Lex Sempronia – nazwa ustaw w republice rzymskiej, wprowadzonych z inicjatywy braci Semproniuszów Grakchów, Tyberiusza i Gajusza, w latach 30. i 20. II wieku p.n.e.
Pierwsza była dziełem Tyberiusza, przedstawił jej projekt w 133 roku p.n.e. pełniąc trybunat ludowy[1]. Powołując się na wcześniejsze ustawy, odnawiał limit posiadania ager publicus (ziemi publicznej) dla obywatela w wysokości 500 jugerów (125 hektarów). Ponadto przewidywał korzystny dla posiadacza tej ziemi dodatek: na każdego z dwóch synów obywatel mógł użytkować jeszcze po 125 jugerów, co łącznie dawało 1000 jugerów (250 hektarów), oddanych w wieczyste użytkowanie, bez opłat[2]. Nadwyżka ziemi miała być odbierana i rozdzielana między uboższych chłopów rzymskich, którzy mieli otrzymywać z niej działki po 30 jugerów (7,5 hektara), obciążonych niewielką opłatą vectigal, które miały być dziedziczne, niepodzielne i nie podlegać sprzedaży[3], przynajmniej przez określony czas[4].
Ustawa została masowo poparta przez chłopskich obywateli i mimo próby zablokowania przez niechętnych jej senatorów, przegłosowana na komicjach tribusowych. Do jej wprowadzenia powołano trzyosobową komisję, która miała przeprowadzić konfiskatę nadwyżek ziemi publicznej i jej rozdział. Mimo śmierci Tyberiusza podczas zamieszek, w zmienionym składzie, pracowała do 129 roku p.n.e.[5]
Druga ustawa o tej nazwie była dziełem Gajusza, podczas jego trybunatu, w 123 roku p.n.e. Była wznowieniem i potwierdzeniem tej sprzed 10 lat, ponadto anulowała ograniczenia kompetencji komisji, jakie wcześniej wprowadzono z inicjatywy Scypiona Emilianusa[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mała encyklopedia 1988 ↓, s. 414; Jaczynowska 1995 ↓, s. 119.
- ↑ Cary i Scullard 1992 ↓, s. 395; Jaczynowska 1995 ↓, s. 119.
- ↑ Jaczynowska 1995 ↓, s. 118–119.
- ↑ Cary i Scullard 1992 ↓, s. 395.
- ↑ Jaczynowska 1995 ↓, s. 119–120.
- ↑ Mała encyklopedia 1988 ↓, s. 414; Cary i Scullard 1992 ↓, s. 401; Jaczynowska 1995 ↓, s. 121.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Max Cary, Howard Hayes Scullard: Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. Przeł. Jerzy Schawkopf. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992. ISBN 83-06-01859-1.
- Maria Jaczynowska: Dzieje Imperium Romanum. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11924-1.
- Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z. Red. Zdzisław Piszczek. Wyd. 6. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 414–416 (hasło lex). ISBN 83-01-03529-3.
