 Michal Szweycer w mundurze porucznika 1 pułku ułanów (1831) | |
 Zadora | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 maja 1871 |
| Ojciec |
Ludwik Szweycer |
| Matka |
Marianna Piwo |
| Odznaczenia | |
 [2]
| |
Michał Szweycer (ur. w 1808[a][3] w Glinniku[1], zm. 26 maja 1871 w Paryżu) – szlachcic polski, fotograf.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Ludwika Szweycera herbu Zadora i Marianny z domu Piwo[4], brat Wincentego, właściciela Rzeczycy.
W 1827 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Włączył się w konspirację niepodległościową, był kierownikiem kółka akademickiego związanego ze sprzysiężeniem Piotra Wysockiego, aresztowany tuż przed wybuchem powstania listopadowego, przetrzymywany w więzieniu karmelitańskim[1], w śledztwie złożył zeznania obciążające innych spiskowców[5], uwolniony po jego wybuchu. Brał czynny udział w powstaniu. Był porucznikiem 1 pułku ułanów oraz adiutantem generała Józefa Dwernickiego[1]. Odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari za bitwę pod Ostrołęką[2]. Po upadku powstania udał się na emigrację do Paryża, gdzie zaprzyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem, był również jednym z towiańczyków. Ciążył na nim wydany zaocznie wyrok przez sąd rosyjski – kara śmierci za udział w powstaniu listopadowym[6].
Podejmował się różnych zajęć. Wykonał portrety fotograficzne min. Mickiewiczowi i Norwidowi. W czasie jednej z podróży do Krakowa został poproszony przez Jana Matejkę o pozowanie mu do obrazu Kazanie Skargi – jako Piotr Skarga.
Rozstrzelany razem z Adolfem Rozwadowskim w czasie Komuny Paryskiej przez wojska wersalskie z powodu złamania zakazu zapalania światła (podgrzewali wodę na herbatę palnikiem spirytusowym).
Seweryn Goszczyński dedykował mu swój wiersz Przy sadzeniu róż (incipit – Sadźmy, przyjacielu, róże!). A Teofil Lenartowicz opisał jego śmierć w wierszu Dwaj towiańczycy (chociaż przez pomyłkę nazwał go Ludwikiem Szwejcerem). Jest również jednym z bohaterów powieści Mesjasze węgierskiego pisarza, Györgya Spiró.
W serialu TVP Niepewność (2024, reż. W. Szarek) w rolę Michała Szweycera wcielił się aktor Fabian Kocięcki[7]. W serialu Szweycer ukazany jest w momencie fotografowania Adama Mickiewicza (na początku każdego z odcinków).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Szpiegowany przez Matejkę. Łowicki Gość Niedzielny, 2011-12-18. [dostęp 2012-08-03]. (pol.).
- ↑ a b Według przekazu rodzinnego za: Szpiegowany przez Matejkę. Łowicki Gość Niedzielny, 2011-12-18. [dostęp 2012-08-03]. (pol.)., brak w wykazie Kawalerowie Orderu Virtuti Militari. [dostęp 2012-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-03)]. (pol.).
- ↑ W bazie danych aktów urodzin dla województwa łódzkiego nie figuruje baza aktów urodzin. [w:] geneteka.genealodzy.pl [on-line]. [dostęp 2017-08-30]. (pol.).
- ↑ Marianna Piwówna zgodnie z aktem ślubu z dn. 02-02-1807 z parafii Żelechlinek za: baza aktów ślubu. [w:] geneteka.genealodzy.pl [on-line]. [dostęp 2017-08-30]. (pol.).
- ↑ Wacław Tokarz, Sprzysiężenie Wysockiego i Noc Listopadowa, Warszawa 1980, s. 120–121.
- ↑ С.Г. Келина: Смертная казнь за и против (pl. Kara śmierci - za i przeciw). Moskwa: Юридическая литература, 1989, s. 84, seria: Рипол Классик. ISBN 5-7260-0150-8, ISBN 978-5-7260-0150-0. Cytat: 263. Швейцер, Мих. – за участие в польском восстании 1830 года. (ros.).
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2024-12-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Małgorzata Maria Grąbczewska: Szweycer (Szwejcer, Szwajcar, Schweitzer) Michał. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2014, s. 486–488. ISBN 978-83-63352-26-4.
