Michał Oczapowski

Michał Oczapowski – grafika stworzona przez Maksymiliana Fajansa
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1788 Pociejki
Data i miejsce śmierci	9 stycznia 1854 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Wawrzyszewski
Zawód, zajęcie	agronom
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Michał Oczapowski (ur. 11 maja 1788 w Pociejkach koło Nowogródka, zm. 9 stycznia 1854 w Warszawie) – polski agronom, profesor Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, pionier doświadczalnictwa rolniczego, teoretyk rolnictwa^[1].

Jego braćmi byli: Jan i Antoni Oczapowscy. Jego synem był Józef Bohdan Oczapowski, przedstawiciel nauki administracji i prawa administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego do 1876.

Absolwent gimnazjum w Słucku. Ukończył studia matematyczno-fizyczne na uniwersytecie w Wilnie w 1812 w stopniu doktora. W latach 1812–1819 administrował dobrami barona Rönne na Litwie i w Królestwie Polskim. Wprowadził tam nowoczesną gospodarkę rolną oraz zniósł pańszczyznę. Jednocześnie ogłaszał pierwsze prace naukowe w „Dzienniku Wileńskim”. Prowadząc starania o objęcie Katedry Gospodarstwa Wiejskiego na uniwersytecie w Wilnie (wakującej od 1803), odbył w latach 1819–1822 podróż naukową do Niemiec (studia m.in. u A. Thaera w Moglin), Holandii, Francji i Anglii. Od 1822 był profesorem rolnictwa na uniwersytecie w Wilnie do chwili jego zamknięcia w 1832. W tym czasie obok wykładów uniwersyteckich prowadził doświadczenia rolnicze w majątkach należących do uniwersytetu, ogłosił liczne prace naukowe i podręczniki z różnych gałęzi rolnictwa (propagujące m.in. racjonalną uprawę i przeróbkę lnu i konopi).

Dzięki jego staraniom uruchomiono w Warszawie drugą w Europie (po Rothemstead w Anglii) stację doświadczalną uprawy roślin pod nazwą Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa znajdującą się na Marymoncie^[2]. W latach 1836–1853 był dyrektorem tej instytucji. Powszechnie uznawany za prekursora rozwoju nowoczesnego rolnictwa na ziemiach polskich. Członek – korespondent Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (1846-1854)^[3].

• Od 1962 na warszawskich Bielanach jest ulica jego imienia.
• W 1974 na sesji naukowej Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych PAN oraz Komitetu Ekonomii Rolniczej PAN złożono propozycję stworzenia Medalu im. Michała Oczapowskiego, którym byliby nagradzani wybitni naukowcy z dziedziny nauk rolniczych. Z okazji 200 rocznicy urodzenia Michała Oczapowskiego w 1988 na sesji Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych PAN wręczono pierwszy medal jego imienia^[4][5].
• Był patronem Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Centralna Biblioteka Rolnicza w Warszawie nosiła jego imię.
• W 1991 założona została Fundacja im. Michała Oczapowskiego.

• Gospodarstwo wiejskie obejmujące w sobie wszystkie gałęzie przemysłu rolniczego teoretyczno-praktycznie wyłożone przez Michała Oczapowskiego (t. 1-12), Warszawa 1835-1857:
  • T. 1. Agronomia, czyli Nauka o gruntach, ich własnościach, wpływie na nie zewnętrznych okoliczności, oraz o klasyfikacyi ich ekonomicznej dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 2. O nawozach zwierzęcych, roślinnych i mineralnych a mianowicie ich przyrodzeniu, przysposobieniu, użyciu i skuteczności dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 3. Uprawa mechaniczna gruntu wraz z opisaniem potrzebnych do tego narzędzi dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 4. Uprawa, czyli Rozmnażanie roślin w ogólności dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 5. Uprawa zbóż i roślin groszkowych dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 6. Uprawa roślin fabrycznych, czyli handlowych dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 7. Uprawa roślin okopowych i pastewnych wraz z nauką o łąkach i pastwiskach dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 8. Zasady ogólne hodowli bydląt domowych, a w szczególności chów owiec dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 9. Hodowla koni obejmująca w sobie poprawę ich, uszlachetnianie tudzież pielęgnowanie i utrzymanie tak w stadach jako też w gospodarstwie dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 10. Hodowla bydła rogatego i świń wraz z wykładem gospodarstwa nabiałowego, tuczenia i innych korzyści dla pożytku praktycznych gospodarzy.
  • T. 11. Nauka ekonomii, czyli zarządu gospodarstwa. t. 1.
  • T. 12. Nauka ekonomii, czyli zarządu gospodarstwa. t. 2.
• Zasady chemii rolnej. 1818.
• Zasady agronomii, czyli nauki o gruntach. Wilno 1819.
• Zasady rolnictwa rozumowanego Albrechta Thaera. Wykład skrócony przez Michała Oczapowskiego. cz. 1, Wilno 1819.
• Sposób klasyfikowania gruntów. 1825.
• O roli jej uprawie i pielęgnowaniu roślin gospodarskich. Wilno 1825.
• O nauce gospodarstwa wiejskiego w ogólności, a mianowicie: o potrzebie i pożytkach szkół praktycznych rolniczych. Warszawa 1834.
• Uprawa buraków cukrowych podług najnowszych doświadczeń dla pożytku praktycznych gospodarzy. Warszawa 1837.
• Rzut oka na teraźniejszy stan gospodarstwa w klimacie północnym. t. 1-2, Wilno 1828-1830.

Za swoją służbę otrzymał odznaczenia^[4]:

• Order Świętej Anny II klasy z koroną
• Order Świętego Stanisława III klasy
• (1846) otrzymał szlachectwo z herbem nazwanym Oczapowski.

• Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
• Biogram Michała Oczapowskiego w: Adam Mieczyński. Marymont pod Warszawą. „Tygodnik Ilustrowany”. 71, 7 maja 1869. brak numeru strony
• Jan Pająk, Michał Oczapowski Warszawa 1951.
• Irena Godlewska, Michał Oczapowski Warszawa 1965.
• Stanisław Brzozowski. Życie i działalność Michała Oczapowskiego. „Postępy Nauk Rolniczych”. R. 36(41), 1989. ISSN 0032-5547. brak numeru strony
• Leszek Malicki, Michał Oczapowski – prekursor nauk agrotechnicznych w Polsce. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.
• Stanisław Moskal, Michał Oczapowski jako gleboznawca i chemik rolny. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.
• Maria Radomska, Chów i hodowla zwierząt w pracach Michała Oczapowskiego. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989
• Antoni Rutkowski, Oczapowski na tle rozwoju wiedzy i nauki rolniczej. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.
• Zygmunt Wojtaszek, Poglądy Michała Oczapowskiego na organizację i ekonomikę rolnictwa. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.

• Wanda Mierzecka: Biogram Michała Oczapowskiego na stronie Centralnej Biblioteki Rolniczej. [dostęp 2024-05-13].
• Michał Oczapowski wspominany na stronie o Historii Ośrodka Nauk Rolniczych w Puławach. [dostęp 2014-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)].
• Publikacje Michała Oczapowskiego w serwisie Polona.pl