Kolej (również kolej żelazna[1]) – droga szynowa wraz z przeznaczonymi do ich eksploatacji budowlami, urządzeniami oraz poruszającym się po tych drogach taborem, służąca do przewozu osób i rzeczy[2].
Według innej definicji kolej oznacza linię komunikacyjną, zbudowaną z szyn, wyłącznie do użytku przez pojazdy szynowe[3].
Kolej była pierwszym efektywnym środkiem masowego transportu lądowego[4].
Ustawa z dnia 2 grudnia 1960 r. o kolejach definiowała kolej jako[5]:
1) drogi szynowe wraz z przeznaczonymi do ich eksploatacji i utrzymania budowlami, urządzeniami oraz poruszającym się po tych drogach taborem, służące do przewozu osób, przesyłek oraz ładunków,
2) urządzenia transportowe linowe i linowo-terenowe, służące do publicznego przewozu osób w celach turystyczno-sportowych.
Według ww. ustawy koleje dzieliły się na[5]:
- koleje użytku publicznego – przeznaczone do publicznego przewozu osób i przesyłek,
- koleje użytku niepublicznego – służące do wyłącznego użytku eksploatujących je jednostek.
Do kolei użytku niepublicznego zalicza się również bocznice kolejowe, połączone z siecią kolei użytku publicznego[5].
Elementy infrastruktury kolejowej są prezentowane m.in. na mapach kolejowych.
Historia kolei
[edytuj | edytuj kod]
Kolej, począwszy od 4. dziesięciolecia XIX w., znalazła zastosowanie jako środek transportu w Europie. Rozpowszechnienie kolei spowodowało olbrzymi przewrót w transporcie, w życiu gospodarczym, kulturalnym i politycznym[6].
Kolej przeobrażała charakter gospodarczy państw, jak np. w Szwajcarii, która dzięki kolejom z kraju pasterskiego i rolniczego stała się krajem wybitnie przemysłowym[6]. Wzmacniała spoistość państw przez zbliżanie odległych granicznych terenów do centrum, np. Kolej Transsyberyjska, która na początku XX w. połączyła wschodnią Syberię i Mandżurię z Rosją europejską[6]. Wzmacniała też zdolności militarne i obronne państwa, umożliwiając szybką mobilizację i przerzucanie wojsk oraz łatwe ich zaopatrzenie[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kolej żelazna. Encyklopedia Gutenberga.
- ↑ Dz.U. z 1997 r. nr 96, poz. 591.
- ↑ ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 91/2003 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie statystyki transportu kolejowego. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, s. 4.
- ↑ Po kolei. Miejsca, wyzwania, inspiracje, s. 86.
- ↑ a b c Ustawa z dnia 2 grudnia 1960 r. o kolejach (Dz.U. z 1960 r. nr 54, poz. 311).
- ↑ a b c d Joachim Bartoszewicz: Podręczny słownik polityczny. Do użytku posłów, urzędników państwowych, członków ciał samorządowych i wyborców, s. 329–331.
