Kukol (cs. куколь, gr. kukulion, łac. cucullus^[1]) – jedno z nakryć głowy duchownych prawosławnych, wywodzące się z czapki rzymskiej^[2].

Czarny, ostro zakończony kukol z pięcioma krzyżami jest częścią stroju wielkich schimników^[3]. W monastycyzmie starożytnym nakrycia głowy w tym kształcie nosili wszyscy mnisi. Wynikało to z rzymskiej tradycji ubierania w podobne czapki dzieci – ich noszenie miało przypominać mnichom o dziecięcej prostocie i szczerości ducha, jaką mieli naśladować^[2]. Podobnie jak kłobuk, nakrycie głowy mnichów mantijnych, kukol przypomina o wyrzeczeniach życia monastycznego^[1].

Biały kukol, zaokrąglony w górnej części, z białym, rozdzielonym na trzy części welonem i postaciami serafinów, jest atrybutem patriarchów moskiewskich i całej Rusi. Biała barwa nakrycia głowy symbolizuje czystość i boską światłość, natomiast postacie serafinów, aniołów stojących według tradycji najbliżej Boga, wskazują na fakt sprawowania przez patriarchę zwierzchności nad Rosyjskim Kościołem Prawosławnym^[2].

Biały kukol o analogicznym wyglądzie jest również noszony przez zwierzchnika niekanonicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego^[4].

Katolikos-Patriarcha Gruzji nosi czarny kukol^[5].

• Skufia