożytnego Wschodu była uprawiana jako roślina lecznicza i przyprawa. Roślina biblijna, wymieniona w kilku miejscach w Biblii, np. Iz 28, 24-25, Mt 23,23. Z Ewangelii św. Mateusza dowiadujemy się, że Żydzi płacili świątyni podatek (dziesięcinę) m.in. kminem^[8]. W Polsce rzadko uprawiana, nie jest bowiem odporna na mróz (strefy mrozoodporności 9-12)^[9]. Na większą skalę roślina uprawiana jest w Indiach, Azji Mniejszej, Ameryce Północnej, Chile i w Europie Środkowej^[7].
Roślina lecznicza: zawiera do 4% olejku eterycznego i flawonoidy. Owoce i ziele działają m.in. przeciwzapalnie, pobudzają serce i ośrodek oddechowy, pobudzają wydzielanie soków trawiennych, moczopędnie oraz napotnie^{[potrzebny przypis]}.
Sztuka kulinarna: Używany jako aromatyczna przyprawa do serów, likierów i win^[7].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b Cuminum cyminum L. Distribution [online], GRIN [dostęp 2023-08-25] .
↑ ^a ^b Cuminum cyminum L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-25] .
↑ ^a ^b C.C. Aedo C.C., Cuminum L. [online], floraiberica.es [dostęp 2023-08-25] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .