 nr rej. A-1177 z dnia 31.07.1956[1]
| |||||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Dębno  | |||||||||||||||||||
 52°47′15,7″N 14°38′12,8″E/52,787694 14,636889
| |||||||||||||||||||
Kościół pw. Narodzenia NMP w Smolnicy – kościół parafialny parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Smolnicy.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Świątynia jednonawowa na rzucie prostokąta o wymiarach 20 × 9,3 m, bez chóru, wzniesiona z granitowej kostki układanej w regularnym wątku, z masywną zachodnią wieżą o szerokości równej nawie. Grubość murów 1,55 m. Od strony zachodniej główny portal wejściowy o formie ostrołukowej, w ścianie południowej zaś relikt drugiego wejścia z nieistniejącym portalem, obok kruchta. Szerokie przejście o okrągłym łuku zachowało się pomiędzy halą wieżową a nawą. W ścianie wschodniej widoczne są trzy ostrołukowe okna.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kościół zbudowany został w 2 połowie XIII w., pierwsza wzmianka pochodzi z 1337 r. z księgi ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego[2]. W XIV stuleciu nadbudowano wieżę oraz wzniesiono kruchtę południową. W 1529 r. właściciel majątku Peter von der Marwitz sprowadził pastora, a od 1538 r. luteranizm stał się obowiązującą religią w Nowej Marchii - kościół stał się ewangelicki. W 1716 r. (lub 1726 r.[3]) wieża otrzymała nowe barokowe zwieńczenie. Do kościoła od strony prezbiterium przylegała kaplica grobowa Marwitzów.
W 1858 r. właściciel majątku Karl Wilhelm von Sydow podarował kościołowi organy. W 1886 r. zmieniono, pod nadzorem architekta Prufera z Berlina, wystrój średniowiecznego wnętrza nadając mu kształt neogotycki; przestrzeń nawy doświetlono większymi otworami okiennymi. Koszty prac renowacyjnych pokryte z kasy kościelnej wyniosły 5100 marek. Karl Wilhelm von Sydow ofiarował ołtarz, chrzcielnicę i ambonę - wykonane z piaskowca śląskiego, dwie empory i gotyckie okna ze szkłem katedralnym. W 1905 r. parcelę kościelną otoczono kamienno-ceglanym murem.
W 1945 r. kościół został zbombardowany przez Armię Czerwoną, odbudowany z zachowaniem wczesnogotyckiej formy (nie odbudowano barokowego zwieńczenia wieży) w latach 1983–1984 przez mieszkańców pod nadzorem salezjanina ks. Wiesława Dąbrowskiego. Konsekrowany został 08.12.1984 r.
Przed II wojną światową na wieży kościoła znajdowały się 4 dzwony: średniowieczny o średnicy 0.58 m, z 1581 r. ludwisarza Joachima Karstede o średnicy 0.28 m, z 1843 r. o średnicy 0.91 m i z 1904 r. o średnicy 1.15 m wykonany przez Franza Schillinga z wytwórni Apolda[4]. Zaginęły one, a obecnie na dzwonnicy przy kościele znajduje się dzwon z datą 10.07.1991 r. na belce.
Cmentarz
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz przykościelny – nieczynny; wpisany do rejestru zabytków pod nr 377 z 10.09.1977 r. (decyzja: park pałacowy)[1].
Parafia ewangelicka do 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Od czasów średniowiecza parafia w Smolnicy należała do katolickiego biskupstwa w Kamieńcu. W XIV w., a zwłaszcza XV w. miały miejsce coraz powszechniejsze postulaty reformy stosunków społecznych, jak i pojawiały się ruchy heretyckie głoszące m.in. radykalne hasła społeczne, np. tzw. Waldensi. Ruchy te były zapowiedzią reformacji, która pod wodzą Marcina Lutra zwyciężyła w Marchii Brandenburskiej w 1 połowie XVI w. Jednym z pierwszych wyznawców luteranizmu był Peter von der Marwitz ze Smolnicy, który już w 1529 r. sprowadził do swojego domu pastora. W 1535 r. Jan z Kostrzyna odmówił potwierdzenia zawartego w Halle układu w sprawie obrony wiary katolickiej, a w 1538 r. oficjalnie uznał luteranizm za religię obowiązującą na terytorium Nowej Marchii, rok wcześniej niż margrabia Joachim. Wiara luterańska, dotąd pozostająca w Nowej Marchii niemal w swoistym podziemiu, zaczęła szybko rozprzestrzeniać się, w zasadzie bez sprzeciwów ze strony Kościoła katolickiego.
Pierwszym znanym pastorem w Smolnicy był Franz Schmer, pod koniec XVI w. Jego epitafium stało w bocznym wejściu kościoła, przedstawiało go wraz z rodziną. Kolejnymi pastorami byli:
| Imię i nazwisko | Lata |
|---|---|
| Lukas Vantikovius | do 1629 |
| Tertius Ursinus | 1629-1678 |
| David Becker | 1678-1712 |
| Christian Differt | 1712-1724 |
| Samuel Schmidt | 1724-1770 |
| Georg Christian Sturm | 1770-1788 |
| ? | 1788-1799 |
| Christian Ludwig Reimann | 1799-1826 |
| Matthäus | 1826-1838 |
| brak | 1838-1840 |
| Christian Friedrich Meyer | 1840-1893 |
| Karl Friedrich Vertraugott Reichert | 1893-1930 |
| Abel | 1930-1939? |
| Gerhard Rohr | 1939-1940 |
| Fritz Stein | 1940-1945 |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b BIP Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie. [dostęp 2017-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-26)].
- ↑ Bernuelt habet C et IIII mansos, Ecclesia I, Henningus de Marwitz et Ffritz de libental pro seruicio XV, Nicolaus de laurentzdorp pro seruicio VII, Damitz pro seruicio VII, pactus XV solidos, taberna soluit I talentum. Ludwig Gollmert: Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwigs des Älteren vom Jahre 1337. Nach einer neu aufgefundenen Handschrift des vierzehnten Jahrhunderts. Frankfurt am Oder: 1862, s. 12.
- ↑ Karty z dziejów Dębna. Dębno: PPH "Zapol" Dmochowski Sobczyk, 2005, s. 83. ISBN 83-60140-35-9.
- ↑ F. Wolff: Die Glocken der Provinz Brandenburgund ihre Giessen. Berlin: Der Zirkel, Architekturverlag G.m.b.H., 1920, s. 111.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bärfelde - ein neumärkisches Dorf im Wandel der Zeit. red. B. Regenberg. 1981.
- Karl Reichert: Heimatklänge: ein Gemeindebuch für die Kirchengemeinde Bärfelde. Berlin: 1902.
- Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka - MUZA SA, 2001, s. 296. ISBN 83-7200-583-4.
- Zygmunt Świechowski: Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1950, s. 94-95.
