Kras – aluwialna rówień na lewym brzegu Dunajca naprzeciwko Szczawnicy[1], w miejscu, gdzie Dunajec ostro skręca zmieniając kierunek przepływu z północno-wschodniego na zachodni. W korycie rzeki na zakręcie Dunajca stoi Kotuńka. Kras należy do Krościenka nad Dunajcem w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, gminie Krościenko nad Dunajcem[2]. Od strony Dunajca występuje pas zarośli – typowa olszynka karpacka[1], od południowego zachodu wznosi się nad nim Długi Gronik i masyw Sokolicy. Kras to tarasowato wznosząca się w ich kierunku rówień[2]. Związana z nim jest legenda o św. Kindze. Według niej podczas jej ucieczki przed Tatarami na Krasie siał zboże rolnik Kras. Św. Kinga sprawiła, że w jednej chwili zasiane pole zaszumiało kłosami[1].
Dzięki temu, że Kras znajduje się na aluwium, jego gleba jest żyzna. Szczęsny Morawski pisał, że jest żyzna „bo błogosławieństwo Kingi jest z tym polem”. W 1633 r. Kras stał się własnością starosty Baranowskiego, ale prawa do niego rościli sobie też chłopi ze Szczawnicy. W 1636 r. komisja sądowa przywróciła je mieszkańcom Krościenka[1].
W 2016 r. na Krasie znaleziono gatunki rzadkich mchów podlegających ochronie: miechera kędzierzawa (Neckera crispa), pędzliczek brodawkowaty (Syntrichia papillosa) i nastroszek kędzierzawy (Ulota crispa)[3], a w latach 1987–1988 wymierające gatunki porostów płaskotka rozlana Parmeliopsis ambigua, pawężnica psia Peltigera canina, pawężnica rozłożysta Peltigera horizontalis, garbatka niebieskoczarna Thalloidima sedifolium i rzadkiego rozłożyka półpromiennego Placynthium subradiatum[4]. Z rzadkich grzybów w 1992 r. znaleziono wilgotnicę cytrynowozielonawą (Hygrocybe citrinovirens), wilgotnicę ostrostożkowatą (Hygrocybe acutoconica)[5].
Szlak turystyczny
[edytuj | edytuj kod]- Krościenko – kapliczka św. Kingi – Zawiesy – Kras – Mały Sosnów – przełęcz Sosnów. Stąd na Sokolicę. Czas przejścia z Krościenka na Sokolicę 1:40 h (↓ 1:20 h)[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, s. 182, 183, 203, 266, ISBN 83-915859-4-8 .
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2024-10-31] .
- ↑ Grzegorz Vončina , Adam Stebel , Materiały do flory mchów (Bryophyta) pienińskiego pasa skałkowego (Karpaty Zachodnie), „Pieniny. Przyroda i człowiek”, 14, 2016, s. 79–89 .
- ↑ Józef Kiszka , Zbigniew Szeląg , Porosty (Lichenes) polan Pienińskiego Parku Narodowego – zagrożenie i ochrona, „Pieniny – Przyroda i Człowiek”, 2, Kraków 1992, s. 55–63 .
- ↑ Barbara Gumińska, Grzyby wybranych łąk w Pienińskim Parku Narodowym – stan aktualny i warunki jego zachowania [online], Pieniński Park Narodowy. Pieniny – Przyroda i Człowiek 2, 1992, s. 65–70 [dostęp 2024-10-30] .
- ↑ Pieniński Park Narodowy. Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000, Kraków: Wyd. Kartograficzne Polkart, lipiec 2006, s. 1, ISBN 83-87873-07-1 .