 Widok na kościół Matki Bożej z Syjonu | |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Aksum | ||||||
| Wyznanie | |||||||
| Kościół | |||||||
| Wezwanie |
Matka Boża z Syjonu | ||||||
| |||||||
| |||||||
Położenie na mapie Etiopii  | |||||||
 14°07′49″N 38°43′10″E/14,130278 38,719444
| |||||||
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Afryka |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1980 |
Kościół Matki Bożej z Syjonu, także Katedra w Aksum[1] (amh. ርዕሰ አድባራት ቅድስተ ቅዱሳን ድንግል ማሪያም ፅዮን) – świątynia Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego w Aksum w północnej części Etiopii, wzniesiona w XVII wieku w miejscu zniszczonego wcześniej kościoła pochodzącego najprawdopodobniej z IV wieku.
Obok kościoła znajduje się nowy Kościół Matki Bożej z Syjonu oraz mniejsza kaplica – Kaplica Tablic – zbudowane przez cesarza Hajlego Syllasje I w 1964 i 1965. Według tradycji etiopskiego kościoła w starym kościele Matki Bożej z Syjonu przechowywano Arkę Przymierza, która ma się obecnie znajdować w Kaplicy Tablic.
W 1980 ruiny starożytnego miasta Aksum zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dzisiejszy kościół Matki Bożej z Syjonu został wzniesiony w XVII wieku w miejscu zniszczonej wcześniej świątyni pochodzącej najprawdopodobniej z IV wieku[2] – przypuszczalnie pierwszej świątyni chrześcijańskiej w Afryce zbudowanej przez władcę starożytnego Aksum Ezanę (320–360) po przejściu na chrześcijaństwo (lub też przez Kaleba (ok. 520))[3]. Kościół Ezany mógł zostać zniszczony w IX wieku podczas najazdu królowej Gudit, a jego późniejsza odbudowana wersja miała zostać ponownie zniszczona przez Ahmada al-Ghaziego w 1535[4].
Świątynię ufundowaną przez cesarza Fasiledesa (1632–1667) i cesarzową-matkę Ueld Saele konsekrowano w 1655/66 w obecności cesarzówny Jodyty[5][6]. Restauracja w 1750 nadała budowli charakterystyczny styl gonderski[5].
Kościół został zbudowany na planie kwadratu, otacza go kolumnada[2]. Zachowały się barwne freski, m.in. przedstawiające dziewięciu apostołów[4].
W środku, za westybulem, znajduje się część uznawana za świętą, do której wstęp mają jedynie duchowni[2]. Pielgrzymi-mężczyźni mogą wejść do westybulu, podczas gdy kobiety muszą pozostać na dziedzińcu[2]. Przed kościołem znajdują się kamienne trony, gdzie byli koronowani cesarze Etiopii[2][4].
Obok kościoła znajduje się nowy Kościół Matki Bożej z Syjonu wzniesiony w 1964 z inicjatywy cesarza Hajlego Syllasje I, do którego wstęp mają również kobiety[1]. Z boku nowego kościoła wybudowano dzwonnicę[4].
Pomiędzy świątyniami znajduje się również mniejsza kaplica – Kaplica Tablic – także wzniesiona przez cesarza Hajlego Syllasje I w 1965[2].
W 1980 ruiny starożytnego miasta Aksum zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO[7].
20 stycznia 2021 roku ponad 750 osób, które skryły się w kościele, zostało przez etiopskie wojska rządowe i amharską milicję wyprowadzone na zewnątrz i rozstrzelanych[8].
Arka Przymierza
[edytuj | edytuj kod]Według tradycji etiopskiego kościoła w Kaplicy Tablic przechowywana jest Arka Przymierza[2][9][10]. Według przekazów z XIV wieku Menelik I – pierwszy król Etiopii i zgodnie z legendą syn królowej Saby i króla Salomona – miał przywieźć arkę z Izraela do Etiopii[11]. Opiekę nad nią sprawuje dożywotnio wyłącznie jeden mnich – nikt inny nie ma do niej dostępu[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Nicholas J. Santoro: Mary In Our Life: Atlas of the Names and Titles of Mary, The Mother of Jesus, and Their Place in Marian Devotion. iUniverse, 2011, s. 641. ISBN 978-1-4620-4022-3. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Norbert Brockman: Encyclopedia of Sacred Places. ABC-CLIO, 2011, s. 29. ISBN 978-1-59884-654-6. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ Matt Phillips, Jean-Bernard Carillet: Ethiopia & Eritrea. Lonely Planet, 2006, s. 135. ISBN 978-1-74104-436-2. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ a b c d St Mary of Zion Churches. [w:] lonelyplanet.com [on-line]. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ a b Stuart Munro-Hay: W poszukiwaniu Arki Przymierza. Wydawnictwo M, 2008, s. 248. ISBN 978-83-60725-63-4. [dostęp 2016-01-10]. (pol.).
- ↑ Donald Crummey: Land and Society in the Christian Kingdom of Ethiopia: From the Thirteenth to the Twentieth Century. James Currey Publishers, 2000, s. 77-78. ISBN 978-0-85255-763-1. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Aksum. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ Łukasz Sośniak SJ: Ponad 750 chrześcijan rozstrzelanych przed kościołem w Etiopii. vaticannews.va. [dostęp 2021-01-26]. (pol.).
- ↑ Thomas Arthur Russell: Comparative Christianity: A Student's Guide to a Religion and Its Diverse Traditions. Universal-Publishers, 2010, s. 45-46. ISBN 978-1-59942-877-2. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ Bernard Leeman: The Ark Of The Covenant. Evidence supporting the Ethiopian Traditions. [w:] Ethiopianorthodox.com [on-line]. 2010. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
- ↑ Norbert Brockman: Encyclopedia of Sacred Places. ABC-CLIO, 2011, s. 30. ISBN 978-1-59884-654-6. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Paul Raffaele: Keepers of the Lost Ark?. [w:] Smithsonian Magazine [on-line]. 2007. [dostęp 2016-01-10]. (ang.).
