Ten artykuł dotyczy powstańca i kanadyjskiego architekta. Zobacz też: inne osoby o tym samym imieniu i nazwisku.

Maciej Matthew Szymański

Data i miejsce urodzenia	24 lutego 1926 Warszawa
Data i miejsce śmierci	5 maja 2015 Vancouver
Zawód, zajęcie	uczestnik powstania warszawskiego, architekt i pisarz
Odznaczenia

Maciej Matthew Szymański ps. Kruczkowski (ur. 24 lutego 1926 w Warszawie, zm. 5 maja 2015 w Vancouver) – polski działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, kapitan Wojska Polskiego, członek Związku Jaszczurczego, żołnierz Polski Podziemnej (do 1947 r.) w Narodowych Siłach Zbrojnych, uczestnik powstania warszawskiego^[1][2], architekt, pisarz, rysownik, emigrant.

Urodził się jako drugi syn doktora Karola Szymańskiego i Anny z Trajdosów. Bratem jego matki był działacz polityczny i redaktor, Mieczysław Trajdos. Jego ojciec prowadził szpital psychiatryczny w Warcie. Szkolił się początkowo u oo. Marianów na Bielanach w Warszawie, a po wybuchu II wojny światowej był na kompletach w liceum im. Joachima Lelewela, gdzie zdał maturę. Jak się potem okazało, jego ojciec padł ofiarą zbrodni katyńskiej. Wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty NSZ w 1941 i jednocześnie do Związku Jaszczurczego (ZJ). W 1944 wszedł do Armii Krajowej do I Obwodu „Radwan”, w Zgrupowaniu „Chrobry II”, (I batalion Lecha Żelaznego), kompanii „Warszawianki”, pluton IV^[3]. Walczył w stopniu sierżanta pod dowództwem kapitana Piotra Zacharewicza, ps Zawadzki. Jego placówka znajdowała się w tzw. Domu Kolejowym, na rogu ulic Żelaznej i Chmielnej, nad torami kolejowymi. Nie została zdobyta do końca powstania. Po powstaniu wyszedł ze stolicy z ludnością cywilną i udał się do Częstochowy.

W Krakowie dostał się na wydział architektury. Ponieważ trwała nagonka na byłych członków podziemia, zdecydował się na powrót do Warszawy, gdzie zostały resztki rodziny. Tam w 1949 ukończył studia. Spotkania z Urzędem Bezpieczeństwa oraz areszty i zamordowanie wielu jego kolegów, skłoniło go do ucieczki z Polski. Wraz z małżonką, Hanną z Kamlerów, i z paroma kolegami wypłynęli kutrem rybackim do Szwecji. Tam mieszkali dwa lata, po czym przybyli do Kanady w 1951 r. W Montrealu przez wiele lat praktykował jako architekt w firmie Dawson and Szymanski – Architects o międzynarodowej renomie. Jest autorem m.in. siedziby Royal Bank of Canada w Quebecu, Ambasady Polski w Ottawie, konsulatu polskiego w Montrealu, ośrodków społecznych i kościołów w Kanadzie, gmachów lotniskowych w Abu Zabi na bliskim wschodzie, oraz projektów na dalekim wschodzie i na Karaibach^[4].

Od 1996 r., kiedy przeszedł na emeryturę, po krótkim wahaniu się z powrotem do kraju – w odróżnieniu do swego młodszego brata ciotecznego Wiktora Natansona, także powstańca i osiadłego na stałe w Kanadzie – zamieszkał z rodziną w Vancouver: miał dwie córki, Dorotę i Annę. Okres do śmierci był zajęty sprawami kombatanckimi oraz pisaniem, głównie po polsku, nie tylko swych wspomnień^[5], ale i spostrzeżeń na temat rozwoju Polski i jej społeczeństwa powojennego. Zmarł na leukemię 5 maja 2015. Obecnie jego dzieła są dostępne w Internecie.

• Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (1944)
• Krzyż Armii Krajowej (1990)
• Warszawski Krzyż Powstańczy (1989)
• Rozkazem Ministra Obrony Narodowej z 23 lipca 2000 r. został kapitanem Wojska Polskiego
• Member of the Royal Architectural Institute of Canada
• Membre de l'Ordre des Architectes du Québec

• Ja-Jo Pamięta (dziadzio pamięta - dla anglojęzycznego potomstwa)^[6]
• 4 Pluton – Stan Osobowy (Losy uczestników Kompanii „Warszawianki”)
• Moje Abecadło
• Rodziny rozdzielone przez historię
• Powstańcze Blizny
• Widziane znad Pacyfiku
• Krucjata przeciw Golgocie
• Luźne Uwagi Agnostyka Frasobliwego
• Akademia ku Czci
• O Ojcach Paulinach
• Mieczysław Trajdos i jego Siostra Aleksandra
• List do Związku NSZ^[7]
• Wywiad z Maciejem Szymańskim – Montreal 1996^[8]

• Karol Stanisław Szymański
• Kompania NSZ „Warszawianka”

• https://web.archive.org/web/20151222110122/http://vancouver.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/bohater_powstania_warszawskiego__budowniczy_kanady;
• https://web.archive.org/web/20150420065510/http://www.szymanski.biulpol.net/wspomnienia_memoirs.htm