Leukippos z Miletu (stgr. Λεύκιππος Leukippos[a]) – filozof grecki z V w. p.n.e., uznawany za twórcę atomizmu[1] – teorii budowy materii, głoszącej, że jest ona zbudowana z małych, niepodzielnych, niezmiennych i nieprzenikliwych cząstek (atomów), otoczonych próżnią i różniących się między sobą kształtem, położeniem i porządkiem.
W jego teorii atomy obdarzone są odwiecznym ruchem, popychając się i łącząc w znane nam rzeczy. Zmiany w przyrodzie tłumaczył łączeniem się i rozłączaniem atomów, a różnorodność substancji – różnorodnością formy i połączeń atomów[2]. Jedyny znany nam dosłowny fragment pism Leukipposa (pozostałe zaginęły) pozwala uważać go za pierwszego deterministę na gruncie postawionej tezy: „Nic nie dzieje się bez przyczyny, lecz wszystko z jakiejś racji i konieczności” (Οὐδὲν χρῆμα μάτην γίγνεται, ἀλλὰ πάντα ἐκ λόγου τε καὶ ὑπ' ἀνάγκης)[3]. Prawdopodobnie jego ideą był „wielki ład świata”, włączony później do kanonu pism Demokryta.
Myśl Leukipposa kontynuował jego uczeń Demokryt z Abdery. Poglądy obydwu były na tyle zbieżne, że wobec niedostatku źródeł trudno ocenić dokładnie wkład Leukipposa w rozwój filozofii atomistycznej.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Leukippos, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-30] .
- ↑ Zbigniew Płochocki: Atomistyka współczesna. Cz. 1: Historia atomu i elementy mechaniki kwantowej. Wyd. 2. Warszawa 1986, s. 10, ISBN 83-02-02340-X.
- ↑ Leucippus: Fragments, Czy istnieje przypadek? Skąd się biorą tzw. zjawiska losowe
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sylvia Berryman , Leucippus, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 2 grudnia 2016, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-31] (ang.).
- John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Leukippos w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
- ISNI: 0000000085701017
- VIAF: 71029333, 307157891, 22159518392332772744, 309868833, 316450149, 1398158070640508780008
- LCCN: no99064639
- GND: 119217805
- BnF: 16572998t
- SUDOC: 069284695
- NKC: osd2014826095
- BNE: XX1342464
- NTA: 069751900
- BIBSYS: 95002769
- CiNii: DA12455460
- Open Library: OL5164607A, OL1452808A
- PLWABN: 9811514845605606
- NUKAT: n2015139953
- J9U: 987007264580705171
- CANTIC: a10213351