Mariusz Stanisław Jaskólski

Mariusz Stanisław Jaskólski herbu Leszczyc (zm. 1683) – starosta stuleński i krzemieńczucki, dyplomata, strażnik wielki koronny, kasztelan sanocki od 1663 roku, później kijowski, wojewoda czernihowski, a następnie podolski od 1683 roku, właściciel terenów klucza Siedliszcze, poseł Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w latach 1657–1658^[1].

Jako senator wziął udział w sejmach: 1664/1665, 1666 (I), 1666 (II), 1676 roku^[2].

Rodzina

Pochodził z Wielkopolski, z zamożnej rodziny szlacheckiej Jaskólskich herbu Leszczyc, wywodzącej się z Jaskółki w ziemi kaliskiej.

W 1651 roku walczył przeciw kozakom pod rozkazami Mikołaja Potockiego. Odznaczył się w bitwie pod Białocerkwią. Brał udział w bitwach pod Korsuniem, Beresteczkiem i Ochmatowem, a także w obronie Kamieńca Podolskiego w 1652. W latach 1654–1655 trzykrotnie posłował do chanów krymskich w Bakczyseraju doprowadzając w kwietniu 1654 roku do zawarcia sojuszu z Islamem III Girejem przeciw Kozakom i Carstwu Rosyjskiemu oraz sprowadzając posiłki Tatarów^[3]. Przyczynił się do przybycia do Polski oddziałów chana Mehmeda IV Gireja na czele ordy, która w 1655 roku zmusiła Chmielnickiego do poddania się Janowi Kazimierzowi po bitwie pod Jezierną. Należał do konfederacji tyszowieckiej. W 1657 roku posłował do Turcji oraz Moskwy. W imieniu Rzeczypospolitej żądał ukarania Rakoczego za najazd na Polskę w 1657^[4]. W 1659 roku został marszałkiem konfederacji wojskowej żądającej zapłaty zaległego żołdu^[5], otrzymał od Sejmu emfiteuzę dóbr Stulna^[6]. W 1660 roku brał udział w bitwach pod Lubarem i Cudnowem, gdzie został ranny. W czasie rokoszu Lubomirskiego stał po stronie króla Jana Kazimierza. Od króla otrzymał dobra Czaple w województwie Podolskim i został kasztelanem Sanockim. W 1673 roku brał udział w bitwie pod Chocimiem. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa ruskiego w 1674 roku^[7].

Jego żoną została Zofia Koniecpolska, córka Aleksandra Koniecpolskiego (ok. 1585 – ok. 1630), podkomorzyca sieradzkiego.

↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 140.
↑ Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 74.
↑ Ludwik Kubala, Wojna moskiewska R. 1654 – 1655 Warszawa 1910, s. 137–143.
↑ Ludwik Kubala Wojna brandenburska Lwów 1910 s. 184. Sprawozdanie Jaskólskiego do podkanclerzego koronnego ze Stambułu 18 sierpnia 1657, tamże s. 433–435.
↑ Ludwik Kubala Wojny duńskie, Lwów 1922, s. 198n, 233 i 601 – 604. Żądania zostały częściowo zaspokojone, jednak dwa lata później powstały Związek Braterski i Związek Święcony, mające prócz finansowych także polityczne cele.
↑ Urodzonemu Jaskólskiemu Strażnikowi wojskowemu emphyteusis, Volumina Legum, t. 4, s. 285, f. 612.
↑ Volumina Legum, t. 5, Petersburg 1860, s. 153.

Dzięgielewski J., Mariusz Stanisław Jaskólski, [w:] Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1, Warszawa 1994, s. 268–269.
Zawistowski W., Kto był kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?, Gdańsk 1999, s. 117.
Polski Słownik Biograficzny, t. 11 s. 63
Orgelbrand Samuel, „Encyklopedia powszechna”, Warszawa 1912