![]() | |
Pełne imię i nazwisko |
Maksymilian Jan Marszałek |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
8 marca 1888 |
Data i miejsce śmierci |
11 sierpnia 1970 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca OPL |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Maksymilian Jan Marszałek[a] (ur. 8 marca 1888 we Lwowie, zm. 11 sierpnia 1970 w New London) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 8 marca 1888 we Lwowie, w rodzinie Milana i Cecylii[2][3]. W latach 1912–1914 był zatrudniony w Akcyjnym Banku Związkowym dla stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych we Lwowie, w charakterze urzędnika[4][5][6]. Był członkiem miejscowego „Sokoła”[2].
W 1914 wstąpił do Legionów Polskich[2]. Początkowo był komendantem kompanii w III batalionie uzupełniającym, a następnie służył w 6 pułku piechoty na stanowisku komendanta plutonu 11 kompanii i komendanta 8 kompanii[2]. W październiku 1915 leczył się w szpitalu rezerwowym w Ołomuńcu[7]. 4 listopada 1915 został mianowany podporucznikiem, a 1 lipca 1916 awansowany na porucznika[8]. Wyróżnił się 5 lipca 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką. Były dowódca 6 pp, generał podporucznik Mieczysław Norwid-Neugebauer w sporządzonym wniosku na odznaczenie orderem „Virtuti Militari” napisał:
mjr Milan Marszałek w Legionach od początku. Bardzo wzorowy oficer o dużym poczuciu obowiązkowości i przejęciu się służbą – pracowity, sumienny, przez żołnierzy lubiany za jego staranność o ich dobro fizyczne i stan moralny. W Polskim Lasku dnia 5 lipca 1916 będąc na skrzydłowej pozycji, wystawionej na najsilniejszy ogień huraganowy artylerii nieprzyjacielskiej, przykładem osobistym i odwagą podtrzymywał ducha żołnierzy tkwiących w prowizorycznych okopach polowych i zdziałał, że kompania – mimo iż miała do 75% strat w zabitych i rannych – nie zachwiała się i nie zeszła ze stanowiska przed czasem, lecz wytwała do ostatniego momentu i broniąc się zajadle przeważającemu nieprzyjacielowi[9].
Później został przydzielony do Krajowego Inspektoratu Zaciągu[2]. W 1917 kierował pracami Głównego Urzędu Zaciągu w Łukowie[2]. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) przeszedł na służbę w Polskiej Sile Zbrojnej[2]. 15 października 1918 Rada Regencyjna zatwierdziła jego awans na kapitana w 1 pułku piechoty[10]. 22 października 1918 został mianowany dowódcą kompanii w Szkole Żandarmerii Polowej w Warszawie, a 2 listopada tego roku wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy szkoły[11][12][13]. 12 lutego 1920 został przeniesiony z Dowództwa Szkoły Żandarmerii do batalionu zapasowego 36 pułku piechoty na stanowisko dowódcy[14]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[15]. Był wówczas odkomenderowany z 36 pp do dowództwa batalionu manewrowego[15].
21 października 1920 objął dowództwo 74 pułku piechoty w Lublińcu i sprawował je przez ponad 11 lat[16][17][18][19]. W międzyczasie 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 80. lokatą w korpusie oficerów piechoty[20][21]. 31 marca 1924 prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1923 i 20. lokatą w korpusie oficerów piechoty[22][23]. 1 stycznia 1928 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1928 stopień pułkownika w korpusie oficerów piechoty i 18. lokatą[24][25]. W maju 1932 został przeniesiony do Komendy Miasta Brześć nad Bugiem na stanowisko komendanta[26][27][28]. W latach 1937–1939 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie na stanowisku dowódcy Obrony Przeciwlotniczej[29][30].
Zmarł 11 sierpnia 1970 w New London, w stanie Connecticut[2].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6325 – 17 maja 1922[31][32][33][34]
- Krzyż Niepodległości – 29 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[35][3][36]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie – 16 września 1922 „za udział w b. Legionach Polskich”[37][38][39]
- Złoty Krzyż Zasługi – 19 marca 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”[40][41]
- Krzyż Pamiątkowy 6 pułku piechoty Legionów Polskich[42]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935, s. 60.
- ↑ a b c d e f g h Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek: Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 : Marszałek Maksymilian Jan. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2025-03-20].
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-03-20].
- ↑ Szematyzm 1912 ↓, s. 948.
- ↑ Szematyzm 1913 ↓, s. 972.
- ↑ Szematyzm 1914 ↓, s. 987.
- ↑ IV Lista strat 1916 ↓, s. 14.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 10.
- ↑ Marszałek Milan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.77-7394 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-03-22].
- ↑ Dz. Rozp. Komisji Wojskowej Nr 1 z 28 października 1918, poz. 6.
- ↑ Dz. Rozp. Komisji Wojskowej Nr 1 z 28 października 1918, poz. 15.
- ↑ Dz. Rozp. Komisji Wojskowej Nr 3 z 4 listopada 1918, poz. 34.
- ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 177.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 28 lutego 1920, s. 133.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920, s. 598.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 202.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 337.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 297.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 88.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 28.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 399.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924, s. 167.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 343.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 2 stycznia 1928, s. 1.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 162.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 413.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 17, 504.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 5.
- ↑ Obsada wyższych dowództw. [w:] Referat Personalny GISZ, sygn. 701/1/121, s. 13 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sierpień 1937. [dostęp 2025-03-21].
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 7, 510.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 stycznia 1923, s. 30 – wskazany jako Marszałek Milan.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-03-20].
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 153.
- ↑ Wykaz odznaczonych orderem wojskowym „Virtuti Militari“ V kl. oficerów i szeregowych z b. 6-go pułku piechoty Legjonów Polskich., „Żołnierz Polski” (30 (309)), zbrojownia.cbw.wp.mil.pl, 23 lipca 1922, s. 15 [dostęp 2025-06-22], Cytat: mjr. Marszałek Milan (pol.).
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-03-20].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 września 1922, s. 682.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 17.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 168, tu odznaczony czterokrotnie.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 19 marca 1937, s. 1.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 213.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: Nakładem Prezydyum c. k. Namiestnictwa, 1912.
- Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: Nakładem Prezydyum c. k. Namiestnictwa, 1913.
- Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: Nakładem Prezydyum c. k. Namiestnictwa, 1914.
- IV Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Departamentu Wojskowego NKN, 1916-01-01.
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
- Jan Kazimierz Ciastoń, Adam Lisiewicz, Edward Skarbek, Edward Wojciechowski: Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego. T. 1: Tradycja. Warszawa: Komenda Koła 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich i Dowództwo 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego, 1939.
- Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.