Marian Sokołowski (botanik)

Marian Piotr Sokołowski
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1894 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	18 stycznia 1939 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku
Zawód, zajęcie	botanik, leśnik, taternik
Rodzice	Stanisław Sokołowski, Agnieszka z Walczaków
	Odznaczenia
	Cytaty w Wikicytatach

Marian Piotr Sokołowski (ur. 22 lutego 1894 w Wiedniu, zm. 18 stycznia 1939 w Warszawie) – oficer Legionów Polskich i Wojska Polskiego, botanik, leśnik, taternik, alpinista, działacz na rzecz ochrony przyrody.

Życiorys

Był synem pioniera polskiego leśnictwa Stanisława Sokołowskiego i Agnieszki z Walczaków, bratem Adama, Stanisława, Witolda, Jana i Zofii^[1].

Studia leśnicze musiał przerwać ze względu na wybuch I wojny światowej, podczas której walczył w Legionach Polskich^[2], w kompanii technicznej. 1 sierpnia 1916 roku awansował na chorążego^[3]. Później służył w Wojsku Polskim, a po 1921^[1] wrócił do studiów, które ukończył w roku 1923. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 157. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów. Do 1923 roku pełnił służbę w 2 pułku saperów w Puławach^[4]. W następnym roku został przeniesiony do rezerwy. Posiadał przydział w rezerwie do 2 pułku saperów^[5].

Po zdobyciu doktoratu (1924) podjął pracę w Zakładzie Doświadczalnym Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. W latach 1926–1928 pracował jako asystent Instytutu Botanicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, gdzie w 1935 r. mianowano go profesorem^[2]. Zajmował się głównie fitogeografią, fitosocjologią, hodowlą lasu i ochroną przyrody. Brał udział w pionierskiej pracy nad zespołami roślinnymi Tatr pod kierunkiem prof. Władysława Szafera. Walczył o stworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody^[1].

Od 1924 roku był współpracownikiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności^[6].

Był jednym z wybitniejszych polskich taterników okresu międzywojennego. Dokonał wielu pierwszych wejść, specjalizował się głównie we wspinaczce zimowej. Traktował taternictwo jako połączenie sportu, nauki i sztuki. Z bratem Adamem rozpoczął wędrówki po Tatrach jeszcze przed I wojną światową, po wojnie zaczęli zajmować się też taternictwem. Także pozostali bracia Sokołowscy brali udział we wspinaczkach, jednak to Marian i Adam osiągnęli największe sukcesy^[2]. W latach powojennych wokół Mariana Sokołowskiego utworzyła się grupa nazywana Sokołowszczyzną, do której oprócz Adama należeli też Karol Wallisch, Jan Kazimierz Dorawski^[1], Kazimierz Mischke i inni^[2]. Na bazie Sokołowszczyzny w 1924 roku powstawała Sekcja Taternicka AZS w Krakowie, której pierwszym prezesem (1924–1928) został Marian Sokołowski. W latach 1935–1936 i 1937–1939 pełnił funkcję pierwszego prezesa Klubu Wysokogórskiego. W tym czasie udało się zorganizować liczne wyprawy górskie w dalsze rejony, m.in. w Kaukaz pod kierunkiem samego Sokołowskiego^[1].

Po zakończeniu wojny jego prochy zostały przeniesione na Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (kw. L-I-2)^[7]. Został odznaczony honorowym członkostwem Klubu Wysokogórskiego (1937)^[1].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości – 29 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[8]
Krzyż Walecznych „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918-1921” – czterokrotnie

Osiągnięcia taternickie

pierwsze przejście północną ścianą Koziego Wierchu (1921, z bratem Adamem),
powtórzenie przejścia południową ścianą Zamarłej Turni (1923, z bratem Adamem),
pierwsze zimowe przejście grani ze Świnicy na Zawrat (kwiecień 1924, z bratem Adamem oraz Markiem Korowiczem),
pierwsze zimowe przejście grani Czarnych Ścian (kwiecień 1924, z bratem Adamem oraz Kazimierzem Mischke),
pierwsze zimowe wejście na Hrubą Turnię (luty 1926, z Zofią Krókowską i Jerzym Krókowskim),
próba pierwszego przejścia północno-wschodniej ściany Rumanowego Szczytu (1926, z Janem Kazimierzem Dorawskim, Korowiczem, Stefanem Makowskim i Mieczysławem Szczuką),
drugie zimowe przejście północnej ściany Łomnicy (kwiecień 1927, z Dorawskim, Witoldem Dobrowolskim i Janem Dürrem),
zimowe wejście na Mały Durny Szczyt (kwiecień 1934, z Jakubem Bujakiem i Maciejem Zajączkowskim),
zimowe przejście przez Pośrednią Grań i Małą Pośrednią Grań (kwiecień 1935, z Zajączkowskim)^[2].

Publikacje

Limba w Tatrach Polskich [w:] „Wierchy” 2/1924,
Wiatr halny i wpływ jego na roślinność [w:] „Przyrodnik” 1/1924,
Taternictwo a ochrona przyrody [w:] „Ochrona Przyrody” 4/1924,
Po śnieżnej grani [w:] „Wierchy” 3/1925,
O wprowadzeniu ochrony przyrody do nauczania szkolnego [w:] „Ochrona Przyrody” 5/1925,
Wspomnienia zimowe z Koziego Wierchu [w:] „Orli Lot” 6/1925,
O istocie i drogach nowoczesnego taternictwa [w:] „Taternik” 1925,
Die Pflanzenassoziationen der nördlich vom Giewont gelegenen Täler [w:] „Bulletin International de l'Académie Polonaise des Sciences et des Lettres (Cracovie), Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles”, wraz z Władysławem Szaferem, 1926,
Zespoły roślinne i flora doliny Morskiego Oka [w:] „Rozprawy Wydziału Matematyczno-przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności”, wraz z Bogumiłem Pawłowskim i Karolem Wallischem, 1927,
Wiatry w Tatrach [w:] „Wierchy” 5/1927,
Porażka [w:] „Wierchy” 5/1927,
O górnej granicy lasu w Tatrach, Kraków 1928,
Utrwalenie moreny nad Morskim Okiem [w:] „Ochrona Przyrody” 7/1928,
Paszenie w lasach i jego wpływ na życie lasu [w:] „Sylwan” 47/1929,
Projekt rezerwatu limbowego w Dolinie Suchej Kasprowej [w:] „Ochrona Przyrody” 13/1933,
Szkody od powału w lasach tatrzańskich i sposoby zapobiegania im w zakresie hodowli lasu, Kraków 1934,
Szata roślinna Tatr Polskich, Zakopane 1935,
Wantule [w:] „Ochrona Przyrody” 16/1936, wraz ze Stanisławem Sokołowskim juniorem,
O szacie leśnej Tatr [w:] „Wierchy” 16/1938, wraz z Maciejem Zajączkowskim,
Lasy urwiskowe [w:] „Przyroda i Technika” 17/1938, wraz z Maciejem Zajączkowskim^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, s. 1116–1119. ISBN 83-7104-009-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 154–158, 160–162, 200. ISBN 83-217-2463-9.
↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 46.
↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 877, 916.
↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 800, 839.
↑ Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952). Kraków: 2002.
↑ śp. Marian Sokołowski
↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41.

Bibliografia

Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.

Linki zewnętrzne

Publikacje Mariana Sokołowskiego w bibliotece Polona

[wet-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, s. 1116–1119. ISBN 83-7104-009-1.

[chwascinski-2] Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 154–158, 160–162, 200. ISBN 83-217-2463-9.

[CITEREFLista_starszeństwa191746-3] Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 46.

[CITEREFRocznik_Oficerski1923877,_916-4] Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 877, 916.

[CITEREFRocznik_Oficerski1924800,_839-5] Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 800, 839.

[6] Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952). Kraków: 2002.

[7] śp. Marian Sokołowski

[8] M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]