Meksykańska odmiana języka hiszpańskiego

Meksykańska odmiana języka hiszpańskiego – wariant języka hiszpańskiego używany na terenie Meksyku oraz przez diasporę meksykańską w USA. Wykazuje pewne cechy wspólne również dla odmian w innych krajach Ameryki Łacińskiej, niektóre zaś ograniczone są wyłącznie do Meksyku.

• W meksykańskim hiszpańskim występują dwa fonemy nieistniejące w hiszpańszczyźnie europejskiej, a wywodzące się z języków indiańskich, zwłaszcza nahuatl: spółgłoska zwartoszczelinowa /t͡s/ (polskie „c”) oraz spółgłoskę zwartoszczelinowa dziąsłowa boczna /t͡ɬ/ (jednoczesna wymowa „t” i „l”), na piśmie oddawane odpowiednio za pomocą kombinacji liter tz i tl. Dygraf tl wymawiany jest w Meksyku [a.'t͡ɬan.ti.ko] natomiast w Hiszpanii [ad.'lan.ti.ko]. Podobnie jest z wyrazem Nestle: w Meksyku [nes.'t͡ɬe] zaś w Hiszpanii [nesd.'le].
• Seseo: podobnie jak w innych krajach latynoamerykańskich, litery s, z oraz c przed „i” i „e” wymawiane są identycznie, jako /s/.
• Yeísmo: w ten sam sposób nie ma różnicy w wymowie y i ll; obie wymawiane jako /ʝ/.
• X: ze względu na fakt, że litera x może oznaczać w Meksyku dźwięki [ks], [gs], [s], [x] oraz [ʃ], występuje znaczna zmienność wymowy różnych słów ją zawierających. Na przykład wyraz „xilófono” bywa wymawiany [si'lofono], [xi'lofono] lub też [ʃi'lofono]; podobnie wyraz „xenofobia” wymawia się jako [kseno'foβia], [seno'foβia] lub [xeno'foβia].

Przykłady typowych meksykanizmów:

• ¿Mande?: „Słucham?”
  • ¿Mande? (¿Qué?), no le oi bien. „Słucham? Nie dosłyszałem”
• ¡Aguas! Wykrzyknik zwracający uwagę na niebezpieczeństwo
  • ¡Aguas con el escalón que te puedes tropezar! „Uważaj na stopień, żebyś się nie potknął”
• ¿Bueno?: „Halo” rozmawiając przez telefon
• Platicar: „Rozmawiać”
• Chavo: „Chłopak”
• Chamaco, huerco, morro: „Dziecko”
• Colonia: „dzielnica miasta”
• Alberca: „basen”
• Desarmador: „śrubokręt”
• Naco: pejoratywnie „wieśniak”
• Ahorita: zdrobnienie od ahora „teraz, zaraz” (ale w rzeczywistości może oznaczać „za godzinę” lub „przed chwilą”)
  • -¿Cuándo pasó el accidente?- -¡Ahorita, hace como 10 minutos!- (Kiedy zdarzył się ten wypadek? Przed chwilą jakieś dziesięć minut temu)

Oprócz nahuatlizmów, które zostały przyswojone także przez europejską wersję hiszpańskiego (takich jak cacao, tomate, aguacate, chicle, chocolate), w Meksyku używa się setek słów z tego języka, nieznanych poza tym krajem, oddających realia meksykańskie (flora, fauna, folklor, kulinaria itd.) i bardzo często niemających odpowiednika w standardowej hiszpańszczyźnie.

• Lope Blanch, Juan M. Investigaciones sobre dialectología mexicana. México: UNAM, 1990. ISBN 968-5825-67-X
• Carranza Vásquez, Teresa. "Galicismos y anglicismos en el léxico del vestuario en el español de México", w Actas del VI congreso internacional de la Asociación de lingüística y filología de la América Latina: Phoenix, Arizona (wrzesień 1981), 1988. ISBN 968-36-0485-4, pags. 575-592.
• Haensch, Günther. "La lexicografía del español de América en el umbral del siglo XXI" en Encuentro Internacional sobre el español de América. Presencia y Destino. El español de América hacia el siglo XXI, Tomo I, Bogotá: Instituto Caro y Cuervo, 1991.
• Leñero, Carmen. Elementos relacionantes interclausulares en el habla culta de la ciudad de México. México: UNAM, 1990. ISBN 968-36-1344-6
• Moreno de Alba, José. Valores de las formas verbales en el español de méxico. México: UNAM, 1985. ISBN 968-837-166-1
• Reynoso Noverón, Jeanett. "Procesos de gramaticalización por subjetivización: El uso del diminutivo en el español", Selected Proceedings of the 7th Hispanic Linguistics Symposium, ed. David Eddington, 79-86. Somerville, MA: Cascadilla Proceedings. Project. www.lingref.com, document #1088.
• Moreno de Alba, José G. (1994) La pronunciación del español en México, México, ed.El Colegio de México|COLMEX
• Garibay K, Ángel María (1997) En torno al español hablado en México, México, ed.UNAM ISBN 968-36-6147-5

• Słownik meksykanizmów. academia.org.mx. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-18)].
• Słownik języka hiszpańskiego używanego w Meksyku. mezcal.colmex.mx. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-11-13)].
• Picardía Mexicana. mexico.udg.mx. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-27)].
• Dialekty języka hiszpańskiego
• Openlibrary.org