| Odkryte planetoidy: 248 | |
|---|---|
| (323) Brucia | 22 grudnia 1891 |
| (325) Heidelberga | 4 marca 1892 |
| (328) Gudrun | 18 marca 1892 |
| (329) Svea | 21 marca 1892 |
| (330) Adalberta | 2 lutego 1910 |
| (332) Siri | 19 marca 1892 |
| (333) Badenia | 22 sierpnia 1892 |
| (334) Chicago | 23 sierpnia 1892 |
| (339) Dorothea | 25 września 1892 |
| (340) Eduarda | 25 września 1892 |
| (341) California | 25 września 1892 |
| (342) Endymion | 17 października 1892 |
| (343) Ostara | 15 listopada 1892 |
| (351) Yrsa | 16 grudnia 1892 |
| (352) Gisela | 12 stycznia 1893 |
| (353) Ruperto-Carola | 16 stycznia 1893 |
| (385) Ilmatar | 1 marca 1894 |
| (386) Siegena | 1 marca 1894 |
| (391) Ingeborg | 1 listopada 1894 |
| (392) Wilhelmina | 4 listopada 1894 |
| (393) Lampetia | 4 listopada 1894 |
| (399) Persephone | 23 lutego 1895 |
| (401) Ottilia | 16 marca 1895 |
| (407) Arachne | 13 października 1895 |
| (408) Fama | 13 października 1895 |
| (412) Elisabetha | 7 stycznia 1896 |
| (413) Edburga | 7 stycznia 1896 |
| (415) Palatia | 7 lutego 1896 |
| (417) Suevia | 6 maja 1896 |
| (418) Alemannia | 7 września 1896 |
| (419) Aurelia | 7 września 1896 |
| (420) Bertholda | 7 września 1896 |
| (421) Zähringia | 7 września 1896 |
| (434) Hungaria | 11 września 1898 |
| (435) Ella[i] | 11 września 1898 |
| (436) Patricia[i] | 13 września 1898 |
| (442) Eichsfeldia[i] | 15 lutego 1899 |
| (443) Photographica[i] | 17 lutego 1899 |
| (446) Aeternitas[i] | 27 października 1899 |
| (447) Valentine[i] | 27 października 1899 |
| (448) Natalie[i] | 27 października 1899 |
| (449) Hamburga[i] | 31 października 1899 |
| (450) Brigitta[i] | 10 października 1899 |
| (455) Bruchsalia[i] | 22 maja 1900 |
| (456) Abnoba[i] | 4 czerwca 1900 |
| (457) Alleghenia[i] | 15 września 1900 |
| (458) Hercynia[i] | 21 września 1900 |
| (459) Signe | 22 października 1900 |
| (460) Scania | 22 października 1900 |
| (461) Saskia | 22 października 1900 |
| (462) Eriphyla | 22 października 1900 |
| (463) Lola | 31 października 1900 |
| (464) Megaira | 9 stycznia 1901 |
| (465) Alekto | 13 stycznia 1901 |
| (466) Tisiphone[ii] | 17 stycznia 1901 |
| (467) Laura | 9 stycznia 1901 |
| (468) Lina | 18 stycznia 1901 |
| (471) Papagena | 7 czerwca 1901 |
| (473) Nolli | 13 lutego 1901 |
| (474) Prudentia | 13 lutego 1901 |
| (480) Hansa[ii] | 21 maja 1901 |
| (482) Petrina | 3 marca 1902 |
| (483) Seppina | 4 marca 1902 |
| (484) Pittsburghia | 29 kwietnia 1902 |
| (488) Kreusa[ii] | 26 czerwca 1902 |
| (490) Veritas | 3 września 1902 |
| (491) Carina | 3 września 1902 |
| (492) Gismonda | 3 września 1902 |
| (493) Griseldis | 7 września 1902 |
| (494) Virtus | 7 października 1902 |
| (495) Eulalia | 25 października 1902 |
| (496) Gryphia | 25 października 1902 |
| (499) Venusia | 24 grudnia 1902 |
| (500) Selinur | 16 stycznia 1903 |
| (501) Urhixidur | 18 stycznia 1903 |
| (502) Sigune | 19 stycznia 1903 |
| (509) Iolanda | 28 kwietnia 1903 |
| (512) Taurinensis | 23 czerwca 1903 |
| (513) Centesima | 24 sierpnia 1903 |
| (514) Armida | 24 sierpnia 1903 |
| (515) Athalia | 20 września 1903 |
| (520) Franziska[iii] | 27 października 1903 |
| (522) Helga | 10 stycznia 1904 |
| (524) Fidelio | 14 marca 1904 |
| (526) Jena | 14 marca 1904 |
| (527) Euryanthe | 20 marca 1904 |
| (528) Rezia | 20 marca 1904 |
| (529) Preziosa | 20 marca 1904 |
| (530) Turandot | 11 kwietnia 1904 |
| (531) Zerlina | 12 kwietnia 1904 |
| (532) Herculina | 20 kwietnia 1904 |
| (539) Pamina | 2 sierpnia 1904 |
| (540) Rosamunde | 3 sierpnia 1904 |
| (541) Deborah | 4 sierpnia 1904 |
| (549) Jessonda | 15 listopada 1904 |
| (550) Senta | 16 listopada 1904 |
| (551) Ortrud | 16 listopada 1904 |
| (552) Sigelinde | 14 grudnia 1904 |
| (553) Kundry | 27 grudnia 1904 |
| (555) Norma | 14 stycznia 1905 |
| (557) Violetta | 26 stycznia 1905 |
| (558) Carmen | 9 lutego 1905 |
| (559) Nanon | 8 marca 1905 |
| (560) Delila | 13 marca 1905 |
| (561) Ingwelde | 26 marca 1905 |
| (562) Salome | 3 kwietnia 1905 |
| (565) Marbachia | 9 maja 1905 |
| (570) Kythera | 30 lipca 1905 |
| (573) Recha | 19 września 1905 |
| (574) Reginhild | 19 września 1905 |
| (575) Renate | 19 września 1905 |
| (577) Rhea | 20 października 1905 |
| (578) Happelia | 1 listopada 1905 |
| (580) Selene | 17 grudnia 1905 |
| (586) Thekla | 21 lutego 1906 |
| (587) Hypsipyle | 22 lutego 1906 |
| (588) Achilles | 22 lutego 1906 |
| (590) Tomyris | 4 marca 1906 |
| (592) Bathseba | 18 marca 1906 |
| (594) Mireille | 27 marca 1906 |
| (597) Bandusia | 16 kwietnia 1906 |
| (598) Octavia | 13 kwietnia 1906 |
| (601) Nerthus | 21 czerwca 1906 |
| (605) Juvisia | 27 sierpnia 1906 |
| (609) Fulvia | 24 września 1906 |
| (610) Valeska | 26 września 1906 |
| (641) Agnes | 8 września 1907 |
| (642) Clara | 8 września 1907 |
| (659) Nestor | 23 marca 1908 |
| (683) Lanzia | 23 lipca 1909 |
| (692) Hippodamia[iv] | 5 listopada 1901 |
| (707) Steïna | 22 grudnia 1910 |
| (712) Boliviana | 19 marca 1911 |
| (733) Mocia | 16 września 1912 |
| (798) Ruth | 21 listopada 1914 |
| (800) Kressmannia | 20 marca 1915 |
| (801) Helwerthia | 20 marca 1915 |
| (802) Epyaxa | 20 marca 1915 |
| (805) Hormuthia | 17 kwietnia 1915 |
| (806) Gyldenia | 18 kwietnia 1915 |
| (807) Ceraskia | 18 kwietnia 1915 |
| (809) Lundia | 11 sierpnia 1915 |
| (810) Atossa | 8 września 1915 |
| (811) Nauheima | 8 września 1915 |
| (813) Baumeia | 28 listopada 1915 |
| (815) Coppelia | 2 lutego 1916 |
| (816) Juliana | 8 lutego 1916 |
| (817) Annika | 6 lutego 1916 |
| (818) Kapteynia | 21 lutego 1916 |
| (819) Barnardiana | 3 marca 1916 |
| (820) Adriana | 30 marca 1916 |
| (821) Fanny | 31 marca 1916 |
| (822) Lalage | 31 marca 1916 |
| (823) Sisigambis | 31 marca 1916 |
| (826) Henrika | 28 kwietnia 1916 |
| (831) Stateira | 20 września 1916 |
| (832) Karin | 20 września 1916 |
| (833) Monica | 20 września 1916 |
| (834) Burnhamia | 20 września 1916 |
| (835) Olivia | 23 września 1916 |
| (836) Jole | 23 września 1916 |
| (837) Schwarzschilda | 23 września 1916 |
| (838) Seraphina | 24 września 1916 |
| (839) Valborg | 24 września 1916 |
| (840) Zenobia | 25 września 1916 |
| (841) Arabella | 1 października 1916 |
| (842) Kerstin | 1 października 1916 |
| (845) Naëma | 16 listopada 1916 |
| (860) Ursina | 22 stycznia 1917 |
| (861) Aïda | 22 stycznia 1917 |
| (862) Franzia | 28 stycznia 1917 |
| (863) Benkoela | 9 lutego 1917 |
| (865) Zubaida | 15 lutego 1917 |
| (866) Fatme | 25 lutego 1917 |
| (868) Lova | 26 kwietnia 1917 |
| (870) Manto | 12 maja 1917 |
| (871) Amneris | 14 maja 1917 |
| (872) Holda | 21 maja 1917 |
| (873) Mechthild | 21 maja 1917 |
| (874) Rotraut | 25 maja 1917 |
| (875) Nymphe | 19 maja 1917 |
| (879) Ricarda | 22 lipca 1917 |
| (880) Herba | 22 lipca 1917 |
| (881) Athene | 22 lipca 1917 |
| (883) Matterania | 14 września 1917 |
| (884) Priamus | 22 września 1917 |
| (887) Alinda | 3 stycznia 1918 |
| (888) Parysatis | 2 lutego 1918 |
| (889) Erynia | 5 marca 1918 |
| (890) Waltraut | 11 marca 1918 |
| (891) Gunhild | 17 maja 1918 |
| (892) Seeligeria | 31 maja 1918 |
| (893) Leopoldina | 31 maja 1918 |
| (894) Erda | 4 czerwca 1918 |
| (895) Helio | 11 lipca 1918 |
| (896) Sphinx | 1 sierpnia 1918 |
| (897) Lysistrata | 3 sierpnia 1918 |
| (898) Hildegard | 3 sierpnia 1918 |
| (899) Jokaste | 3 sierpnia 1918 |
| (900) Rosalinde | 10 sierpnia 1918 |
| (901) Brunsia | 30 sierpnia 1918 |
| (904) Rockefellia | 29 października 1918 |
| (907) Rhoda | 12 listopada 1918 |
| (908) Buda | 30 listopada 1918 |
| (914) Palisana | 4 lipca 1919 |
| (919) Ilsebill | 30 października 1918 |
| (927) Ratisbona | 16 lutego 1920 |
| (946) Poësia | 11 lutego 1921 |
| (949) Hel | 11 marca 1921 |
| (972) Cohnia | 18 stycznia 1922 |
| (1008) La Paz | 31 października 1923 |
| (1021) Flammario | 11 marca 1924 |
| (1038) Tuckia | 24 listopada 1924 |
| (1039) Sonneberga | 24 listopada 1924 |
| (1053) Vigdis | 16 listopada 1925 |
| (1069) Planckia | 28 stycznia 1927 |
| (1134) Kepler | 25 września 1929 |
| (1141) Bohmia | 4 stycznia 1930 |
| (1169) Alwine[v] | 30 sierpnia 1930 |
| (1178) Irmela | 13 marca 1931 |
| (1179) Mally | 19 marca 1931 |
| (1203) Nanna | 5 października 1931 |
| (1214) Richilde | 1 stycznia 1932 |
| (1219) Britta | 6 lutego 1932 |
| (1365) Henyey | 9 września 1928 |
| (1514) Ricouxa | 22 sierpnia 1906 |
| (1661) Granule | 31 marca 1916 |
| (1703) Barry | 2 września 1930 |
| (1967) Menzel | 1 listopada 1905 |
| (2017) Wesson | 20 września 1903 |
| (2119) Schwall[v] | 30 sierpnia 1930 |
| (2298) Cindijon | 2 października 1915 |
| (2373) Immo | 4 sierpnia 1929 |
| (2443) Tomeileen | 24 stycznia 1906 |
| (2483) Guinevere | 17 sierpnia 1928 |
| (2533) Fechtig | 3 listopada 1905 |
| (2650) Elinor | 14 marca 1931 |
| (2732) Witt | 19 marca 1926 |
| (3034) Climenhaga | 24 września 1917 |
| (3202) Graff | 3 stycznia 1908 |
| (3396) Muazzez | 15 października 1915 |
| (3626) Ohsaki | 4 sierpnia 1929 |
| (3907) Kilmartin | 14 sierpnia 1904 |
| (4588) Wislicenus | 13 marca 1931 |
| (4775) Hansen | 3 października 1927 |
| (4809) Robertball | 5 września 1928 |
| (5702) Morando | 16 marca 1931 |
| (5926) Schönfeld | 4 sierpnia 1929 |
| |
Maximilian Franz Joseph Cornelius Wolf (ur. 21 czerwca 1863 w Heidelbergu, zm. 3 października 1932 tamże) – niemiecki astronom. Odkrył 248 planetoid (228 samodzielnie oraz 20 wspólnie z innymi astronomami)[1], 3 komety (14P/Wolf, 43P/Wolf-Harrington i C/1916 G1 (Wolf)[2]) oraz 4 supernowe (SN 1895A, SN 1909A, SN 1920A i SN 1926A[3]).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był jednym z pionierów wprowadzenia fotografii do badań astrofizycznych. Dzięki fotograficznym badaniom nieba udowodnił istnienie ciemnych obłoków materii międzygwiazdowej w Drodze Mlecznej i pierwszy użył stereokompaktora, co w znacznym stopniu pomogło w odkrywaniu i identyfikacji zmiennych lub poruszających się obiektów na fotografiach nieba[4]. Na wykonanych przez niego zdjęciach wykryto ponad 5000 galaktyk, wśród nich gromadę galaktyk w gwiazdozbiorze Warkocz Bereniki. On też pierwszy odkrył na fotografii powracającą kometę Halleya, dokonując obserwacji w Heidelbergu 11 września 1909 roku. Poszukiwania opierał na efemerydzie obliczonej przez Cowella i Crommelina. Wprawdzie kometę odnaleziono na wcześniej zrobionych zdjęciach w innych obserwatoriach (24 sierpnia 1909 w obserwatorium w Heluanie oraz 9 września w Greenwich), ale przypadkowo w ramach innych prac badawczych. Odkryta w 1906 planetoida (588) Achilles to pierwsza z grupy trojańczyków[4].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]W 1912 roku przyznano mu nagrodę Prix Jules-Janssen. W 1914 roku otrzymał Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego[5]. W 1930 roku otrzymał Bruce Medal[6].
W uznaniu jego zasług nazwano dwie planetoidy (827) Wolfiana[7] i (1217) Maximiliana[8] oraz krater Wolf na Księżycu[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Minor Planet Discoverers. [w:] Minor Planet Center [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2016-06-22. [dostęp 2016-08-14]. (ang.).
- ↑ C/1916 G1 (Wolf). [w:] JPL Small-Body Database Browser [on-line]. Jet Propulsion Laboratory. [dostęp 2017-06-02]. (ang.).
- ↑ List of Supernovae. [w:] Central Bureau for Astronomical Telegrams [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. [dostęp 2022-09-02]. (ang.).
- ↑ a b Encyklopedia Britannica. T. XXI. Poznań: KURPISZ S.A., 2006, s. 141. ISBN 978-83-60563-25-0.
- ↑ Winners of the Gold Medal of the Royal Astronomical Society. Royal Astronomical Society. (ang.).
- ↑ Maximilian Franz Joseph Cornelius Wolf. [w:] The Bruce Medalists [on-line]. [dostęp 2017-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-07)]. (ang.).
- ↑ Lutz D. Schmadel: Dictionary of Minor Planet Names. Springer, 2007, s. 76. ISBN 978-3-540-29925-7.
- ↑ Lutz D. Schmadel: Dictionary of Minor Planet Names. Springer, 2007, s. 101. ISBN 978-3-540-29925-7.
- ↑ Wolf on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-08-14]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- K. Ziółkowski: Bliżej komety Halleya. Warszawa: wyd. Alfa, 1985. ISBN 83-7001-104-7.
