Lista państw Azji – lista państw i terytoriów zależnych Azji.
Na terenie Azji znajduje się 48 państw oraz 5 terytoriów zależnych Australii i Wielkiej Brytanii. Największym państwem Azji jest Rosja (17 098 242 km²), a najmniejszym – Malediwy (298 km²). Najbardziej zaludnionym państwem Azji jest Chińska Republika Ludowa (1 410 539 758 mieszkańców) a najmniej – również Malediwy (390 164 mieszkańców), przy czym najmniej zaludnionym państwem położonym na stałym lądzie jest Bhutan (867 775 mieszkańców). Ponadto w Azji funkcjonuje 5 państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej.
Mapa
[edytuj | edytuj kod]Lista państw
[edytuj | edytuj kod]Flaga | Godło | Nazwa państwa[1] | Stolica[1] | Pełna nazwa państwa[1] | Język urzędowy[2] | Powierzchnia[2] | Liczba ludności[2] | Waluta[2] | Głowa państwa | Kod ISO |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Afganistan افغانستان (dari) افغانستان (paszto) |
Kabul کابل (dari i paszto) |
Islamski Emirat Afganistanu امارت اسلامی افغانستان (dari) د افغانستان اسلامي امارت i (paszto) |
dari, paszto | 652 230 km² | 38 346 720 | afgani | emir Hibatullah Achundzada | AFG | ||
Arabia Saudyjska السعودية |
Rijad الرياض |
Królestwo Arabii Saudyjskiej المملكة العربيّة السّعوديّة |
arabski | 2 149 690 km² | 35 354 380 | rial saudyjski | król Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud | SAU | ||
Armenia Հայաստան |
Erywań Երևան |
Republika Armenii Հայաստանի Հանրապետություն |
ormiański | 29 743 km² | 3 000 756 | dram | prezydent Wahagn Chaczaturian | ARM | ||
Azerbejdżan Azərbaycan |
Baku Bakı |
Republika Azerbejdżanu Azərbaycan Respublikası |
azerbejdżański | 86 600 km² | 10 353 296 | manat azerbejdżański | prezydent İlham Əliyev | AZE | ||
Bahrajn البحرين |
Manama المنامة |
Królestwo Bahrajnu مملكة البحرين |
arabski | 760 km² | 1 540 558 | dinar bahrajski | król Hamad ibn Isa Al Chalifa | BHR | ||
Bangladesz বাংলাদেশ |
Dhaka ঢাকা |
Ludowa Republika Bangladeszu গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ |
bengalski | 148 460 km² | 165 650 475 | taka | prezydent Shahabuddin Chuppu | BGD | ||
Bhutan འབྲུག་ཡུལ |
Thimphu ཐིམ་ཕུ |
Królestwo Bhutanu འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ |
dzongkha | 38 394 km² | 867 775 | ngultrum rupia indyjska |
król Jigme Khesar Wangchuck | BTN | ||
Brunei Brunei |
Bandar Seri Begawan Bandar Seri Begawan |
Państwo Brunei Darussalam Negara Brunei Darussalam |
malajski | 5765 km² | 478 054 | dolar brunejski | sułtan Hassanal Bolkiah | BRN | ||
Chiny中国 | Pekin 北京 |
Chińska Republika Ludowa 中華人民共和國 |
chiński | 9 596 960 km² | 1 410 539 758 | renminbi | przewodniczący ChRL Xi Jinping | CHN | ||
Cypr Κύπρος (grecki) Kıbrıs (turecki) |
Nikozja Λευκωσία(grecki) Lefkoşa (turecki) |
Republika Cypryjska Κυπριακή Δημοκρατία (grecki) Kıbrıs Cumhuriyeti (turecki) |
grecki, turecki | 9251 km² | 1 259 102 | euro | prezydent Nikos Christodulidis | CYP | ||
Filipiny Philippines (angielski) Pilipinas (filipiński) |
Manila Manila (angielski) Maynila (filipiński) |
Republika Filipin Republic of the Philippines (angielski) Republika ng Pilipinas (filipiński) |
angielski, filipiński | 300 000 km² | 114 597 229 | peso filipińskie | prezydent Ferdinand Marcos Jr. | PHL | ||
Gruzja საქართველო |
Tbilisi თბილისი |
Gruzja საქართველო |
gruziński | 69 700 km² | 4 935 518 | lari | prezydent Salome Zurabiszwili | GEO | ||
Indie India (angielski) भारत (hindi) |
Nowe Delhi New Delhi (angielski) नई दिल्ली (hindi) |
Republika Indii Republic of India (angielski) भारत गणराज्य (hindi) |
angielski, hindi | 3 287 263 km² | 1 389 637 446 | rupia indyjska | prezydent Ram Nath Kovind | IND | ||
Indonezja[a] Indonesia |
Dżakarta Jakarta |
Republika Indonezji Republik Indonesia |
indonezyjski | 1 904 569 km² | 277 329 163 | rupia indonezyjska | prezydent Joko Widodo | IDN | ||
Irak الْعِرَاق (arabski) عێراق (kurdyjski) |
Bagdad بغداد (arabski) بەغداد (kurdyjski) |
Republika Iraku جمهورية العراق (arabski) کۆماری عێراق (kurdyjski) |
arabski, kurdyjski | 438 317 km² | 40 462 701 | dinar iracki | prezydent Abdul Latif Raszid | IRQ | ||
Iran ايران |
Teheran تهران |
Islamska Republika Iranu جمهوری اسلامی ایران |
perski | 1 648 195 km² | 86 758 304 | rial irański | najwyższy przywódca Ali Chamenei | IRN | ||
Izrael יִשְרָאֵל |
Jerozolima[b] ירושלים |
Państwo Izrael מדינת ישראל |
hebrajski | 20 770 km²[c] | 8 914 885 | nowy izraelski szekel | prezydent Jicchak Herzog | ISR | ||
Japonia[d] 日本 |
Tokio 東京 |
Japonia 日本国 |
japoński | 377 915 km² | 124 214 766 | jen | cesarz Naruhito | JPN | ||
Jemen[e] اليمن |
Sana صنعاء |
Republika Jemeńska الجمهوريّة اليمنية |
arabski | 527 968 km² | 30 984 689 | rial jemeński | przewodniczący Raszad al-Alimi | YEM | ||
Jordania الأردن |
Amman عمان |
Haszymidzkie Królestwo Jordanii المملكة الأردنية الهاشمية |
arabski | 89 342 km² | 10 998 531 | dinar jordański | król Abdullah II | JOR | ||
Kambodża កម្ពុជា |
Phnom Penh ភ្នំពេញ |
Królestwo Kambodży ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា |
khmerski | 181 035 km² | 16 713 015 | riel kambodżański | król Norodom Sihamoni | KHM | ||
Katar قطر |
Doha الدوحة |
Państwo Katar دولة قطر |
arabski | 11 586 km² | 2 508 182 | rial katarski | emir Tamim ibn Hamad Al Sani | QAT | ||
Kazachstan[f] Қазақстан (kazachski) Казахстан (rosyjski) |
Astana Астана (kazachski i rosyjski) |
Republika Kazachstanu Қазақстан Республикасы (kazachski) Республика Казахстан (rosyjski) |
kazachski, rosyjski | 2 724 900 km² | 19 398 331 | tenge | prezydent Kasym-Żomart Tokajew | KAZ | ||
Kirgistan Кыргызстан (kirgiski) Киргизия (rosyjski) |
Biszkek Бишкек (kirgiski i rosyjski) |
Republika Kirgiska Кыргыз Республикасы (kirgiski) Киргизская Республика (rosyjski) |
kirgiski, rosyjski | 199 951 km² | 6 071 750 | som | prezydent Sadyr Dżaparow | KGZ | ||
Korea Południowa 한국 |
Seul 서울 |
Republika Korei 대한민국 |
koreański | 99 720 km² | 51 844 834 | won południowokoreański | prezydent Yoon Suk-yeol | KOR | ||
Korea Północna 조선 |
Pjongjang 평양 |
Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna 조선민주주의인민공화국 |
koreański | 120 538 km² | 25 955 138 | won północnokoreański | najwyższy przywódca Kim Dzong Un | PRK | ||
Kuwejt الكويت |
Kuwejt الكويت |
Państwo Kuwejt دولة الكويت |
arabski | 17 818 km² | 3 068 155 | dinar kuwejcki | emir Miszal al-Ahmad al-Dżabir as-Sabah | KWT | ||
Laos Lao |
Wientian ວຽງຈັນ |
Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna Sathalanalat Paxathipatai Paxaxôn Lao |
laotański | 236 800 km² | 7 749 595 | kip | prezydent Thongloun Sisoulith | LAO | ||
Liban لبنان |
Bejrut بيروت |
Republika Libanu الجمهوريّة اللبنانيّة |
arabski | 10 400 km² | 5 296 814 | funt libański | p.o. prezydenta Nadżib Mikati | LBN | ||
Malediwy ދިވެހިރާއްޖެ |
Male މާލެ |
Republika Malediwów ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމުހޫރިއްޔާ |
malediwski | 298 km² | 390 164 | rupia malediwska | prezydent Ibrahim Solih | MDV | ||
Malezja Malaysia (angielski) Malaysia (malajski) |
Kuala Lumpur[g] Kuala Lumpur (angielski i malajski) |
Malezja Malaysia (angielski) Malaysia (malajski) |
angielski, malajski | 329 847 km² | 33 871 431 | ringgit | król Tengku Abdullah | MYS | ||
Mjanma မြန်မာ |
Naypyidaw နေပြည်တော် |
Republika Związku Mjanmy ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် |
birmański | 676 578 km² | 57 526 449 | kiat | p.o. prezydenta Myint Swe | MMR | ||
Mongolia Монгол улс |
Ułan Bator Улаанбаатар |
Mongolia Монгол улс |
mongolski | 1 564 116 km² | 3 227 863 | tugrik | prezydent Uchnaagijn Chürelsüch | MNG | ||
Nepal नेपाल |
Katmandu काठमाडौं |
Nepal नेपाल |
nepalski | 147 181 km² | 30 666 598 | rupia nepalska | prezydent Bidhya Devi Bhandari | NPL | ||
Oman عُمان |
Maskat مسقط |
Sułtanat Omanu سلطنة عُمان |
arabski | 309 500 km² | 3 764 348 | rial omański | sułtan Hajsam ibn Tarik Al Sa’id | OMN | ||
Pakistan Pakistan (angielski) پاکِستان (urdu) |
Islamabad Islamabad (angielski) اسلام آباد (urdu) |
Islamska Republika Pakistanu Islamic Republic of Pakistan (angielski) اِسلامی جمہوریہ پاکِستان (urdu) |
angielski, urdu | 796 095 km² | 242 923 845 | rupia pakistańska | prezydent Arif Alvi | PAK | ||
Rosja[h] Россия |
Moskwa Москва |
Federacja Rosyjska Российская Федерация |
rosyjski | 17 098 242 km² | 142 021 981 | rubel rosyjski | prezydent Władimir Putin | RUS | ||
Singapur Singapore (angielski) 新加坡 (chiński) Singapura (malajski) சிங்கப்பூர (tamilski) |
Singapur Singapore (angielski) 新加坡 (chiński) Singapura (malajski) சிங்கப்பூர (tamilski) |
Republika Singapuru Republic of Singapore (angielski) 新加坡共和国 (chiński) Republik Singapura (malajski) சிங்கப்பூர் குடியரசு (tamilski) |
angielski, chiński, malajski, tamilski |
719 km² | 5 921 231 | dolar singapurski | prezydent Halimah Yacob | SGP | ||
Sri Lanka ශ්රී ලංකාව (syngaleski) இலங்கை (tamilski) |
Sri Dźajawardanapura Kotte ශ්රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ (syngaleski) ஸ்ரீ ஜயவர்த்தனபுரம கோட்டே (tamilski) |
Demokratyczno-Socjalistyczna Republika Sri Lanki ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදී ජනරජය (syngaleski) இலங்கை சனநாயக சோஷலிசக் குடியரசு (tamilski) |
syngaleski, tamilski | 65 610 km² | 23 187 516 | rupia lankijska | prezydent Ranil Wickremesinghe | LKA | ||
Syria سوريا |
Damaszek دمشق |
Syryjska Republika Arabska الجمهورية العربية السورية |
arabski | 187 437 km² | 21 563 800 | funt syryjski | prezydent Baszszar al-Asad | SYR | ||
Tadżykistan Тоҷикистон |
Duszanbe Душанбе |
Republika Tadżykistanu Ҷумҳурии Тоҷикистон |
tadżycki | 144 100 km² | 9 119 347 | somoni | prezydent Emomali Rahmon | TJK | ||
Tajlandia ประเทศไทย |
Bangkok กรุงเทพมหานคร |
Królestwo Tajlandzki ราชอาณาจักรไทย |
tajski | 513 120 km² | 69 648 117 | bat | król Maha Vajiralongkorn | THA | ||
Timor Wschodni Timor-Leste (portugalski) Timór Lorosa’e (tetum) |
Dili Díli (portugalski) Díli (tetum) |
Demokratyczna Republika Timoru Wschodniego República Democrática de Timor-Leste (portugalski) Repúblika Demokrátika Timór-Leste (tetum) |
portugalski, tetum | 14 874 km² | 1 445 006 | dolar amerykański | prezydent José Ramos-Horta | TLS | ||
Turcja[i] Türkiye |
Ankara Ankara |
Republika Turecka Türkiye Cumhuriyeti |
turecki | 783 562 km² | 83 047 706 | lira turecka | prezydent Recep Erdoğan | TUR | ||
Turkmenistan Türkmenistan |
Aszchabad Aşgabat |
Republika Turkmenistanu Türkmenistan Respublikasy |
turkmeński | 488 100 km² | 5 636 011 | manat turkmeński | prezydent Serdar Berdimuhamedow | TKM | ||
Uzbekistan Oʻzbekiston |
Taszkent Toshkent |
Republika Uzbekistanu Oʻzbekiston Respublikasi |
uzbecki | 447 400 km² | 31 104 937 | sum | prezydent Shavkat Mirziyoyev | UZB | ||
Wietnam Việt Nam |
Hanoi Hà Nội |
Socjalistyczna Republika Wietnamu Cộng hòa xã hội nghĩa Việt Nam |
wietnamski | 331 210 km² | 103 808 319 | đồng | prezydent Võ Văn Thưởng | VNM | ||
Zjednoczone Emiraty Arabskie الإمارات العربيّة المتّحدة |
Abu Zabi أبوظبي |
Zjednoczone Emiraty Arabskie الإمارات العربيّة المتّحدة |
arabski | 83 600 km² | 9 915 803 | dirham | prezydent Muhammad Al Nahajjan | ARE |
Lista państw, których główna część położona jest poza Azją
[edytuj | edytuj kod]Flaga | Godło | Nazwa państwa | Stolica | Pełna nazwa państwa | Język urzędowy | Powierzchnia | Liczba ludności | Waluta | Głowa państwa | Kod ISO |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Egipt[j] مصر |
Kair القاهرة |
Arabska Republika Egiptu جمهوريّة مصر العربيّة |
arabski | 1 001 450 km² | 107 770 524 | funt egipski | prezydent Abd al-Fattah as-Sisi | EG | ||
Grecja[k] Ελλάδα |
Ateny Αθήνα |
Republika Grecka Ελληνική Δημοκρατία |
grecki | 131 957 km² | 10 432 481 | euro | prezydent Ekaterini Sakielaropulu | GR | ||
Ukraina[l] Україна |
Kijów Київ |
Ukraina Україна |
ukraiński | 603 700[m] km² | 41 167 336[n] | hrywna | prezydent Wołodymyr Zełenski | UA |
Lista państw o ograniczonym, lecz znaczącym uznaniu międzynarodowym
[edytuj | edytuj kod]Flaga | Godło | Nazwa państwa[1] | Stolica[1] | Pełna nazwa państwa[1] | Język urzędowy | Powierzchnia | Liczba ludności | Waluta | Głowa państwa | Kod ISO |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Palestyna[o] فلسطين |
Ramallah رام الله |
Państwo Palestyna دولة فلسطين |
arabski | 6242 km² | 5 159 076 | funt egipski dinar jordański |
prezydent Mahmud Abbas | PSE | ||
Tajwan[p] 台湾 |
Tajpej 台北 |
Republika Chińska[q] 中華民國 |
chiński | 35 980 km² | 23 580 712 | dolar tajwański | prezydent Tsai Ing-wen | TWN |
Lista państw o niskim lub żadnym uznaniu międzynarodowym
[edytuj | edytuj kod]Flaga | Godło | Nazwa państwa[1] | Stolica[1] | Pełna nazwa państwa[1] | Język urzędowy | Powierzchnia | Liczba ludności | Waluta | Głowa państwa |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Abchazja[r] Аҧсны (abchaski) Абха́зия (rosyjski) |
Suchumi Аҟəа (abchaski) Сухум (rosyjski) |
Republika Abchazji Аҧсны Аҳәынҭқарра (abchaski) Республика Абхазия (rosyjski) |
abchaski, rosyjski | 8665 km² | 244 926 | rubel rosyjski | prezydent Asłan Bżanija | ||
Cypr Północny[s] Kuzey Kıbrıs |
Nikozja Lefkoşa |
Turecka Republika Cypru Północnego Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti |
turecki | 3355 km² | 326 000 | lira turecka | prezydent Ersin Tatar | ||
Osetia Południowa[t] Хуссар Ирыстон (osetyjski) Южная Осетия (rosyjski) |
Cchinwali Цхинвал (osetyjski i rosyjski |
Republika Osetii Południowej Республикæ Хуссар Ирыстон (osetyjski) Республика Южная Осетия (rosyjski) |
osetyjski, rosyjski | 3900 km² | 53 532 | rubel rosyjski | prezydent Alan Gaglojew |
Lista terytoriów zależnych
[edytuj | edytuj kod]Flaga | Godło | Nazwa terytorium[1] | Stolica[1] | Państwo | Status terytorium | Język urzędowy[2] | Powierzchnia[2] | Liczba ludności[2] | Waluta[2] | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Akrotiri Akrotiri |
Episkopi Cantonment[u] | Wielka Brytania | terytorium zamorskie | angielski | 123 km² | 18 195 | funt szterling | - | ||
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego British Indian Ocean Territory |
Diego Garcia | Wielka Brytania | terytorium zamorskie | angielski | 60 km² | 0 | funt szterling | IOT | ||
Dhekelia Dhekelia |
Episkopi Cantonment[u] | Wielka Brytania | terytorium zamorskie | angielski | 131 km² | 15 500 | funt szterling | - | ||
Wyspa Bożego Narodzenia Christmas Island |
Flying Fish Cove | Australia | terytorium zewnętrzne | angielski | 135 km² | 2205 | dolar australijski | CXR | ||
Wyspy Kokosowe Cocos Islands |
West Island | Australia | terytorium zewnętrzne | angielski | 14 km² | 596 | dolar australijski | CCK |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Lista państw Afryki
- Lista państw obu Ameryk
- Lista terytoriów Antarktydy
- Lista państw Australii i Oceanii
- Lista państw Europy
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Część terytorium Indonezji – zachodnia część Nowej Gwinei i wyspy przyległe – znajduje się w Oceanii (Melanezja).
- ↑ Organizacja Narodów Zjednoczonych nie uznaje zwierzchnictwa Izraela nad wschodnią Jerozolimą należącą do Zachodniego Brzegu i okupowaną przez Izrael, w związku z tym nie uznaje Jerozolimy jako stolicy państwa. W mieście znajdują się siedziby władz państwowych – prezydenta, parlamentu, czy Sądu Najwyższego, jednak ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie. Jerozolimę jako stolicę Izraela uznają niektóre państwa członkowskie ONZ: Rosja, Australia, Czechy, Gwatemala, Honduras, Nauru oraz Stany Zjednoczone.
- ↑ Uznawane na arenie międzynarodowej terytorium Izraela ma powierzchnię 20 770 km², jednak terytorium deklarowane przez państwo ma powierzchnię 22 072 km² i obejmuje Wzgórza Golan (terytorium sporne z Syrią kontrolowane przez Izrael) i Wschodnią Jerozolimę należącą do Zachodniego Brzegu.
- ↑ Część terytorium Japonii – archipelag Ogasawara – znajduje się w Mikronezji.
- ↑ Część terytorium Jemenu – wyspa Sokotra – znajduje się w Afryce.
- ↑ Część terytorium Kazachstanu znajduje się w Europie.
- ↑ Stolicą administracyjną Malezji (siedzibą władz państwowych) jest miasto Putrajaya.
- ↑ Rosja położona jest częściowo w Azji i Europie. Granica między kontynentami przebiega wzdłuż Uralu. Większą część terytorium zalicza się do Azji natomiast większość ludności rozmieszczone jest w części europejskiej, gdzie znajduje się również stolica kraju – Moskwa.
- ↑ Część terytorium Turcji znajduje się w Europie.
- ↑ Większość terytorium Egiptu położona jest na kontynencie afrykańskim, natomiast geograficznie część w Azji stanowi półwysep Synaj o powierzchni ok. 61 000 km².
- ↑ Większość terytorium Grecji jest położona w Europie na Półwyspie Bałkańskim, lecz geograficznie część w Azji stanowią: Lesbos, Chios oraz Sporady Południowe.
- ↑ Większość terytorium Ukrainy jest położona w Europie, lecz geograficznie część w Azji stanowi wyspa Tuzła, która jest obecnie okupowana przez Rosję.
- ↑ To dotyczy całej powierzchni Ukrainy wraz z Krymem i miastem Sewastopol.
- ↑ To dotyczy całej populacji Ukrainy bez Krymu i miasta Sewastopol.
- ↑ Termin Państwo Palestyna dotyczy struktury politycznej (państwo in statu nascendi). Palestyna, jako niepodległy organizm polityczny, nie jest formalnie uznawana przez Izrael, ale została uznana za państwo przez ONZ. Szereg państw utrzymuje kontakty dyplomatyczne z Autonomią Palestyńską, czyli władzami Palestyny. Państwo Palestyna nie ma obecnie uznanej międzynarodowo suwerenności na żadnym obszarze. Zgodnie z palestyńską konstytucją Palestyna obejmuje dwa dystrykty zajęte przez Izrael w 1967 r.: Strefę Gazy i Zachodni Brzeg.
- ↑ Państwo de iure będące częścią Chińskiej Republiki Ludowej, de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 11 państw członkowskich ONZ.
- ↑ Nazwa Republika Chińska jest często zastępowana nazwą Chińskie Tajpej z powodu zastrzeżeń zgłaszanych przez Chińską Republikę Ludową. Nazwa Republika Chińska nie jest oficjalnie uznawana przez Polskę.
- ↑ Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1992 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ.
- ↑ Państwo de iure będące częścią Cypru, od 1983 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez Turcję.
- ↑ Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1991 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ.
- ↑ a b Siedziba dowództwa dwóch baz: Akrotiri i Dhekelia; brak stolicy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wykaz nazw państw i terytoriów, ich stolic i mieszkańców (Wyd. 3, 2007)
- CIA – The World Factbook. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].