Marcel, albo sen z papugą – instalacja wykonana przez Ryszarda Waśko na Biennale w Łodzi w 2004 roku.

W 2004 roku Łódź Biennale składało się z trzech części: biennale sztuki międzynarodowej, polskiej i łódzkiej. Ryszard Waśko brał udział w części polskiej noszącej tytuł Palimpsest Muzeum, której kuratorem była Aneta Szyłak.

Instalacja ta odwołuje się do twórczości dwóch najważniejszych europejskich konceptualistów XX wieku^[1]: Marcela Duchampa i Marcela Broodthaetersa. Całość składa się z trzech części: filmu wideo, w którym artysta przebrany za Rrose Sélavy gra w szachy z nagą kobietą, z fotografii, na której widać zasztyletowaną młodą kobietę z papugą i napisem: "Czy to twoje ostatnie słowo, Marcin?", oraz ze złotej klatki otoczonej roślinami, w której to klatce umieszczono papugę o imieniu Marcel.

Scena z filmu wideo nawiązuje jednocześnie do ostatniego publicznego wystąpienia Duchampa w muzeum w Pasadenie^[1] w 1963 roku, podczas którego oddawał się swej największej pasji, szachom, oraz do zdjęcia Duchampa w roli wymyślonej przez niego postaci, Rrose Sélavy. Waśko odwołuje się także do filmu Broodthaetersa pt. Berlin, or a dream with cream, gdzie jednym z bohaterów stała się papuga właśnie.

Według katalogu wystawy Wielowarstwowa i wielowątkowa praca przecina ścieżki czasu i sposoby prezentacji sztuki, wskazując na zagadnienia zapośredniczenia, zapożyczenia i cytatu we współczesnych formach sztuki i refleksji nad praktyką instytucjonalną w tym obszarze.^[1]. Instalacja Waśki odnosi się zatem bezpośrednio do tytułu biennale sztuki polskiej: Palimpsest muzeum.

Marcel, albo sen z papugą zawiera kilka koncepcji artystycznych: samo zdjęcie jest częścią serii dzieł pt. I am telling you a secret" (2004), film zaś powstał w trakcie ostatniej Konstrukcji w Procesie w Bydgoszczy w 2000 roku (Waśko był inicjatorem idei Konstrukcji w Procesie i traktuje ten cykl wystaw jako swoiste dzieło sztuki) i jest osobistym hołdem złożonym Marcelowi Duchampowi. Do dzieła Marcela Broodthatersa Waśko także już wcześniej nawiązywał – na berlińskiej wystawie Balkon mit Fächer (1989).

• Katalog Łódź Biennale 2004 & Łódź Biennale 2006, red. Marta Szymańska, Łódź 2006
• Balkon mit Fächer, DAAD, Berlin 1989 (katalog)
• Lilly Wei: Construction in Process: Ryszard Wasko Looks Back w: Art in America, Marzec, New York 2001

• strona domowa. ryszardwasko.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-21)].
• Lodz Biennale 2004. lodzbiennale.uml.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-02)].