Szczęka (łac. maxilla) albo kość szczękowa (łac. os maxillare) – kość parzysta, stanowiąca zasadniczą część składową twarzoczaszki. Kość szczękowa składa się z trzonu (corpus) i czterech wyrostków: czołowego, jarzmowego, podniebiennego i zębodołowego.
Szczęka jest kością parzystą – w czaszce występują dwie szczęki: lewa i prawa, stanowiące swoje lustrzane odbicie. W ujęciu anatomicznym błędem jest nazywanie żuchwy szczęką (dolną)[1], natomiast w języku potocznym jest to zgodne z normami językowymi; w takim ujęciu obie kości szczękowe („szczęka górna”) i żuchwa („szczęka dolna”) określane są łącznie jako szczęki[2].
Trzon
[edytuj | edytuj kod]Powierzchnia przyśrodkowa trzonu stanowi część bocznej ściany jamy nosowej od przodu ogranicza otwór gruszkowaty (apertura piriformis), u dołu którego tworzy kolec nosowy przedni (spina nasalis anterior). Powierzchnia przyśrodkowa łączy się także szwem podniebiennym pośrodkowym (sutura palatina mediana). Powierzchnia boczna jest zasłonięta umocowaną do niej kością jarzmową, zaś powierzchnie przednia i tylna tworzą zewnętrzny zarys dolnego odcinka twarzoczaszki. Powierzchnia górna trzonu szczęki, czyli oczodołowa, stanowi większą część dolnej ściany oczodołu[1].
Na powierzchni przedniej trzonu szczęki poniżej otworu oczodołowego znajduje się niewielkie wgłębienie, zwane dołem nadkłowym. We wnętrzu szczęki znajduje się zatoka szczękowa wypełniona powietrzem[1]. Pojemność tej zatoki wynosi ok. 24 cm3.