Marian Krudowski

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	25 marca 1892 Bochnia
Data i miejsce śmierci	4 sierpnia 1953 Wrocław
Przebieg służby
Lata służby	1915–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Związek Strzelecki Legion Puławski
Jednostki	Brygada Strzelców Polskich Dywizja Strzelców Polskich 11 Pułk Piechoty 72 Pułk Piechoty 21 Pułk Piechoty 57 Pułk Piechoty 10 Pułk Piechoty
Stanowiska	dowódca batalionu zastępca d-cy pułku dowódca pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa (bitwa nad Bzurą)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Krudowski (ur. 25 marca 1892 w Bochni, zm. 4 sierpnia 1953 we Wrocławiu) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego.

Syn Jana (technika drogowego) i Marii z Brzózków. Pochodził z rodziny wielodzietnej. W 1912 roku ukończył gimnazjum w Bochni i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym czasie przystąpił również do Związku Strzeleckiego, a po wybuchu I wojny światowej wstąpił (w dniu 17 stycznia 1915 r.) do Legionu Puławskiego^[a], z którym przeszedł cały szlak bojowy tej jednostki. Następnie służył (od 16 września 1915 r.) jako młodszy oficer w Brygadzie Strzelców Polskich i na stanowisku zastępcy szkoły podoficerskiej 1 pułku strzelców Dywizji Strzelców Polskich. Z dniem 4 czerwca 1917 r. objął dowództwo kompanii sztabowej w Dywizji Strzelców Polskich, potem pełnił funkcję inspektora w tej dywizji. W polskich formacjach wojskowych walczących u boku armii rosyjskiej dosłużył się stopnia porucznika^[1]. Za męstwo wykazane podczas służby w Legionie Puławskim odznaczony został w późniejszym okresie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, co zostało następnie potwierdzone dekretem Wodza Naczelnego marszałka Józefa Piłsudskiego L. 12661.VM z dnia 10 maja 1922 r. (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 17 z dnia 22 czerwca 1922 r.)^[2].

Po powrocie na teren centralnej Polski organizował (od września 1918 r.) żandarmerię w Zagłębiu Dąbrowskim^[b][1]. Od listopada 1918 do maja 1919 roku pełnił służbę na stanowisku komendanta Placu Kielce^[3]. W maju 1919 roku został przeniesiony do 11 pułku piechoty, w szeregach którego przebywał na froncie do lipca 1920 roku. Wskutek choroby zmuszony był przejść do batalionu zapasowego 11 pp^[4]. Z dniem 18 sierpnia 1920 r. został referentem ewakuacyjnym w Wydziale I Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” w Kielcach^[5], ale już w dniu 24 sierpnia 1920 r. został ponownie przydzielony (na własną prośbę) do baonu zapasowego 11 pułku piechoty w Sosnowcu^[6]. Na mocy dekretu L. 2265 wydanego w dniu 19 sierpnia 1920 r. przez Naczelnego Wodza - marszałka Józefa Piłsudskiego - został z dniem 1 kwietnia 1920 r. zatwierdzony w stopniu kapitana w piechocie (jako oficer z grupy byłych Korpusów Wschodnich)^[7]. W dniu 14 listopada 1920 r. został przydzielony do baonu zapasowego 2 pułku piechoty Legionów na stanowisko zastępcy dowódcy batalionu^[8]. Od 1 grudnia 1920 r. był zastępcą kierownika Centrum Wyszkolenia Piechoty^[9]. Uczestniczył w przygotowaniach do III powstania śląskiego. Następnie pozostawał w dyspozycji dowództwa 7 Dywizji Piechoty jako oficer sztabowy^[10].

Na dzień 1 czerwca 1921 r. jako kapitan 11 pułku piechoty ponownie pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego „Kielce”^[11]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 r. i 289. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[12]. W roku 1922 pełnił, jako nadetatowy oficer 11 pułku piechoty, służbę w dowództwie 28 Dywizji Piechoty i odkomenderowany był na kurs szyfrowy w Oddziale II Sztabu Generalnego. Z dniem 20 sierpnia 1922 r. został przydzielony^[c] (w korpusie oficerów piechoty) na stanowisko referenta w Oddziale III Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie^[13]. W roku 1923 pełnił już służbę w 72 pułku piechoty z Radomia^[14], zajmując w tym czasie 271. lokatę wśród majorów korpusu piechoty^[15]. We wrześniu 1924 roku został przeniesiony do 21 pułku piechoty z Warszawy na stanowisko dowódcy I batalionu^[16][17] (zajmował wówczas 105. lokatę pośród majorów piechoty^[18]). Batalionem tym dowodził również w następnych latach^[19]. Z dniem 3 sierpnia 1925 r. major Marian Krudowski został przeniesiony służbowo (na mocy rozporządzenia O.V.L. 24481.E.1925 wydanego przez ministra spraw wojskowych - gen. dyw. Władysława Sikorskiego), w korpusie oficerów piechoty, z 21 pp na IV. 3-miesięczny kurs doszkolenia dla oficerów sztabowych piechoty w Grupie^[20].

Rozporządzeniem Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego^[d] z dnia 3 maja 1926 r. został awansowany do stopnia podpułkownika, ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1925 r. i 25. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[21]. Podczas przewrotu majowego opowiedział się po stronie marszałka Piłsudskiego^[10]. Będąc uczestnikiem ćwiczenia aplikacyjnego rozegranego w 8 Dywizji Piechoty, oceniony został w marcu 1927 roku przez inspektora armii - gen. dyw. Wacława Farę - jako oficer o wybitnych zdolnościach taktycznych i rozkazodawczych^[22]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych opublikowanym w dniu 5 maja 1927 r. podpułkownik Marian Krudowski został przeniesiony, w korpusie oficerów piechoty, z 21 pułku piechoty do 57 pułku piechoty z Poznania, na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[23]. Pozostając na tym stanowisku^[24] zajmował w roku 1928 - 20. lokatę pośród podpułkowników piechoty w swoim starszeństwie^[25]. W listopadzie 1929 roku został oceniony przez gen. dyw. Józefa Rybaka (inspektora armii) jako bardzo dobry i inteligentny żołnierz^[26]. W czerwcu 1930 roku ogłoszono przeniesienie^[e] ppłk. Krudowskiego z 57 pp do 10 pułku piechoty z Łowicza, na stanowisko dowódcy pułku^[27], które objął z dniem 11 czerwca 1930 r.^[1]. W II połowie 1930 roku jako dowódca 10 pp zajmował 85. lokatę łączną wśród podpułkowników piechoty (była to jednocześnie 14. lokata w starszeństwie)^[28]. Z dniem 19 października 1931 r., na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych (podpisanego w zastępstwie przez gen. dyw. Kazimierza Fabrycego), został przydzielony na 2-tygodniowy kurs informacyjno-gazowy w Szkole Gazowej^[29]. Pozostając na stanowisku dowódcy 10 pułku piechoty^[30] zajmował w roku 1932 - 8. lokatę wśród podpułkowników korpusu piechoty w swoim starszeństwie^[31]. W tym samym roku ppłk Marian Krudowski został odznaczony Krzyżem Niepodległości^[32].

Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 21 grudnia 1932 r. został awansowany do stopnia pułkownika, ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1933 r. i 2. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[33]. Dowódcą 10 pułku piechoty pozostał do czasu kampanii wrześniowej 1939 roku^[34]. Na dzień 1 lipca 1933 r. zajmował 132. lokatę wśród pułkowników piechoty^[35], a w dniu 5 czerwca 1935 r. – 111. lokatę łączną pośród pułkowników korpusu piechoty^[36]. W listopadzie 1936 roku nadano płk. Krudowskiemu, za zasługi w służbie wojskowej, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[37]. Za rok 1936 został zaopiniowany przez gen. bryg. Tadeusza Kutrzebę jako „bardzo dobry dowódca pułku piechoty w polu”^[38]. W kolejnych latach (1937–1938) pułkownik Krudowski był pozytywnie opiniowany przez gen. bryg. Antoniego Szyllinga, który widział w nim oficera nadającego się na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej^[39][40][41]. Na dzień 23 marca 1939 r. nadal zajmował 2. lokatę wśród pułkowników piechoty w swoim starszeństwie^[42].

W 1939 roku zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym, po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej, miał objąć stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej rezerwowej 44 Dywizji Piechoty. Stanowiska tego ostatecznie nie objął i kampanię wrześniową odbył na czele 10 pułku piechoty, z którym walczył w bitwie nad Bzurą. Po rozbiciu pułku trafił do niemieckiej niewoli, z której został wyzwolony w dniu 6 kwietnia 1945 r. przez wojska brytyjskie. Po wyzwoleniu przebywał we Francji i Wielkiej Brytanii. Latem 1947 roku powrócił do Polski i zamieszkał we Włocławku. Podjął pracę w Automobilklubie Polskim, z którego został zwolniony wskutek represji. Dłuższy czas pozostawał bez zatrudnienia, następnie pracował w „Bacutilu” w Świdnicy.

Pułkownik Marian Krudowski w toku swej służby w 10 pułku piechoty zyskał sobie duże uznanie i sympatię społeczeństwa łowickiego^[10].

Zmarł nagle we Wrocławiu w dniu 4 sierpnia 1953 r. i pochowany został w grobowcu rodziny Bukowieckich na Cmentarzu Katedralnym w Łowiczu (sektor 2 grób 3994)^[43].

Spośród jego ośmiorga rodzeństwa dwaj bracia, Jan i Stefan Marceli, zostali zamordowani w Katyniu, a Józef w Auschwitz.

W 1915 roku ożenił się z Janiną Zofią z Brzósków (1896–1955) - krewną ks. Stanisława Brzóski, z którą miał dwoje dzieci: córkę Irenę po mężu Kryczyńską (1916–1997) i syna Andrzeja (1927–1990)^[10].

W Wojsku Polskim pełnił służbę również jego brat^[44] ppłk piech. Zygmunt Krudowski (1894–1939), zastępca i dowódca 1 pułku strzelców podhalańskich.

• kapitan - zatwierdzony w tym stopniu został z dniem 1 kwietnia 1920 r.^[7]
• major - zweryfikowany w tym stopniu został w dniu 3 maja 1922 r. ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 r. i 289. lokatą^[12]
• podpułkownik - ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1925 r. i 25. lokatą^[21]
• pułkownik - ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1933 r. i 2. lokatą^[33]

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5311^[2]
• Krzyż Niepodległości (15 czerwca 1932)^[45][32]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[46][37]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[17]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[47][42]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[48][24]

• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2018-10-29].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie - spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2018-10-30].
• Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2018-10-30].
• Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2018-10-29].
• Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-10-29].
• Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2018-10-30].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2018-10-30].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 7, lipiec 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2018-10-30].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2018-10-30].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwiec 1935 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2018-10-30].
• Wiesław Wysocki: 10 Pułk Piechoty 1918–1939. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 1997. ISBN 83-86857-64-1.
• Witold Jarno: Okręg Generalny Nr III Kielce w latach 1918–1921. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2003. ISBN 83-88679-31-7.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie z kursów o oficerach, sygnatura 701/1/118. s. 60. [dostęp 2018-11-02].
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie inspektorskie o oficerach, sygnatura 701/1/119, poz. 7. s. 446. [dostęp 2018-11-02].
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie dowódców pułków piechoty za 1936 rok, sygnatura 701/1/120, poz. 10. s. 43. [dostęp 2018-11-02].
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie inspektorskie pułkowników piechoty za 1937 rok, sygnatura 701/1/120, poz. 88. s. 89. [dostęp 2018-11-02].
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie dowódców pułków piechoty, sygnatura 701/1/120, poz. 10. s. 247. [dostęp 2018-11-02].
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Opinie pułkowników piechoty, sygnatura 701/1/120, poz. 76. s. 303. [dostęp 2018-11-02].