Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny

nr rej. 303 z dnia 10 lipca 1954
kościół klasztorny bernardynów, Sanktuarium Matki Bożej Skępskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Skępe
Adres	ul. Klasztorna 5 87-630 Skępe
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Skępem
Wezwanie	Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1508 Data zakończenia budowy 1510 Data poświęcenia 1511
Położenie na mapie Skępego Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie Polski Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie powiatu lipnowskiego Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie gminy Skępe Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
52°51′59,81″N 19°19′58,35″E/52,866614 19,332875
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kościół pw. Zwiastowania NMP w Skępem wybudowany został na początku XVI w. na terenie dawnej wsi Wymyślin; obecnie jest to część Skępego. Miejsce to stało się słynne z powodu objawień maryjnych pod koniec XV w. Sanktuarium Matki Bożej Skępskiej. Posługują tu Ojcowie Bernardyni.

Powstanie i rozwój klasztoru w Skępem wiąże się z prywatnym objawieniem, jakie w tym miejscu otrzymał kuśnierz Jan z Pobiedzisk podczas panującej w 1495 r. epidemii dżumy. Mikołaj Kościelecki, kasztelan kruszwicki, i jego żona Katarzyna z Szamotuł, właściciele Skępego, przekonani o prawdziwości objawień, wybudowali za miastem, w Wymyślinie (dzisiejsze Skępe), drewnianą kaplicę na miejscu dużego kamienia oznaczonego krzyżami. Kaplica ta była nawiedzana przez okoliczną ludność, szczególnie po roku 1496, kiedy to córka Kościeleckich – Zofia – umieściła w niej z wdzięczności za uzdrowienie chorych nóg niedużą drewnianą gotycką figurę Matki Bożej, nabytą w Poznaniu.

Stryj fundatora, również Mikołaj Kościelecki, dziekan gnieźnieński, sfinansował budowę murowanego kościoła i niewielkiego klasztoru dla bernardynów, których postanowił tu sprowadzić. W 1498 r. Władysław z Gielniowa, wikariusz bernardynów, przyjął fundację, by latach 1501–1504 pełnić funkcję przełożonego tutejszej wspólnoty. Gotycki kościół i klasztor nie spełnił jednak wymogów rozrastającej się placówki z powodu napływu rzesz pielgrzymów. W latach 1508–1510 wybudowano nowy klasztor, a następnie kościół, który pochłonął starą budowlę. Został on konsekrowany w 1511 r. przez Mikołaja Kościeleckiego, podówczas już biskupa chełmińskiego.

Kompleks klasztorny był stopniowo rozbudowywany. W 1524 r. została ukończona kaplica św. Anny, znajdująca się po północnej stronie nawy głównej. W latach 1726–1732 z inicjatywy wojewody kujawskiej Michała Działyńskiego i o. Serafina Gamalskiego, gwardiana klasztoru, dodano krużganki ze stacjami drogi krzyżowej. Obrazy do nich wykonał br. Jacek Uzdowski, malarz zakonny. Uległy one zniszczeniu; ich miejsce zajmują dziś inne płótna, nieznanego autorstwa, z końca XVIII w. Staraniem zaś Józefa Pawła Zielińskiego (zm. 1734) w pośrodku krużganków została wybudowana kaplica św. Barbary.

Rozwój kultu spowodował, iż podjęto starania o koronację figury Matki Bożej. Stolica Apostolska wydała odpowiednią zgodę 4 grudnia 1754 r. W przygotowaniu do uroczystości koronacyjnych dokonano wielu remontów i zmian w świątyni. Br. Walenty Żebrowski, malarz zakonny, ozdobił sklepienie kościoła polichromią. Przebudowano ołtarz główny (w tej formie istniał on aż do lat 90. XX w.).

Uroczystości koronacyjne w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, 18 maja 1755 r. celebrował bp Fabian Pląskowski, sufragan chełmiński, w zastępstwie bpa płockiego Jana Szembeka. W przeddzień koronacji z kościoła parafialnego do specjalnie wzniesionej na tę okoliczność małej kapliczki, zwanej na Borku przeszła procesja z figurą Matki Bożej Skępskiej. Po nocnym czuwaniu i kolejnej procesji – do kościoła klasztornego – nastąpiła koronacja.

W roku 1777 przeniesiono do klasztoru parafię ze spalonego kościoła w Skępem.

Wraz z zakończeniem powstania styczniowego władze carskie zlikwidowały klasztor w 1864 r. Miejsce bernardynów zajęli księża diecezjalni, podtrzymując kult Matki Bożej Skępskiej. Szczególnie zapisał się tu ks. Józef Pielaszewski, autor śpiewanej do dziś pieśni: Cudowna Skępska Maryjo nasza, tylu łaskami wsławiona.

Rewindykacja klasztoru na rzecz bernardynów nastąpiła w 1933 r. Wkrótce jednak – w 1940 r. – zakonnicy znów musieli opuścić Skępe. Wrócili w 1945 r. W 1995 r. sanktuarium uroczyście obchodziło 500-lecie objawień w Skępem^[1].

 Osobny artykuł: Matka Boża Skępska.

Nieduża (88-89 cm) figura Matki Bożej przedstawia młodą dziewczynę z rękami złożonymi na piersiach, oczekującą potomstwa. Liczne wota otaczające tę figurę świadczą o żywym kulcie przybywających z Ziemi Dobrzyńskiej, Mazowsza i Kujaw pątników. Figura Matki Bożej Skępskiej została koronowana koronami papieskimi w 1755 r.

• 
  Widok przed 1908
• 
  Brama główna
• 
  Kaplica
• 
  Ołtarz z cudowną figurą Matki Bożej
• 
  Figura Matki Bożej Skępskiej
• 
  Pomnik Jana Pawła II

1. Krajewski M., Dobrzyńska i Brzemienna Matka Boża w Skępskim wizerunku, Rypin 2017.

• Klasztory bernardyńskie, pod red. H.E. Wyczawskiego, Kalwaria Zebrzydowska 1985.
• Mirosław Krajewski, Dobrzyńska i Brzemienna Matka Boża w skępskim wizerunku, Rypin-Skępe 2017.
• Mirosław Krajewski, Koryfeusz Dobrej Ziemi, Rypin 2008.
• Krystyna Pawłowska, Do Maryi Skępskiej po łaski, Skępe 2011 (wydawnictwo do użytku wew.)

• Klasztor i kościół OO. Bernardynów. oficjalna strona
• Strona Prowincji OO. Bernardynów